Dobry podróżnik stara się wiedzieć jak najwięcej zarówno o miejscu, do którego się wybiera, jak i o sposobie dotarcia do niego. Dostęp do informacji przed i w trakcie podróży sprawia, że staje się ona dla nas mniej stresująca i bardziej przyjemna. Jest to szczególnie ważne dla osób z niepełnosprawnością wzroku. Z pomocą przychodzą urządzenia mobilne takie jak smartphone’y czy tablety. W poniższym artykule postaram się pokazać, w jaki sposób iPhone może stać się asystentem osób niewidomych i słabowidzących w podróży. Współczesne smartphone’y wyposażone są w rozmaite funkcje takie jak odbiornik GPS, kompas czy, dziś już niemal oczywisty, dostęp do Internetu. Dodajmy do tego garść aplikacji, które potrafią dobrze wykorzystać wspomniane dodatki oraz fakt, że urządzenia mobilne takie jak np. iPhone coraz częściej wyposażone są fabrycznie w funkcje ułatwień dostępu (np. czytnik ekranu i powiększenie). Dzięki powyższym czynnikom uzyskujemy dostępne narzędzie, które może nam pomóc w pieszej wędrówce, podróży samochodem, tramwajem lub pociągiem.
W tramwaju i autobusie
W większości średnich i dużych miastach w Polsce funkcjonuje komunikacja miejska. Z reguły im większe miasto, tym bardziej złożona i rozległa jest sieć połączeń: większa liczba przystanków, linii autobusowych czy tramwajowych. Sprawne poruszanie się środkami transportu publicznego po dużym mieście nierzadko sprawia problemy nawet w pełni sprawnym osobom. Dla osób niewidomych i słabowidzących największą trudnością okazuje się najczęściej sprawdzanie rozkładu jazdy, informacji o liniach odjeżdżających z danego przystanku oraz, gdy już znajdą się w pojeździe, zdobycie wiedzy, czy następny przystanek to już ten, na którym chcemy wysiąść. Większość z tych problemów możemy rozwiązać za pomocą iPhone’a i odpowiedniej aplikacji współpracującej z czytnikiem ekranu VoiceOver. Poniżej zaprezentuję sprawdzone rozwiązania.
Scheduler Poland
Ekrany aplikacji Scheduler Poland, autor: Producent oprogramowania
fot. Scheduler Poland, autor: Producent oprogramowania
To chyba najstarsza i najbardziej znana aplikacja udostępniająca rozkłady jazdy komunikacji miejskiej na smartphone’ach z logo nadgryzionego jabłka. Za jej pomocą można sprawdzić godziny odjazdu tramwajów i autobusów w kilkudziesięciu polskich miastach (m.in. Warszawa, Kraków, Poznań, Wrocław, Łódź, GOP, Trójmiasto). Co ważne, po pobraniu danego rozkładu przechowywany jest on na urządzeniu, dzięki czemu nie ma konieczności łączenia się z Internetem w trakcie jego przeglądania, a co za tym idzie korzystanie z aplikacji nie pociąga za sobą ponoszenia dodatkowych kosztów. Rozkłady jazdy można przeglądać według linii, przystanków, a nawet zlecić aplikacji wyznaczenie trasy z przystanku A do B z uwzględnieniem przesiadek. Scheduler Poland jest zasadniczo w pełni dostępny dla czytnika ekranu VoiceOver. Ponadto niewidomi użytkownicy mogą skorzystać z funkcji zintegrowanej z wbudowanym w iPhone kompasem, pozwalającej określić kierunek i odległość do przystanków w najbliższej okolicy. Z kolei osobom słabowidzącym w odczycie rozkładu jazdy może pomóc motyw wyglądu (tzw. “skórka”) o wysokim kontraście. Jego włączenie sprawia, że tekst wyświetlany jasną, powiększoną czcionką na ciemnym tle jest bardziej czytelny.
Tramwaj na zatłoczonej ulicy, autor: ChameleonsEye
fot. autor: ChameleonsEye
Aplikacja w wersji ad-ware (z reklamami) oraz pewnymi ograniczeniami w aktualizacji rozkładów dostępna jest za darmo w AppStore. Można jednak wykupić wersję Premium za ok. 9 zł (poprzez tzw. In-App-Purchase – zakupy z wewnątrz aplikacji lub poprzez SMS). Link do aplikacji Scheduler Poland w AppStore:
https://itunes.apple.com/pl/app/scheduler-poland/id322983240?mt=8
Go2Stop
Aplikacja ta jest “młodszym bratem” i zarazem następcą Scheduler Poland. Stworzona została przez tego samego autora z założeniem, że Scheduler Poland nie będzie już rozwijany, choć można będzie z niego nadal korzystać. Go2Stop, oprócz nowego wyglądu i uproszczenia menu ustawień, posiada zasadniczo takie same funkcje jak jego poprzednik. Z myślą o osobach niewidomych została wprowadzona łatwiej dostępna funkcja informowania o zbliżaniu się do wybranego przystanku. Wystarczy z poziomu rozkładu jazdy danej linii na wybranym przystanku stuknąć dwukrotnie przycisk ‘Ustaw alarm’. Od teraz aplikacja, bazując na naszej lokalizacji (GPS), będzie powiadamiać nas, gdy tramwaj lub autobus, którym jedziemy, będzie się zbliżać do przystanku docelowego. Niestety w Go2Stop nie są dostępne “skórki” o wysokim kontraście, co może być sporym utrudnieniem w korzystaniu z niej przez osoby słabowidzące.
Ekrany aplikacji Go2Stop, autor: Producent oprogramowania
fot. Go2Stop, autor: Producent oprogramowania
Mapa londyńskiego metra, autor: Neftali
fot. Im większe miasto, tym bardziej złożona i rozległa jest sieć połączeń: większa liczba przystanków, linii autobusowych czy tramwajowych, autor: Neftali
Aplikacja, podobnie jak jej poprzedniczka, ma wersję darmową (z reklamami) i Premium (bez reklam i ograniczeń). Link do aplikacji Go2Stop w AppStore:
https://itunes.apple.com/pl/app/go2stop/id576150983?mt=8
Ginger
Nazwa tej aplikacji może wydawać się znajoma niewidomym i niedowidzącym użytkownikom udźwiękowionych telefonów Nokia. Ten bardzo popularny program z mobilnym rozkładem jazdy, współpracujący z czytnikami ekranu na systemie Symbian, doczekał się swojej wersji na iPhone’a. O ile wygląd i sposób obsługi został dostosowany do ekranu dotykowego, o tyle jego funkcje nie uległy znaczącej zmianie. Możemy więc sprawdzić odjazdy tramwajów i autobusów w Poznaniu, Warszawie, Wrocławiu, Tychach i Grudziądzu. Dzięki wykorzystaniu odbiornika GPS w iPhonie, istnieje ponadto możliwość wyszukiwania według znajdujących się najbliżej nas przystanków. Aplikacja jest darmowa, przechowuje rozkłady w urządzeniu (nie generuje dodatkowych kosztów łączenia się z Internetem) i dobrze współpracuje z czytnikiem ekranu VoiceOver.
Mężczyzna stojący na przystanku autobusowym, autor: Roi Brooks
fot. W aplikacji Scheduler Poland rozkłady jazdy można przeglądać wg linii, przystanków, a nawet zlecić aplikacji wyznaczenie trasy z przystanku A do B z uwzględnieniem przesiadek, autor: Roi Brooks
W pociągu
Bieżący dostęp do aktualnej informacji kolejowej jest dla podróżnych tym, co czyni podróż łatwiejszą i mniej stresującą. Dla osób niewidomych i słabowidzących szczególnie ważne są informacje o połączeniach, przyjazdach i odjazdach pociągów z poszczególnych stacji oraz numery peronów, z których one odjeżdżają. I tutaj, po raz kolejny, pomocne okazuje się posiadanie przy sobie np. smartphone’a z logiem nadgryzionego jabłka i z zainstalowanymi odpowiednimi aplikacjami.
Ekrany oprogramowania Bilkom, autor: Producent oprogramowania
fot. Bilkom, autor: Producent oprogramowania
Bilkom
Jest to program dający dostęp do aktualnych rozkładów jazdy pociągów w Polsce. Są to te same informacje, które zamieszcza się na stronie http://rozklad.pkp.pl, jednak korzystanie z mobilnej aplikacji jest wygodniejsze i bardziej dostępne z poziomu VoiceOvera. Za pomocą Bilkom możemy w łatwy sposób wyszukiwać połączenia ze stacji A do stacji B z uwzględnieniem przesiadek. Ponadto dostępne jest przeglądanie przebiegu trasy wybranego pociągu, jak również sprawdzanie godzin przyjazdów i odjazdów z konkretnej stacji. Rozkłady jazdy ujęte w aplikacji obejmują wszystkich przewoźników poruszających się po polskich torach, a więc:
• operatorów ogólnokrajowych: PKP Intercity (pociągi TLK, EIC, EC, EN), Przewozy Regionalne (REGIO, InterREGIO, REGIOekspres),
• jak również lokalnych: Koleje Mazowieckie, Koleje Wielkopolskie, Koleje Śląskie, ARRIVA i innych.
Wyszukane wcześniej relacje możemy umieścić w ‘Ulubionych’, co umożliwi szybki dostęp do nich w późniejszym czasie. Dla niektórych stacji dostępne są także informacje o numerze peronu i toru, co może bardzo ułatwić dotarcie na właściwe miejsce odjazdu pociągu osobom niewidomym. W trakcie oczekiwania na przyjazd czy podczas jazdy mamy możliwość sprawdzenia informacji o ewentualnych opóźnieniach. Bilkom wymaga do pracy stałego połączenia z Internetem, co może wiązać się z dodatkowymi opłatami, jeśli korzystamy z łączności komórkowej i nie mamy wykupionego pakietu danych. Link do aplikacji Bilkom w AppStore:
https://itunes.apple.com/pl/app/bilkom/id529806476?mt=8
Infopasażer
Przed udaniem się w podróż koleją warto dodać do zakładek iPhone’owej przeglądarki internetowej Safari stronę http://www.infopasazer.pl. W serwisie tym, po wpisaniu nazwy i wybraniu interesującej nas stacji uzyskujemy tabelaryczne zestawienie informacji o ruchu pociągów oraz informację wielkości ewentualnego opóźnienia i jego prognozy dla kolejnych stacji na trasie.
Ludzie na przystanku, autor: bikeriderlondon
fot. autor: bikeriderlondon
Bilet na iPhonie
Pociąg wjeżdżający na stację, autor: nui7711
fot. autor: nui7711
Warto także wspomnieć, że przewoźnik PKP Intercity (operator pociągów TLK, EIC, EC) oferuje możliwość zakupu biletu przez Internet. Po wcześniejszej rejestracji na stronie intercity.pl możemy kupić bilet i pobrać go w formacie PDF na naszego smartphone’a (np. do aplikacji iBooks). Co ciekawe, PKP Intercity jest obecnie jedynym przewoźnikiem, u którego nie trzeba drukować takiego biletu. Wystarczy pokazać go podczas kontroli na ekranie naszego iPhone’a. Ważne aby odpowiednio powiększyć (gestem szczypania) dwuwymiarowy kod kreskowy QR, znajdujący się na bilecie elektronicznym, który konduktor skanuje swoim czytnikiem.
Z nawigacją GPS pieszo i nie tylko…
Jeśli wybieramy się w pieszą wędrówkę, weźmy ze sobą iPhone’a oraz zainstalowane na nim aplikacje do nawigacji satelitarnej GPS. Należy jednak pamiętać, że są one przeznaczone dla osób niewidomych, które są dobrze zrehabilitowane pod względem samodzielnego poruszania się. Rozwiązania te w żadnym wypadku nie zastąpią nam białej laski i stanowią jedynie pomoc w orientacji przestrzennej.
Ariadne GPS
Za pomocą tej aplikacji, stworzonej z myślą o osobach niewidomych, wykorzystującej wbudowany w iPhone’a odbiornik GPS oraz połączenie internetowe, możemy uzyskać informacje o adresie, w pobliżu którego się znajdujemy (dane pochodzą z serwisu Map Google), a także w łatwy sposób dodawać punkty orientacyjne do ‘Ulubionych’, by następnie sprawdzić w jakiej odległości od nich się znajdujemy. Ariadne GPS może nam dostarczyć informacji o najbliższym oznaczonym punkcie, kierunku i odległości do niego (w systemie godzinowym np. „na godzinie 12.”), naszej prędkości, wysokości nad poziomem morza i dokładności położenia. Aplikacja jest płatna, spolszczona, a do działania części funkcji potrzebne jest stałe połączenie z Internetem. Link do aplikacji Ariadne GPS w AppStore:
https://itunes.apple.com/pl/app/ariadne-gps/id441063072?mt=8
SeeingAssistant Move
Użytkownicy, którzy zdecydują się na zakup tego programu, mogą odnaleźć w nim wiele podobieństw do znanej z systemu Symbian aplikacji Loadstone GPS. Mamy więc: nawigowanie po punktach orientacyjnych, ich dodawanie i zarządzanie nimi, tworzenie własnych tras. Bazy punktów pobierzemy z różnych źródeł z Internetu, a stworzonymi przez nas punktami podzielimy się, eksportując je do pliku, a następnie udostępniając go. Możemy ponadto importować dane z naszego konta w serwisie Dropbox oraz je tam eksportować. W SeeingAssistant Move znajdziemy również informacji o najbliższym adresie (dane z serwisu Map Google) i aktualnej pogodzie. Niektórymi funkcjami możemy sterować wydając odpowiednie polecenia głosem. Jest to szczególne ułatwienie, gdy z jakiegoś powodu nie chcemy lub nie damy rady skorzystać z ekranowej klawiatury dotykowej.
Ekrany oprogramowania SeeingAssistant Move, autor: Producent oprogramowania
fot. SeeingAssistant Move, autor: Producent oprogramowania
Aplikacja występuje w dwóch wersjach pełnej – płatnej oraz darmowej (lite) z pewnymi ograniczeniami. Do korzystania z niektórych jej funkcji wymagane jest połączenie z Internetem. Link do aplikacji SeeingAssistant Move w AppStore:
https://itunes.apple.com/pl/app/seeingassistant-move/id625286820?mt=8 (wersja płatna – pełna)
https://itunes.apple.com/pl/app/seeingassistant-move-lite/id625289134?mt=8 (wersja darmowa – lite)
Wymienione wyżej aplikacje to tylko dwa przykłady pomocy w pieszej nawigacji GPS. Jeśli dysponujemy odpowiednimi bazami punktów (np. lokalizacji stacji czy przystanków), rozwiązania te sprawdzą się również jako pomoc dla osoby niewidomej w podróży pociągiem i komunikacją miejską.
“Wbudowane” pomoce od Apple
Oprócz aplikacji pobieranych i instalowanych z AppStore, w iPhonie dostępnych jest “fabrycznie” kilka programów stworzonych przez firmę Apple, które niewidomemu użytkownikowi mogą przydać się w podróży. Większość z nich dobrze współpracuje z VoiceOver. Są to m.in.:
• Mapy (Apple) – nawigacja samochodowa ze wskazówkami głosowymi “zakręt po zakręcie”,
• Kompas – określenie kierunku, w którym się poruszamy (stopnie i kierunki świata),
• Pogoda – dostęp do aktualnej pogody oraz prognozy na najbliższe godziny i dni,
• Siri (wersja beta) – asystent głosowy (działający m.in. po angielsku), którego możemy “zapytać” o interesujące nas miejsca w okolicy. Należy jednak pamiętać, że dane w niektórych lokalizacjach mogą być nieaktualne, gdyż usługa ta jest cały czas w fazie testowej (beta).
Na miejscu
Gdy dotrzemy już do celu naszej podróży, zwykle potrzebne są nam informacje o miejscach, które warto odwiedzić, w których znajdziemy nocleg oraz w których możemy coś zjeść. Okazuje się, że istnieją aplikacje dostarczające nam takich danych.
Google Lokalnie
Aplikacja ta, bazując na naszej lokalizacji (GPS), wyświetla szukane przez nas miejsca posegregowane według odległości od nas (od najbliższego do najdalszego). Za pomocą Google Lokalnie możemy szukać barów, pizzerii, kawiarni, restauracji, hoteli, bankomatów, stacji paliw, placówek pocztowych oraz lokalnych atrakcji. Dla każdej znalezionej lokalizacji możemy zapoznać się z jej opisem, adresem, telefonem kontaktowym, odległością od niej, a także poznać opinie osób, które odwiedziły już to miejsce. Niedogodnością w korzystaniu z tej aplikacji za pomocą czytnika ekranu VoiceOver są nieopisane ikony poszczególnych kategorii miejsc, choć możemy je aktywować. Oprócz tego, aplikacja w momencie startu przełącza mowę VoiceOvera na słuchawkę telefonu, co pogarsza jakość głosu, a także sprawia, że płynące do nas komunikaty są znacznie cichsze. Po opuszczeniu programu i uruchomieniu go z paska przełączania kłopot znika. Aplikacja dostępna jest za darmo, jednak ze względu na to, że korzysta z danych dostarczanych przez Google wymagane jest stałe połączenie z internetem. Link do aplikacji Google Lokalnie w AppStore:
https://itunes.apple.com/pl/app/google+-local/id406513617?mt=8
Ekrany aplikacji iPolak, autor: Apple
fot. iPolak, autor: Apple
Za granicą
Jeśli wybieramy się za granicę, warto posiadać w swoim iPhonie aplikację, która dostarczy nam pomocnych informacji o danym kraju. Okazuje się, że i takich nie brakuje.
iPolak
Jest to aplikacja przygotowana przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych (MSZ) z myślą o Polakach podróżujących za granicę. Daje ona dostęp do pokaźnej bazy informacji o prawie wszystkich krajach, w których znajdują się polskie placówki dyplomatyczne. Możemy dzięki niej sprawdzić adres, lokalizację i telefon kontaktowy do najbliższej ambasady lub konsulatu. W aplikacji iPolak MSZ publikuje też aktualne komunikaty i ostrzeżenia dotyczące zagrożeń występujące w różnych rejonach świata. Bardzo przydatna w sytuacjach awaryjnych może okazać się funkcja S.O.S., za pomocą której szybko uzyskamy połączenie telefoniczne z najbliższą ambasadą lub konsulatem. Aplikacja jest darmowa i zasadniczo w pełni dostępna dla VoiceOver. Link do aplikacji iPolak w AppStore:
https://itunes.apple.com/pl/app/ipolak/id470828486?mt=8
Kilka uwag na zakończenie
Pamiętajmy o regularnym ładowaniu baterii – intensywne wykorzystywanie iPhone’a w podróży (w szczególności funkcji GPS) szybko ją rozładowuje. Nie zapomnijmy zabrać ze sobą ładowarki oraz ewentualnych przejściówek do gniazdek elektrycznych (niezbędnych w niektórych krajach). Niektóre aplikacje wymagają połączenia z Internetem – przed wyjazdem warto wykupić u naszego operatora odpowiedni pakiet danych. Pamiętajmy, że do korzystania z telefonu za granicą wymagane jest włączenie roamingu. Połączenia z Internetem za granicą, bez odpowiedniego pakietu danych, mogą być bardzo drogie. Nie należy polegać bezkrytycznie na informacjach uzyskiwanych z naszego iPhone’a. Jest to tylko dodatkowa pomoc. Starajmy się też pozyskiwać potrzebne nam dane również z innych źródeł – np. pytając lokalnych mieszkańców – zgodnie z przysłowiem – “Kto pyta, nie błądzi”.
W powyższym artykule omówiłem tylko kilka przykładów aplikacji i zastosowań iPhone’a, które niewidomej lub słabowidzącej osobie mogą pomóc w podróży. Więcej aplikacji można znaleźć w AppStore, a sposobów na ich wykorzystanie trzeba szukać samemu, eksperymentując podczas przygotowań do kolejnej wyprawy. Do czego też gorąco zachęcam.
*Mikołaj Rotnicki (ur. w 1980 r.) – absolwent Wydziału Zarządzania na Akademii Ekonomicznej (dziś Uniwersytet Ekonomiczny) w Poznaniu, ze specjalnością Transport i Logistyka. Jest osobą słabowidzącą – choroba Stargardta. Pracuje jako konsultant w firmie wdrażającej systemy informatyczne. Brał udział w dostosowaniu systemu SAP do potrzeb osób niewidomych i słabowidzących. Współtwórca aplikacji Ginger Blu – komórkowego rozkładu jazdy komunikacji miejskiej dla niewidomych. Autor i redaktor serwisu internetowego www.sixdots.pl. Ponadto, jako tyflospecjalista udziela porad osobom z dysfunkcją wzroku w poznańskim Komputerowym Punkcie Konsultacyjnym, prowadzonym przez Wielkopolskie Stowarzyszenie Niewidomych.
