Jedną z podstawowych czynności, do jakich w obecnych czasach służy komputer, jest wprowadzanie tekstu. Listy, podania czy nawet pliki konfiguracyjne bardziej złożonych narzędzi, – wszystko to jest tekstem. Tekstem, który w jakiś sposób trzeba do komputera wprowadzić, a później zazwyczaj dokonać na nim stosownych poprawek. Starsi stażem użytkownicy komputerów PC pamiętają z pewnością program QRText dla systemu MS DOS, który w latach 90-tych cieszył się wielką popularnością wśród niewidomych, dzięki możliwościom oraz dobremu udźwiękowieniu. Obecnie, z edycją tekstu nie ma większych problemów. Jeśli ktoś chce po prostu napisać kilka zdań, wystarczy mu choćby zwykły, wbudowany w system Windows Notatnik. Bardziej zaawansowani korzystają z możliwości, jakie daje im Microsoft Word, który nie jest już nawet zwykłym edytorem, ale programem stojącym o szczebel wyżej, z dumą określanym przez swoich twórców mianem ?procesora tekstu?. I na tym w zasadzie mógłbym zakończyć swój wywód gdyby nie to, że edycja tekstu to nie tylko wklepywanie liter, przecinków i kropek, to także wygoda pracy, a przede wszystkim różnego rodzaju narzędzia ją wspomagające.
W niniejszym tekście chciałbym przedstawić program o nazwie EdSharp. Autorem tej aplikacji jest Jammal Mazrui, twórca opisywanego już kiedyś na łamach Tyfloświata programu MCTwit. Jammal, który jako niewidomy programista, stworzył EdSharpa także i z myślą o swoich potrzebach, dodając szereg funkcji, jakie w codziennym programowaniu w różnych językach mogą okazać się przydatne. Na szczęście, EdSharp nie jest narzędziem dedykowanym tylko i wyłącznie programistom, przeciętny użytkownik również znajdzie w nim szereg przydatnych funkcjonalności.
Na początek, pobieramy
Program EdSharp pobrać można z następującej lokalizacji: http://www.empowermentzone.com/edsetup.exe
Do prawidłowego działania aplikacji niezbędna jest platforma Microsoft.Net Framework 2.0, o zainstalowanie której zostaniemy poproszeni, gdybyśmy, jakimś cudem, jeszcze nie posiadali jej w naszych Windowsach. Sama instalacja jest niezwykle prosta i sprowadza się do kilkukrotnego wciśnięcia przycisku ?Next?. W ostatnim kroku warto jednak zwrócić uwagę na odznaczenie pola wyboru, mówiącego o utworzeniu skrótu klawiszowego do uruchamiania edytora. Skrótem tym, jest bowiem kombinacja klawiszy ?CTRL+ALT+e?, czyli odpowiednik polskiego ?ę?. W ostatnim kroku instalacji możemy również zdecydować, czy zostaną zainstalowane skrypty dla Jawsa i Window-Eyes, które usprawniają korzystanie z EdSharpa.
Pierwsze wrażenie
Każdy edytor składa się przede wszystkim z dwóch elementów, mianowicie pola do wprowadzania tekstu i paska menu. EdSharp nie jest bynajmniej wyjątkiem, i właśnie te rzeczy składają się na jego interfejs. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że program, w przeciwieństwie choćby do systemowego notatnika, umożliwia pracę z wieloma dokumentami jednocześnie. Każdy dokument to osobna zakładka w oknie edytora, a między poszczególnymi plikami możemy łatwo się przełączać za pomocą kombinacji ?CTRL+Tab? i ?CTRL+SHIFT+Tab?.
Otwieranie plików
Załadowanie zbioru tekstowego do EdSharpa możliwe jest na kilka sposobów:
– Standardowa, systemowa komenda ?CTRL+o? spowoduje wywołanie okna, w którym będziemy mogli wybrać plik .TXT lub .RTF, który zostanie wczytany do edytora.
– ?CTRL+SHIFT+o? pozwoli na przekształcenie różnych formatów plików na dokument tekstowy. Możliwości tej komendy uzależnione są od konwerterów, jakie zadeklarowano w konfiguracji edytora. Część najpopularniejszych formatów plików konwertowana jest przy pomocy Microsoft Worda (jeśli jest zainstalowany w systemie).
– ?ALT+r? przywoła listę plików, z którymi ostatnio pracowaliśmy. Każdy plik, znajdujący się na tej liście możemy otworzyć, wciskając ENTER.
– ?ALT+l? przywoła pliki z listy ulubionych (EdSharp posiada niezwykle przydatną funkcję, dzięki której możemy trzymać najczęściej używane przez nas pliki na podręcznej liście, dzięki czemu zyskujemy do nich szybki dostęp. Plik do listy dodajemy za pomocą skrótu ?CTRL+l?, kasujemy go z niej przy pomocy kombinacji ?CTRL+SHIFT+l?).
– ?ALT+SHIFT+f? pozwoli na przeszukanie folderów z dużą ilością plików i znalezienie takich, które spełniają nasze, sprecyzowane kryteria. W pierwszym kroku wskazujemy ścieżkę do katalogu, który chcemy przeszukać, wybór zatwierdzając klawiszem ENTER. Następny krok sprowadza się do wypełnienia dwóch pól ?Contains? (zawiera) i ?Filter? (filtr). W pierwszym polu możemy podać charakterystyczną frazę, jaka występuje w poszukiwanych przez nas plikach. Drugie pole umożliwi nam zdefiniowanie kryteriów nazwy tych plików. Kryteriów może być kilka, a rozdzielamy je znakiem ?|?.
Zakładki
Któż z nas nie lubi czytać książek? W przypadku pracy z obszernym tekstem, niezbędne jest oznaczanie co jakiś czas miejsca, w którym zakończyliśmy interesującą lekturę. Niektórzy wstawiają w te pozycje tekstu własnoręcznie zdefiniowane sekwencje znaków, inni korzystają z zakładek, co umożliwia np. MS Word. EdSharp także posiada mechanizm zarządzania zakładkami. Jest on przy tym niezwykle intuicyjny i opiera się na dwóch skrótach klawiaturowych:
– ?CTRL+k? ? wstawienie zakładki w miejscu pozycji kursora,
– ?ALT+k? ? wyświetlenie listy z wszystkimi zakładkami, jakie znajdują się w danym dokumencie.
Jeśli EdSharp natrafi w otwieranym pliku tylko na jedną zakładkę, wówczas automatycznie przeniesie kursor do miejsca, gdzie się ona znajduje.
Edycja tekstu
Wszystkie popularne komendy, takie jak ?CTRL+x?, ?CTRL+c, ?CTRL+v?, działają w pracy z tekstem w EdSharpie. W przypadku użycia komendy ?Kopiuj? lub ?Wytnij? i niezaznaczenia żadnego tekstu, EdSharp skopiuje do schowka linię, w której znajduje się kursor.
?ALT+x? i ?ALT+c? także kopiują i wycinają, jednakże nie nadpisują zawartości schowka, a doklejają do niego kolejną porcję tekstu.
Dla tych, którzy lubią oszczędzać palce, EdSharp posiada interesujący sposób zaznaczania, który zresztą, o ile mi wiadomo, wykorzystywany jest także w komputerach Apple. Jeśli chcemy rozpocząć zaznaczanie, należy wcisnąć klawisz F8. Kombinacja ?SHIFT+F8? użyta w dowolnym miejscu dokumentu kończy zaznaczanie tekstu, przy okazji jesteśmy także informowani, ile znaków zostało zaznaczonych.
Kolejna, interesująca funkcja EdSharpa to automatyczne śledzenie schowka i doklejanie do aktualnie otwartego dokumentu każdego tekstu, który tam się pojawi. Opcję tę uaktywniamy wciskając kombinację klawiszy ?ALT+7? (Użytkownicy Window-Eyes będą musieli ją poprzedzić kombinacją ?INSERT+b?), dezaktywacja następuje w analogiczny sposób. Każde dopisanie porcji tekstu do dokumentu sygnalizowane jest piśnięciem głośniczka komputera.
Porządki w tekście
Komenda ?ALT+SHIFT+o? porządkuje wszystkie linie, które znajdują się w danym dokumencie w kolejności alfabetycznej. O ile nie będzie to przydatne w trakcie pracy z tekstem literackim, to już posortowanie 1000 pozycyjnej listy nazwisk może być dobrą okazją do sensownego wykorzystania tej funkcjonalności.
?ALT+SHIFT+k? ? pozbywa się zdublowanych linii z całego dokumentu lub z zaznaczonego fragmentu tekstu.
Uwaga, w powyższych komendach wielkość liter nie ma znaczenia!
?ALT+SHIFT+n? to komenda, dzięki której ponumerujemy linie. Po wciśnięciu tej kombinacji, zostaniemy zapytani od jakiej cyfry lub liczby ma się rozpocząć numeracja.
Dodatkowe narzędzia
Po wciśnięciu kombinacji ?ALT+SHIFT+SPACJA? przejdziemy do listy kilkudziesięciu dodatkowych narzędzi zintegrowanych z EdSharpem. Narzędzia te to nic innego, jak niewielkie skrypty, przeprowadzające różnego rodzaju operacje w serwisach WEB 2.0. Niestety, większość nie okaże się nam przydatna, bowiem zostały stworzone głównie na potrzeby amerykańskich odbiorców. Kilka narzędzi może się jednak okazać użytecznymi także i dla polskiego odbiorcy:
– ?Common URLs? ? wskazuje najczęściej umieszczane przez użytkowników Twittera adresy internetowe (bardzo przydatna funkcja, jeśli chcemy wiedzieć, co aktualnie znajduje się na sieciowym piedestale).
– ?Language Translation? ? umożliwia skorzystanie z tłumacza Google, bez konieczności uruchamiania przeglądarki. Wystarczy wybrać język źródłowy, docelowy, a następnie umieścić tekst, jaki wymaga tłumaczenia.
– ?Recommended URLs? ? dzięki temu narzędziu, po wprowadzeniu odpowiedniego słowa kluczowego uzyskamy listę odsyłaczy wraz z opisami, które będą pasowały do naszego zapytania. Całość oparta jest na zakładkach, gromadzonych przez użytkowników serwisu delicious.com
Z uwagi na to, że są to narzędzia zewnętrzne, bazujące na serwisach trzecich, autor programu zastrzega, że każde z nich w dowolnej chwili może zaprzestać funkcjonowania lub zacząć działać nieprawidłowo. W tym przypadku, należy poczekać na kolejną wersję EdSharpa.
Zabezpieczanie dokumentu przed przypadkową modyfikacją
Dzięki kombinacji ?CTRL+F7? możemy uaktywnić tzw. ?Strażnika dokumentu?, który zadba o to, byśmy przez przypadek nie nanieśli w otwartym pliku żadnych zmian. Jeśli uznamy, że zabezpieczenie takie nie jest nam już potrzebne, możemy się go w każdej chwili pozbyć, wciskając ?CTRL+SHIFT+F7?.
EdSharp, oprócz funkcji typowo edycyjnych, może być używany jako narzędzie programistyczne lub aplikacja do wykonywania skomplikowanych obliczeń.
Opisywany program oferuje wsparcie dla języka opisu tekstu LaTeX, który wykorzystywany jest przede wszystkim do tworzenia publikacji naukowych. Na chwilę obecną, do wykorzystania pełnych możliwości LaTeX?a, niezbędne jest korzystanie z Jawsa. Window-Eyes i pozostałe programy odczytu ekranu nie wspierają tej funkcjonalności.
Pozostałe możliwości, jakie daje EdSharp to choćby zaimplementowany język skryptowy JScript, dzięki któremu możliwa jest automatyzacja niektórych czynności czy choćby wykonywanie obliczeń. Kolejną opcją tego edytora są tzw. ?Snipety?, czyli gotowe fragmenty tekstu będące np. poszczególnymi funkcjami danego języka programowania, które możemy w bardzo prosty sposób wstawiać do edytowanego dokumentu, co z pewnością ułatwi pracę i zniweluje konieczność wpisywania np. dziesiąty raz tej samej komendy.
Pozostaje jeszcze wspomnieć o mechanizmie aktualizacji, który warto wykorzystywać co kilka, kilkanaście dni, bowiem autor nieustannie udoskonala swój produkt, poprawiając błędy, czy dodając nowe funkcje. Komenda F11 porówna obecnie zainstalowaną na naszym komputerze wersję EdSharpa z tą znajdującą się na serwerze i zapyta o chęć aktualizacji. Jeśli nowa wersja zostanie odnaleziona, należy odpowiedzieć twierdząco, a następnie zainstalować nowego EdSharpa na naszym komputerze.
Podsumowanie
Edytory tekstowe nieposiadające wielkich możliwości formatowania tekstu są bez wątpienia obecnie zjawiskiem marginalnym. W dzisiejszych czasach tekst powinien przede wszystkim wyglądać estetycznie. Pamiętajmy jednak, że dla niewidomych użytkowników w wielu przypadkach liczą się przede wszystkim możliwości wykonywania operacji na tekście, a tu, EdSharp okazuje się być niezwykle przydatnym i rozbudowanym programem. Niestety, do wykorzystania wszystkich możliwości tego narzędzia niezbędna jest instalacja różnego rodzaju dodatków, czasem konieczna jest także ręczna edycja jakiegoś pliku konfiguracyjnego, co może odstraszać nowicjuszy. Fakt, że cała, bardzo wyczerpująca instrukcja obsługi jest napisana w języku angielskim, też może również zniechęcać. Proponuję jednak dać szansę tej aplikacji i potestować jej możliwości. Myślę, że nawet początkującym użytkownikom komputerów takie funkcje, jak choćby intuicyjny mechanizm zakładek, mogą okazać się bardzo pomocne.
Michał Dziwisz
