z Panią Martą Lempart, Dyrektorem Wydziału Programowania i Realizacji Zadań, oraz Panami Krzysztofem Kacą, Kierownikiem Działu Programowania i Panem Sławomirem Strugarkiem, Głównym Specjalistą , rozmawiała Joanna Piwowońska
[fot. Georgij Pchemyan, Zdjęcie przedstawia zestaw komputerowy]
Ogłoszenie warunków przyznawania dofinansowania na zakup sprzętu i oprogramowania wspomagającego dla osób z dysfunkcją wzroku jest rokrocznie wydarzeniem oczekiwanym i szeroko komentowanym w środowisku, bowiem uczestnictwo w programie „Komputer dla Homera” staje się często jedyną szansą na zakup drogich narzędzi wspomagających osoby niewidome i słabowidzące w codziennych obowiązkach, zdobywaniu wykształcenia czy podnoszeniu kwalifikacji zawodowych.
JP: Najważniejszą kwestią, jaka zajmuje osoby, czekające na ogłoszenie warunków udziału w Komputerze dla Homera, jest zakres podmiotowy Programu. Czy zmiany wprowadzone w tegorocznym Homerze dotyczą grupy osób, które mogą aplikować o środki?
ML: Od wielu lat, nie tylko w przypadku Homera, postulowano zniesienie kryterium dochodowego, które zamykało drogę do zakupu sprzętu i oprogramowania specjalistycznego osobom aktywnym zawodowo, uzyskującym nieco wyższe dochody. Było to szczególnie bolesne w przypadku osób niewidomych i słabowidzących, gdyż osiąganie takich dochodów wykluczało możliwość otrzymania wsparcia, jednak nie pozwalało na zakup sprzętu wspomagającego z własnej kieszeni. Jest on po prostu za drogi. Od tego roku sytuacja uległa zmianie. Udział w programie mogą brać wszystkie osoby, niezależnie od wysokości osiąganych przez nie dochodów. Rzecz jasna, wysokość dofinansowania będzie zróżnicowana, w zależności od osiąganych dochodów, lecz nie będzie już miała miejsca sytuacja, w której osoba aktywna zawodowo zostanie całkowicie pozbawiona wsparcia.
JP: Skąd decyzja o wprowadzeniu takiej zmiany?
ML: Pod adresem Funduszu kierowano zarzut, iż osoby, które często dużym kosztem osiągają samodzielność, są pozbawiane wsparcia. Postrzegano to jako swego rodzaju karę za aktywność. Wiadomo, że są jednostki, które nigdy nie będą mogły być w pełni aktywne i ich też nie wolno pozbawiać pomocy, jednak nie można nie zauważać osób, które choć są samodzielne finansowo, nie są w stanie pozwolić sobie na zakup drogiego sprzętu specjalistycznego.
JP: Czy obowiązek rejestracji wnioskujących, jako osób poszukujących pracy, zostanie utrzymany?
ML: Tak, ale i tu wdrożyliśmy poważną zmianę, postulowaną zresztą przez samo środowisko osób niewidomych. Wprowadziliśmy zapis, zgodnie z którym osoby ubiegające się o wsparcie muszą być zarejestrowane, jako poszukujące pracy, przynajmniej na sześć miesięcy przed złożeniem wniosku. To wyraźna wskazówka, że Program jest przeznaczony dla osób wykazujących faktyczną aktywność w poszukiwaniu pracy.
[fot. Daniel Leppens, Zdjęcie przedstawia matrycę brajlowską. Podpis: Okres karencyjny na zakup sprzętu brajlowskiego został wydłużony do sześciu lat]
[fot. Kuzma, Zdjęcie przedstawia telefon komórkowy trzymany w ręce. Podpis: Telefony komórkowe nie będą już przedmiotem dofinansowania]
JP: Czy wprowadzono zmiany w okresach karencyjnych?
KK: Tak. Zmiana dotyczy wyłącznie urządzeń brajlowskich. Dla nich okres został wydłużony do sześciu lat. Urządzenia brajlowskie starzeją się trochę wolniej niż sprzęt komputerowy, a ich cena jest bardzo wysoka. Dzięki wydłużeniu tego okresu, będziemy mogli zaoszczędzić środki, które przyznamy na zakup innego sprzętu. Wydłużenie okresów karencyjnych pozwoli objąć wsparciem większą liczbę wnioskodawców. Okres ten będzie wiążący dla osób, które podpiszą umowy w tym roku.
JP: Czy wprowadzone zostaną zmiany dotyczące zakresu finansowanego sprzętu?
SS: Nie ma takiej potrzeby, gdyż od początku istnienia programu można się ubiegać o dofinansowanie zakupu zasadniczo każdego rodzaju sprzętu i oprogramowania specjalistycznego oraz podstawowego. Szczegółowe informacje, dotyczące finansowanego sprzętu, zostaną określone w Procedurze, ale generalnie wachlarz sprzętu pozostanie taki sam. Wyjątkiem są tutaj telefony komórkowe, których zakup nie będzie refundowany. Wynika to z tego, iż telefony komórkowe są już w tej chwili sprzętem powszechnym i niedrogim. Modele, które dają się udźwiękowić, można kupić wraz z abonamentem za 100 zł, a nie, jak to było dotychczas, za kilkaset czy ponad tysiąc złotych. Ponadto zakup popularnych komórek mieści się w kompetencjach PCPR-ów, udzielających pomocy osobom niepełnosprawnym w likwidacji barier w komunikowaniu się. Nadal finansowany będzie jednak zakup programów udźwiękawiających telefony komórkowe.
JP: Czy zmieni się wysokość obowiązkowego wkładu własnego i kwota maksymalnego dofinansowania?
KK: Wysokość wkładu własnego pozostanie zasadniczo na tym samym poziomie. Nieznacznie zmieni się kwota maksymalnego dofinansowania, co jest związane ze wzrostem najniższego wynagrodzenia, lecz nie będą to znaczące różnice.
JP: Jaka jest przewidywana wartość środków przeznaczonych na tegoroczną edycję Komputera dla Homera?
SS: Trzydzieści milionów złotych. W zeszłym roku wartość ta wynosiła czterdzieści dziewięć milionów.
[fot. prism68, Zdjęcie przedstawia kobietę na wózku inwalidzkim, siedzącą przy biurku przed komputerem i rozmawiającą przez telefon. Podpis: Priorytetowym działaniem Funduszu jest dofinansowywanie wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych]
JP: Z czego wynika okrojenie puli przeznaczonej na dofinansowanie zakupu sprzętu?
ML: PFRON utrzymuje się przede wszystkim z wpłat pracodawców, w związku z czym jesteśmy zależni od sytuacji na rynku pracy, która może być naprawdę trudna, podczas gdy Fundusz musi zabezpieczyć środki na swoje dwa najważniejsze zadania, czyli dofinansowanie rynku pracy osób niepełnosprawnych i finansowanie zadań samorządów.
Nowelizacja ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej zmieniła definicję najniższego wynagrodzenia, ustalając, że do wyliczeń bierze się minimalne wynagrodzenie z roku bieżącego, a nie z roku poprzedniego, co spowodowało wzrost wskaźnika wykorzystywanego do wypłacania subsydium płacowego o prawie 30%. Dlatego to, że wprowadzono ograniczenie dofinansowania wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego do 75% kosztów płacy, raczej nie spowoduje obniżenia łącznej kwoty potrzebnej na wypłatę dofinansowań w tym roku – a są one przecież priorytetowym działaniem Funduszu. Dopiero po zaspokojeniu tych potrzeb, a także po przekazaniu samorządom środków w ramach tzw. algorytmu, można przeznaczyć pieniądze na programy celowe, które mają charakter dodatkowy i uzupełniający.
W roku 2009 na wszystkie programy PFRON możemy przeznaczyć kwotę około 300 mln złotych, podczas gdy w roku 2008 było to blisko 700 mln.
SS: Komputer dla Homera ucierpiał w mniejszym stopniu niż większość programów celowych, gdyż wysokość środków przeznaczonych na wszystkie programy PFRON ograniczono o około 60%, a kwota przeznaczona na Homera spadła jedynie o 1/3. Tak naprawdę, w tym roku wróciliśmy do poziomu środków przeznaczanych na ten program sprzed roku 2008. Należy raczej uznać, że rok 2008 był wyjątkowy pod tym względem.
ML: Wiadomo, że każdy program ma swój próg, poniżej którego nie jesteśmy w stanie zaspokoić nawet 50% zapotrzebowania, co powoduje ogromne rozgoryczenie osób, które chciałyby otrzymać tę pomoc (i są uprawnione do ubiegania się o nią), ale nie wystarczyło dla nich środków. Nie możemy realizować takich programów, gdyż przynoszą one więcej szkód niż korzyści.
KK: Takie programy, jak Homer, wypełniają lukę, gdyż nie ma możliwości innej formy sfinansowania zakupu tak specjalistycznego sprzętu i oprogramowania, dlatego też dokładamy wszelkich starań, by utrzymać ich finansowanie na odpowiednim poziomie.
JP: Czy założona została przeciętna wartość dofinansowania jednostkowego?
SS: Nie zakładamy tego. Wysokość przyznanego dofinansowania jest zależna od potrzeb wnioskodawców i, rzecz jasna, możliwości finansowych Funduszu.
Bardzo istotną kwestią, którą się teraz zajmujemy, jest planowana zmiana wzoru obliczania dofinansowania, jakie dana osoba może otrzymać. Wzór zostanie sformułowany tak, by praktycznie każdy, na podstawie swoich dochodów, mógł obliczyć wartość dofinansowania, wysokość wkładu własnego etc. Będzie zatem łatwiej zaplanować wydatki. Mieliśmy bowiem sygnały, że obecny wzór był dla wnioskodawców nieco zbyt skomplikowany.
[fot. Dmitry Melnikov, Zdjęcie przedstawia zestaw komputerowy]
JP: Czy podział środków dla Oddziałów PFRON zostanie przeprowadzony sztywno, czy będzie raczej inicjowany oddolnie?
KK: Nic się w tej kwestii nie zmieniło. Oddziały będą składały zapotrzebowanie po zliczeniu kwot z wniosków, które w nich złożono. Najczęściej zapotrzebowanie jest wyższe niż możliwości , więc środki dla poszczególnych Oddziałów dzielone są proporcjonalnie do kwot wnioskowanych we wnioskach. Nie ma tu zresztą dużych dysproporcji. W zeszłym roku na ok. 7200 wniosków, które spełniały ogólne kryteria, 6400 otrzymało pomoc finansową, więc stopień realizacji potrzeb jest bardzo wysoki.
[fot. ene, Zdjęcie przedstawia zestaw komputerowy]
JP: Jak zostanie rozwiązany problem z terminowością i jakością szkoleń, prowadzonych dla uczestników Programu?
KK: Ze szkoleniami faktycznie było dużo problemów, bo trudno nam przyznać komuś szkolenia, nie wiedząc, jaki sprzęt zakupi, na czym będzie pracował. Istnieje pomysł, który zakłada uproszczenie procedury poprzez wprowadzenie jednej umowy na zakup sprzętu i szkolenie, by osoba otrzymująca pomoc mogła jednocześnie szukać sprzętu i firmy, która ją przeszkoli.
JP: Jak będzie wyglądał proces weryfikacji firm szkoleniowych? Czy podmioty te będą musiały mieć jakieś specjalne uprawnienia, certyfikaty czy pozwolenia, np. status jednostki edukacyjnej?
ML: Nie leży to w naszych kompetencjach. Staramy się iść na rękę naszym beneficjentom, ponieważ zgłaszali nam, że jeżeli narzucamy jakąś firmę, to powoduje to problemy z terminową realizacją szkoleń. Oddajemy pałeczkę samym osobom niepełnosprawnym, które będą mogły wybrać, gdzie chcą się szkolić, tak jak sami wybierają firmy, w których kupują sprzęt.
[fot. Jan Stastny, Zdjęcie przedstawia formularz aplikacyjny. Podpis: Procedura oceniania wniosków zostanie określona w Procedurach do Programu]
JP: Czy okres, jaki mija od momentu złożenia wniosku do chwili podpisania umowy, zostanie skrócony?
ML: Będzie to można stwierdzić dopiero po zatwierdzeniu Procedur przez Zarząd, ale zmierzamy do tego. Procedura jest jednak wielostopniowa i niemożliwe jest jej drastyczne okrojenie. Składanie wniosków, uzupełnienie ewentualnych braków formalnych, zliczenie kwot wnioskowanych w poszczególnych Oddziałach, zgłoszenie zapotrzebowania przez Oddziały, zatwierdzanie środków przez Zarząd, rozpatrzenie wniosków przez Komisje, których członkowie zasiadają w nich społecznie, zajmuje wiele czasu. Można by się pokusić o przyjęcie formuły: kto pierwszy – ten lepszy, jak to ma miejsce w PCPR-ach, lub znieść możliwość uzupełniania braków formalnych we wnioskach, ale przecież nie o to chodzi. Przyjęcie takiego sposobu uproszczenia procesu przyniosłoby więcej szkód niż korzyści.
SS: Zdajemy sobie sprawę z tego, że osoba z dysfunkcją wzroku często nie jest w stanie sama wypełnić wniosku i jest zmuszona do korzystania z pomocy osoby widzącej, co dodatkowo wydłuża i komplikuje cały proces. Aktualnie obowiązujące procedury sprawdzają się od lat i niezależnie od liczby wniosków, zawsze udaje nam się sfinalizować umowy do grudnia.
ML: Programy celowe prowadzone są często równolegle, a pracowników nie przybywa. Spadek wartości środków, jakie są przeznaczone na programy celowe nie spowoduje, że wniosków będzie mniej, a wręcz przeciwnie, przyznawanie pomocy będzie trudniejsze, ponieważ akceptacja wniosku nie jest prostą decyzją administracyjną, ale rozważaniem argumentacji wnioskodawcy.
[fot. Denis Miraniuk, Fotografia przedstawia klawiaturę komputerową powiększaną przez tradycyjną lupę]
JP:Skoro zaspokojono więcej potrzeb, może w tym roku zapotrzebowanie będzie mniejsze?
SS: Trudno jest powiedzieć, czy taka prawidłowość wystąpi Są dwa istotne czynniki, które w znaczący sposób wpłyną na zmianę grupy adresatów programu. Po pierwsze, wprowadzono obowiązek przynajmniej sześciomiesięcznego (przed datą złożenia wniosku) okresu zarejestrowania jako osoba poszukująca pracy, co wyeliminuje z uczestnictwa osoby, które tak naprawdę pracy nie poszukują i do tej pory rejestrowały się tylko na potrzeby Programu. Po drugie, zniesiono ograniczenie dochodowe, dzięki czemu osoby, które do tej pory nie mogły skorzystać z pomocy, będą mogły składać wnioski. Dzięki tym zmianom, środki trafią do tych, którzy ich naprawdę potrzebują tj.: pracują, regularnie poszukują pracy, doszkalają się etc.
[fot. FIRR, Screener strony internetowej PFRON, Podpis: Na stronie www PFRON-u można znaleźć szczegółowe informacje dotyczące Programu]
JP: Czy zostały już ustalone kryteria oceny merytorycznej wniosków? Na co będą zwracać szczególną uwagę komisje oceniające wnioski?
KK: Zostanie to bardziej szczegółowo ustalone w Procedurze, więc trudno w tej chwili precyzyjnie określić kryteria. Nie przewidujemy tutaj jednak większych zmian. Rokrocznie nacisk kładziony jest na objęcie wsparciem przede wszystkim osób uczących się i pracujących oraz planujących podjęcie działań w tych obszarach i ta zasada zostanie z pewnością utrzymana.
SS: Wiele zależy również od jakości uzasadnienia, które powinno się znaleźć we wniosku. Niejednokrotnie wnioskodawcy byli rozżaleni tym, że nie dostali dofinansowania, podczas gdy okazywało się, że złożyli jedynie wniosek, a nie uzasadnili należycie, do czego będzie im pomocny sprzęt zakupiony ze środków z Programu. Komisja, oceniając wnioski, ma obowiązek rozpatrzyć podanie z uwzględnieniem uzasadnienia. Oczywiste jest, że większą szansę na pozytywne rozpatrzenie wniosków mają te osoby, które dobrze opisały, do czego będzie im służył zakupiony sprzęt, jakie mają plany z nim związane, czy będzie im pomocny w podjęciu nauki, samodoskonaleniu się, czy znalezieniu zatrudnienia.
ML: Dofinansowania, przyznawane w ramach Programu Komputer dla Homera czy jakiegokolwiek innego programu celowego realizowanego przez Fundusz, nie są formą pomocy społecznej. Mają służyć aktywizacji zawodowej i społecznej osób, które z nich korzystają, więc sama niepełnosprawność nie uprawnia do ich otrzymania. Korzystanie z nich ma prowadzić do tego, by dana osoba mogła się uczyć czy pracować. Priorytetem Funduszu jest zatrudnienie i edukacja. Poprawa sytuacji socjalnej wnioskodawcy nie może być jedyną przesłanką do przyznania pomocy.
[fot. Andresr, Zdjęcie stanowiska komputerowego]
JP: Czy został już ustalony termin uchwalenia Procedur do Programu?
SS: Termin nie został ściśle ustalony. Sam Program, zatwierdzony Uchwałą Rady Nadzorczej PFRON, jest jedynie szkieletem, do którego, by mógł funkcjonować, należy dobudować wiele elementów: wzory wniosków, umów, szczegółowe wytyczne dotyczące oceny formalnej i merytorycznej wniosków. Przewidywany termin uchwalenia Procedur to koniec kwietnia, dlatego też najprawdopodobniej dopiero wtedy zostanie ogłoszony nabór wniosków.
[fot. Jeff Vergara, Zdjęcie przedstawia zapełnione monitorami półki w salonie komputerowym, Podpis: Za wybór sprzętu odpowiada jedynie sam wnioskodawca, więc należy ostrożnie podejmować decyzje]
JP: Pozostaje nam w takim razie cierpliwie czekać na decyzje Zarządu. Dziękuję Państwu za rozmowę.
ML: Dziękujemy i serdecznie zapraszamy w przyszłości.
KOMPUTER DLA HOMERA – PODSTAWOWE INFORMACJE
ADRESACI PROGRAMU
Wparcie w ramach Programu mogą otrzymać:
* pełnoletnie osoby w wieku aktywności zawodowej, niepełnosprawne z powodu dysfunkcji narządu wzroku, które posiadają ważne orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie równoważne, a w przypadku osób wnioskujących o zakup wyłącznie urządzeń do odczytu cyfrowych książek mówionych, także te, które nie spełniają kryterium wieku aktywności zawodowej,
* dzieci i młodzież w wieku do lat 18, niepełnosprawne z powodu dysfunkcji narządu wzroku, posiadające aktualne orzeczenie o zaliczeniu do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności lub aktualne orzeczenie o niepełnosprawności.
Warunkiem uczestnictwa w Programie jest wykonywanie przez osobę niepełnosprawną pracy zarobkowej lub rejestracja w Urzędzie Pracy, w przypadku osób bezrobotnych bądź poszukujących pracy, co najmniej 6 miesięcy przed data złożenia wniosku, lub uczenie sie czy studiowanie. Wymóg ten nie dotyczy osób starających się wyłącznie o zakup urządzeń umożliwiających odczyt cyfrowych książek mówionych
Pierwszeństwo w otrzymaniu dofinansowania ustalane jest przede wszystkim na podstawie oceny zawartego we wniosku uzasadnienia, a w przypadku otrzymania przez wnioski równorzędnej oceny, mają je osoby, które nie otrzymały jeszcze pomocy finansowej na zakup przedmiotów określonych w Programie.
W Programie nie mogą uczestniczyć wnioskodawcy:
* którzy w przeszłości, korzystając ze środków PFRON nie dotrzymali warunków zawartych umów,
* którzy posiadają wymagalne zobowiązania wobec PFRON.
[fot. Kuznetsov Alexey Andreevich, Fotografia przedstawia młodego mężczyzne siedzącego nad zeszytem wśród stosów książek, Podpis: Program przeznaczony jest, przede wszystkim, dla osó aktywnych zawodowo oraz uczniów i studentów]
O dofinansowanie w ramach Programu przed upływem okresu karencyjnego mogą ubiegać się wnioskodawcy, którzy:
* wskutek zdarzeń losowych, potwierdzonych przez właściwe jednostki, utracili sprzęt zakupiony ze środków PFRON lub uległ on zniszczeniu,
* wskutek pogorszenia stanu zdrowia, potwierdzonego stosownym zaświadczeniem wystawionym przez lekarza okulistę, nie mogą korzystać z posiadanego sprzętu komputerowego zakupionego ze środków PFRON
PRZEDMIOT DOFINANSOWANIA
Osoby niepełnosprawne z dysfunkcja wzroku mogą starać się o uzyskanie dofinansowania na:
* zakup podstawowego sprzętu komputerowego,
* zakup specjalistycznego sprzętu komputerowego,
* zakup specjalistycznych elektronicznych urządzeń brajlowskich oraz poszczególnych elementów służących rozbudowie,
* zakup urządzeń lektorskich,
* uczestnictwo w podstawowym szkoleniu z obsługi nabytego w ramach Programu sprzętu i oprogramowania.
MAKSYMALNA KWOTA DOFINANSOWANIA:
Maksymalna kwota udzielonego dofinansowania, zależna jest od wysokości dochodów brutto przypadających na jednego członka rodziny w gospodarstwie domowym wnioskodawcy i jest wyznaczana dla każdego wnioskodawcy zgodnie z algorytmem, który będzie zawarty w Procedurze. Kwota, która wyznacza maksymalne dofinansowanie, wynosi dla:
* podstawowego sprzętu komputerowego i oprogramowania – trzykrotność najniższego wynagrodzenia,
* specjalistycznego sprzętu komputerowego, elektronicznego i oprogramowania – trzynastokrotność najniższego wynagrodzenia,
* specjalistycznych elektronicznych urządzeń brajlowskich – dwudziestosześciokrotność najniższego wynagrodzenia,
* urządzeń lektorskich – siedmiokrotność najniższego wynagrodzenia.
Osoby, których dochód brutto przypadający na jednego członka rodziny w gospodarstwie domowym wnioskodawcy jest równy lub wyższy niż iloczyn czterokrotności najniższego wynagrodzenia i współczynnika zwiększającego wysokość dofinansowania, który będzie określony w Procedurze realizacji Programu, mogą uzyskać dofinansowanie w kwocie równej 25% maksymalnej kwoty dofinansowania, na dany sprzęt czy oprogramowanie.
[fot. Sanja Gjenero, Fotografia przedstawia stosy monet poukładane w rzędzie, Podpis: Maksymalne kwoty dofinansowania nie ulegną w tym roku znaczącym zmianom]
WKŁAD WŁASNY
Do uzyskania dofinansowania, niezbędny jest udział własny, który wynosi w przypadku:
* podstawowego sprzętu komputerowego i oprogramowania – min. 10% ceny jego zakupu,
* specjalistycznego sprzętu komputerowego, elektronicznego i oprogramowania – min. 2% ceny zakupu,
* specjalistycznych elektronicznych urządzeń brajlowskich – min. 2 % ceny zakupu,
* urządzeń lektorskich – min. 7% ceny zakupu.
Szczegółowe informacje na www.pfron.org.pl
