Projekt współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Realizacja: Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
Osoba do kontaktu: Anna Żebrak, anna.zebrak@firr.org.pl, tel. 663 883 335
O projekcie
Kampania informacyjna ma na celu promocję idei wczesnego wspomagania. Jest konsekwencją diagnozy, którą Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego wykonała w województwie małopolskim, a której jasno wynika, że poziom realizacji obowiązku świadczenia usług związanych z wczesnym wspomaganiem bardzo kuleje. Kampania ma zatem za zadanie przede wszystkim poinformowanie społeczeństwa, ze wskazaniem na potencjalnych odbiorców wsparcia w zakresie wczesnego wspomagania, że jest ono dostępne, jakie może przynieść korzyści i jakie należy podjąć kroki by zmaksymalizować jej efekty.
Cele i rezultaty
Wśród celów projektu należy wymienić:
- przekazanie informacji na temat wpływu wczesnego rozpoznania potrzeb rehabilitacyjnych dzieci niepełnosprawnych dla stymulowania ich rozwoju oraz form wsparcia, dostępnych dla dzieci z różnego typu niepełnosprawnościami i ich rodziców,
- zwiększenie świadomości na temat praw niepełnosprawnych dzieci i ich rodziców,
- wspieranie rodziców niepełnosprawnych dzieci w organizacji rehabilitacji ich dzieci,
- zwiększenie akceptacji społecznej dla niepełnosprawnych dzieci (w tym akceptacji samych rodziców), zwłaszcza na terenach wiejskich,
- zwiększenie liczby dzieci niepełnosprawnych objętych edukacją przedszkolną,
- ograniczenie wykluczenia społecznego i barier w rozwoju niepełnosprawnych dzieci.
Tło projektu
Zgodnie z danymi z Narodowego Spisu Powszechnego w 2002 r. w Polsce żyło 184 206 dzieci niepełnosprawnych w wieku 0-14 lat, reprezentujących różnego typu niepełnosprawności.
Na podstawie sprawozdań z badań naukowych oraz różnego rodzaju raportów podsumowujących działalność konkretnych instytucji rządowych, samorządowych i edukacyjnych, wiadomo, że:
- odsetek dzieci niepełnosprawnych uczęszczających do przedszkoli (35,4%) jest znacząco niższy niż odsetek dzieci sprawnych ? odpowiednio 35% i 47%.
Z kolei z badań jakościowych przeprowadzonych przez naszą organizację wynika, że:
- tylko niewielki odsetek dzieci niepełnosprawnych korzysta z rehabilitacji w formie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka niepełnosprawnego,
- dzieci niepełnosprawne z terenów miejskich są objęte w znacząco większym stopniu tą formą rehabilitacji niż dzieci z terenów wiejskich, które prawie w ogóle z niej nie korzystają.
Poradnie psychologiczno-pedagogiczne wydały ogółem 76 421 orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego. W tej grupie znalazły się dzieci: z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim (17094), z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym (7147) z niepełnosprawnościami sprzężonymi (4137), zagrożonych niedostosowaniem społecznym (3221), z uszkodzonym słuchem (3196), z niepełnosprawnością ruchową (2665), z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim (2061), z uszkodzonym wzrokiem (2054), z przewlekłą chorobą (940), z autyzmem (911) oraz niedostosowane społecznie (718). Wydano także 32 277 orzeczeń o potrzebie indywidualnego kształcenia.
Liczby te dowodzą, że skala potrzeb jest ogromna. Problemem jest jednak to, że wielu rodziców dzieci niepełnosprawnych nie starało się o orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego swojego dziecka. Z powodu niewiedzy, z powodu braku akceptacji niepełnosprawności swojego dziecka itp.
Powód nie jest ważny. Ważne jest to, że te dzieci są pozbawiane równych szans startu w edukację, relacje rówieśnicze ze swoimi pełnosprawnymi kolegami.
Rysunek 1 A. Olechowska, Edukacja dzieci o specjalnych potrzebach
Skutki takiego stanu rzeczy mogą rzutować na całym życiu dziecka. Zaniedbania rozwoju niepełnosprawnego dziecka powodują osłabienie jego szans na włączenie się do otwartego systemu edukacji, a za tym idzie do proces socjalizacji. Braki w tym obszarze generują bariery świadomościowe i emocjonalne, w wielu przypadkach całkowicie dyskwalifikujące osobę niepełnosprawną w podejmowanych wewnętrznie i zewnętrznie próbach aktywizacji społecznej.
Lekceważąc tę, często ostatnią szansę, na zrównoważony rozwój dziecka niepełnosprawnego, pozwala się na zepchnięcie go na margines we wszelkich obszarach życia: szkolnym, rówieśniczym, rodzinnym, a co za tym idzie również zawodowym i społecznym w życiu dorosłym. Niewypracowanie wzorów zachowań, nawyku uczenia się, czy kształtowania relacji międzyludzkich, będących naturalnym efektem zintegrowanego procesu uczenia w wieku dziecięcym, uniemożliwia osobie niepełnosprawnej integrację społeczną.
Rozpoczynając edukacją szkolną na poziomie zerówki niepełnosprawne dzieci mogą już odstawać rozwojowo od swoich rówieśników. Opóźnienie w rozwoju nie musimy wynikać z niepełnosprawności intelektualnej, ale z powodu:
- mniejszej stymulacji niż ta, której doświadczają sprawne (zwłaszcza zmysłowo) dzieci,
- braku lub niewystarczającej rehabilitacji,
- wyłączenia poza edukację przedszkolną,
- izolacji społecznej,
- zaniedbań wychowawczych rodziców (niepełnosprawność często idzie w parze z ubóstwem czy innymi problemami społecznymi) itp.
- Nie mogąc sprostać wymogom edukacyjnym trafiają do szkół specjalnych, co od razu ogranicza ich szanse edukacyjne, społeczne i zawodowe.
Nie ulega wątpliwości fakt, że osoby niepełnosprawne wymagają specyficznych form wsparcia. Zasada ta bez wątpienia dotyczy również, jeśli nie w szczególności, dzieci. Obowiązkiem rodzica i otoczenia jest wykorzystanie wszystkich możliwości, pozostających w spektrum oddziaływania na dziecko, by tym samym wygenerować warunki odpowiednie dla możliwie samodzielnej i niezależnej egzystencji.
Badania oraz dotychczasowa działalność jednoznacznie dowodzą, że poziom wiedzy i świadomości rodziców i opiekunów dzieci niepełnosprawnych w obszarze pomocy gwarantowanej przez państwo nadal jest niski, a pojawienie się niepełnosprawnego dziecka powoduje zagubienie i niejednokrotnie przerażenie rodziców.
Przygotowując się do formułowania niniejszego wniosku Fundacja przeprowadziła badania, dotyczące poziomu realizacji zadań związanych z procesem wczesnego wspomagania na terenie Małopolski. Nawiązano kontakt z 80% podmiotów odpowiedzialnych za finansowanie i organizację wczesnego wspomagania, na podstawie których obliczono, że w około połowie działania są prowadzone, w przeszło 30% gmin nie odbywają się z różnych przyczyn, a w 15% badanych jednostek nie udało się uzyskać informacji z powodu przedłużającej się nieobecności osoby odpowiedzialnej lub z ogólnego braku wiedzy w tym zakresie. Taki stan rzeczy hamuje, a w wielu przypadkach uniemożliwia uruchomienie rehabilitacji dzieci we wczesnym etapie ich rozwoju, czemu zamierzamy przeciwdziałać poprzez proponowane przedsięwzięcia.
Rysunek 2 Realizacja zadań wczesnego wspomagania na terenie Małopolski
Działania/rezultaty
Projekt zakłada kompleksowe działanie, obejmujące:
- współpracę z różnorodnymi organami użyteczności publicznej województw: małopolskiego i podkarpackiego, w których rozmieszczone zostaną plakaty, informujące o celach kampanii oraz ulotki i broszury zawierające informacje związane poruszanymi zagadnieniami,
- działania konsultacyjno-doradcze za pośrednictwem infolinii, strony kampanii, indywidualnych spotkań;
- intensywną współpracę z mediami.
Dzięki zaangażowaniu instytucji w kampanię informacyjną siła przekazu w terenie będzie nieporównywalnie większa niż w przypadku jakichkolwiek działań bezpośrednich realizowanych przez pojedynczą organizację. Stanowi to multiplikację kampanii na poziomie lokalnym, znakomicie poszerza krąg odbiorców itp.
Harmonogram projektu
Kampania prowadzona jest od początku stycznia do końcagrudnia2009 roku.
Korzyści dla Beneficjentów
Korzyści z projektu ? zgodnie z opisem ? mają odnieść niepełnosprawne dzieci. Informacje skierowane są do ich rodziców lub opiekunów prawnych, a pośrednio do ogółu społeczeństwa województw małopolskiego i podkarpackiego (świadomość i wrażliwość społeczeństwa wpływa na postawy rodziców).
Informacja zostanie przekazana za pośrednictwem instytucji:
- z którymi mają bezpośredni kontakt lub
- które darzą zaufaniem, lub
- zatrudniające specjalistów, którzy mogą zauważyć lub zdiagnozować niepełnosprawność dziecka.
W konsekwencji transferu treści kampanii nastąpi:
- wzrost wiedzy o potrzebie i możliwości wczesnego wspomagania rozwoju dzieci niepełnosprawnych,
- wzrost wiedzy o systemie wczesnego wspomagania wśród pracowników instytucji odpowiedzialnych lub mających niebagatelny wpływ na kształtowanie przebiegu procesu wsparcia
- wzrost świadomości ogółu społeczeństwa w zakresie potrzeb rehabilitacyjnych niepełnosprawnych dzieci oraz dostępnych form wsparcia.
