[fot. Zdjęcie przedstawia fragment mapy]
Rozwój nowoczesnych technologii, potencjalnie niezwiązanych i niededykowanych środowisku osób niewidomych, wpływa również na wzrost jakości życia tej grupy społecznej. Przykładem implementacji rozwiązań technologicznych, przeznaczonych dla szerokiego grona odbiorców, do zbioru urządzeń rehabilitacyjnych są odbiorniki GPS.
Rafał Charłampowicz*
BUDOWA URZĄDZENIA
Nawigator to urządzenie GPS najdłużej dostępne na polskim rynku. Produkowany przez Gdańską firmę „Migraf”, zaczął być sprzedawany w 2004 r., najpierw jako dwumodułowy zestaw składający się z odbiornika GPS i kontrolera połączonych kablem, następnie jako jedno urządzenie. Od wersji 3 mamy bowiem do czynienia ze zintegrowanym, „jednopudełkowym” urządzeniem. Najnowsza wersja, nr 4, ma wymiary 6 x 11 x 2 cm, waży 120 g i jest wyposażona w 50-kanałowy odbiornik u-Blox 5. Nawigator zasilany jest przez wbudowany litowy akumulator o pojemności 3300 mAh, wystarczający do 40 godzin pracy.
Od zewnątrz Nawigator to plastikowe pudełko. Klawiatura znajduje się w dolnej części ściany przedniej. Po lewej stronie umieszczony został klawisz funkcyjny „A”, pod nim pozostałe klawisze funkcyjne: „B”, „C” i „D”. Niżej znajduje się standardowa klawiatura telefoniczna. Nad klawiaturą umieszczono wewnętrzny głośnik urządzenia i mikrofon. Na górnej ściance znajduje się lekko wystająca osłona anteny, port miniUSB, służący do ładowania akumulatora i komunikacji z komputerem, gniazdo słuchawkowe typu minijack i, ukryty w obudowie, przycisk RESET.
[fot. Zdjęcie przedstawia 2 wersje nawigatora]
SPOSÓB DZIAŁANIA
Na Zachodzie, najbliższym odpowiednikiem Nawigatora jest Trekker Breeze, a w Polsce Loadstone GPS. W przypadku Loadsto-ne’a podobieństwa ograniczają się, jednak, do zasadniczego sposobu działania.
Podstawą pracy z Nawigatorem są, własnoręcznie zapisane przez użytkownika, punkty (miejsca). Do urządzenia można wprowadzać współrzędne pochodzące z innych źródeł, jak np. wart polecenia Geocoder, stworzony przez Mikołaja Rotnickiego, oraz dzielić się swoimi punktami z użytkownikami GPS’ów – masowe zarządzanie zbiorami odbywa się przez program komputerowy – ale główną bazą nawigacyjną użytkowników najczęściej i tak pozostają ich własne punkty.
Urządzenie, samoczynnie lub na żądanie użytkownika, generuje komunikat głosowy podający namiary – odległość i kierunek -do wybranych punktów. Punkty te można również wiązać ze sobą, projektując drogę, po której będzie nas prowadziło urządzenie.
OBSŁUGA
Obsługa Nawigatora nie jest trudna, aczkolwiek wymaga zapamiętania kilkunastu operacji na klawiaturze. Początkowi użytkownicy chwalą sobie samouczek mojego autorstwa, dostępny na stronie producenta.
Najważniejsze polecenia generowane są przez naciśnięcie jednego klawisza. Polecenia używane rzadziej oraz zmiana parametrów pracy urządzenia są dostępne przez tzw. „Funkcje”. Można z nich korzystać po naciśnięciu odpowiedniego klawisza funkcyjnego i wybierając polecenie z klawiatury numerycznej.
Nawigator nie posiada klasycznego menu z listą poleceń do wyboru. Funkcje mają nazwy pomocnicze: „Opcje”, „Zapis”, „Odczyt” i „Droga”, a zmiana parametrów następuje dzięki klawiszom funkcyjnym, pełniącym rolę strzałek oraz komendom klawiaturowym, które należy zapamiętać. Brak menu z poleceniami może być kłopotliwy, gdy trzeba przypomnieć sobie rzadziej używaną komendę. Producent przymierza się do wprowadzenia „Pomocy” w urządzeniu, ale obecna wersja Nawigatora nie została jeszcze wyposażona w tę funkcję.
Największą zaletą Nawigatora jest szybkość obsługi. Niemal każdą operację można wykonać w ciągu kilku sekund. Jest to bardzo przydatne podczas energicznego chodzenia, gdy w ruchu chcemy szybko zmienić punkt docelowy, częstość komunikatów, odległość anonsowania itp.
DANE NAWIGATORA
Warto powiedzieć parę słów o obsłudze danych zawartych w Nawigatorze. Każdy punkt ma swój numer od 1 do 255, a dodatkowo może otrzymać również nazwę głosową i tekstową. Punkty gromadzone są w zestawach, których w pamięci urządzenia znajdziemy dziesięć. Zostały one oznaczone cyframi 0 – 9. Każdy zestaw może zawierać po 255 punktów. Punkty w zestawie 0 mogą mieć nazwy głosowe i tekstowe, natomiast w pozostałych zestawach tylko tekstowe, czytane przez syntezator Gregor. Na karcie pamięci użytkownik ma do dyspozycji kolejne dziesięć zestawów – od 10 do 19 – i tu nie ma żadnych ograniczeń, jeśli chodzi o nazewnictwo głosowe. Liczba punktów, które można zapisać w samym Nawigatorze, wydaje się niewielka, jednak ja, w moim kilkuletnim doświadczeniu w pracy z tym urządzeniem, zapisałem zaledwie kilka zestawów. Warto pamiętać, że w komputerze można trzymać dowolną ilość punktów.
POLECENIA
Przyjrzyjmy się teraz konkretnym poleceniom. Oto te najczęściej używane:
* 6 – ZAPISYWANIE PUNKTÓW – Po naciśnięciu „6″ słyszymy prośbę o potwierdzenie chęci zapisania własnego punktu. Naciskamy „*” i nie puszczając tego klawisza, sporządzamy nagranie głosowe zawierające nazwę miejsca. Punkt zostaje zapisany. Następnie, przez „Funkcje” lub program na PC, możemy też nadać miejscu nazwę tekstową.
* INFORMACJA O POBLISKICH MIEJSCACH. – Brak cyfry przed myślnikiem nie jest błędem edycyjnym. Nawigator sam z siebie, bez naciskania klawiszy, informuje o miejscach, w pobliżu których jesteśmy. Odległość anonsowania możemy ustawić (A 1) na: 10, 20, 40, 100, 200 i 600 m. Gdy jakiś punkt zapisany w Nawigatorze, pojawi się w wybranym przez nas zakresie, usłyszymy jego nazwę i namiary.
* 4 – NAJBLIŻSZY PUNKT – Gdy naci-śniemy „4″, usłyszymy namiary na najbliższe miejsce, zapisane w Nawigatorze. Polecenie to można powtórzyć jeszcze dwukrotnie w ciągu dwudziestu sekund. Za każdym razem usłyszymy namiary do kolejnego najbliższego miejsca – czyli „4″ daje nam dostęp do trzech najbliższych miejsc. Jeśli po „4″ naciśniemy „*”, włączy się automatyczne podawanie namiarów do najbliższego miejsca podanego przez „4″. Do dyspozycji mamy następujące parametry automatycznego prowadzenia (A 9):odległość i kierunek, tylko odległość, tylko kierunek, i, w drugiej grupie, komunikat co 4, 8, 12 i 16 s. Automatyczne komunikaty, włączane „*”, są dostępne dla każdego polecenia podającego namiary. Oprócz „4″ są to: „2″, „5″, „7″ i „8″.
* 5 – PUNKT DOCELOWY – To polecenie podaje namiary do punktu ustawionego wcześniej komendą C 2. Punkt docelowy, jeśli pamięta się jego numer lub ma go w „Ulubionych”, można zmienić bardzo szybko, dlatego też komenda ta jest szczególnie funkcjonalna.
* 7 – LOKALIZACJA NA MAPIE – Nawigator nie ma map, w znaczeniu Wayfindera lub „GPS’ów” samochodowych, ale można do niego dokupić dane adresowe dla wielu miast w Polsce. Są to rzeczywiste adresy, a nie dane przecznicowe, więc lokalizacja jest całkiem dokładna. Tak samo, jak w przypadku polecenia „4″, lokalizację na mapie można powtórzyć jeszcze dwa razy w ciągu 20 sekund. Niestety, umowa producenta z dostawcą tych zbiorów nie obejmuje możliwości ich przeglądania i odczytywania współrzędnych. Dane są spersonalizowane i zapisywane na karcie pamięci użytkownika.
* 9 – ZAPISYWANIE PUNKTU I DODAWANIE DROGI – Droga to zbiór miejsc, po których Nawigator prowadzi nas w ustalonej przez nas kolejności. Najlepiej zobrazuje to przykład: Mamy codzienną trasę, obejmującą też np. jazdę tramwajem. W okolicy oznaczyliśmy już wiele punktów, w tym zapewne większość przystanków. Wszystkie te miejsca są automatycznie anonsowane przez Nawigatora. Polecenie „4″ powie nam również, który punkt jest najbliżej. My jednak, chcąc mieć szybki dostęp do miejsc kluczowych na naszej stałej trasie, te właśnie punkty układamy w drogę. Jeśli do drogi dodamy, np. nasz dom, przystanek 1 i przystanek 7, to po wyjściu z domu, w każdej chwili będziemy mogli sprawdzić odległość i kierunek do przystanku 1, a gdy wsiądziemy do tramwaju, będziemy mieli dostęp do namiarów na przystanek 7. Oprócz tego – jeśli nie wyłączymy anonsowania pobliskich miejsc – będziemy normalnie słyszeć nazwy wszystkich mijanych przystanków.
W każdym zestawie możemy określić dziewiętnaście dróg plus drogę „0″, która w rzeczywistości jest zbiorem „ulubionych”. Droga może zawierać maksymalnie trzydzieści dwa punkty, co wbrew pozorom jest wystarczające – moja najdłuższa droga składa się z 18 punktów. Polecenie „9″ działa tak samo jak „6″, ale jednocześnie dodaje zapisane miejsce, do wybranej wcześniej przez nas (D 1) drogi. Drogę lepiej jest układać na spokojnie, np. w domu (B 8), ale „9″ przydaje się w nowych miejscach, gdy, idąc, chcemy od razu tworzyć drogę powrotną.
* 8 i 2 – NASTĘPNY I NAJBLIŻSZY PUNKT DROGI – Gdy wybierzemy drogę i ustawimy jej kierunek (D 3/D 4), będziemy mogli poruszać się od punktu do punktu. „8″ podaje nam namiary do następnego punktu drogi, „2″ prowadzi nas do centrum punktu, w którym akurat jesteśmy. Jeśli ustawimy anonsowanie miejsc np. na 40 m., to Nawigator, gdy zauważy punkt drogi w tej odległości, automatycznie zacznie nas prowadzić do kolejnego punktu. „2″ wymusza prowadzenie do środka miejsca, w którym jesteśmy.
* 0 – KOMPAS – Kompas pilnuje naszego kierunku i jest przydatny, gdy trzeba prosto przejść przez duży plac lub parking. Idąc, naciskamy „0″ i po kilku sekundach „*”. Od tej chwili Nawigator będzie regularnie informował nas o odchyleniach od kierunku marszu.
* 1 – INFORMACJA O ILOSCI SATELITÓW, RODZAJU NAWIGACJI I ROZMYCIU PRECYZJI.
* 3 – ZEGAR – Dokładny, satelitarny zegar.
Oprócz podstawowych, najczęściej używanych poleceń, Nawigator ma sporo dodatkowych funkcji od tak klasycznych, jak podawanie szybkości ruchu i wysokości położenia (C * 8), po symulację pozycji (C * 1) i tworzenie notatek głosowych, ale to już całkiem inny temat.
*Autor jest pracownikiem Uniwersytetu Gdańskiego. Zajmuje się tyflotechniczną obsługą studentów z dysfunkcją wzroku. Od jakiegoś czasu do jego szczególnych zainteresowań należą urządzenia wspomagające orientację przestrzenną niewidomych.
