Stanowisko Fundacji Audiodeskrypcja ws. uchwalonej 21 maja 2009 r. przez Sejm RP Ustawy o zadaniach publicznych w dziedzinie usług medialnych
Zarząd Fundacji Audiodeskrypcja z ogromnym zadowoleniem przyjął zapis nowej ?Ustawy o zadaniach publicznych w dziedzinie usług medialnych?, która w art. 3 stanowi, że zadania publiczne, służące wypełnianiu misji publicznej, polegają m.in. na: ?likwidowaniu barier odbioru programów dla osób z upośledzeniem wzroku lub słuchu?.
To pierwszy w Polsce akt prawny dotyczący mediów, który w jednoznaczny sposób zobowiązuje nadawców telewizyjnych do poprawy dostępności ich oferty programowej dla osób niewidomych i słabowidzących, a także głuchych i niedosłyszących. Nowa ustawa to ważny krok na drodze do wypełnienia przez Polskę zalecenia UE, zawartego w Dyrektywie 2007/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2007 r., zgodnie z którą audiowizualne usługi medialne w państwach członkowskich powinny być dostępne m.in. dla osób z niepełnosprawnością.
O stosowny zapis ustawowy Fundacja Audiodeskrypcja zabiegała od wielu miesięcy. Starania Fundacji wsparł m.in. przewodniczący regionu podlaskiego PO ? poseł Robert Tyszkiewicz. Dzięki jego pomocy twórcy Fundacji Audiodeskrypcja 5 marca br. spotkali się w tej sprawie z przewodniczącą Sejmowej Komisji ds. Kultury i Środków Przekazu, posłanką Iwoną Śledzińską-Katarasińską. Przewodnicząca zadeklarowała, że w czasie prac Komisji nad projektem t.zw. ustawy medialnej zgłosi postulat, by w części definiującej misję publiczną mediów znalazł się zapis uwzględniający dostosowanie oferty programowej nadawców do potrzeb i możliwości osób niewidomych oraz niesłyszących. Komisja zapis przyjęła.
Dziękując wszystkim posłankom i posłom, którzy wsparli naszą inicjatywę, wyrażamy jednocześnie nadzieję, że wspomniany zapis ustawowy będzie respektowany i skutecznie realizowany. Fundacja Audiodeskrypcja będzie zabiegać o to, by organ nadzorujący działalność mediów elektronicznych w Polsce, korzystając z delegacji ustawowej, doprowadził do wdrażania przez nadawców realizujących misję publiczną technik i technologii umożliwiających osobom z dysfunkcją wzroku i słuchu odbiór programów telewizyjnych. Należą do nich przede wszystkim: język migowy, napisy, audiodeskrypcja (dźwiękowy opis obrazu) i proste, zrozumiałe menu nawigacyjne. Zważywszy na postępującą cyfryzację przekazów telewizyjnych zastosowanie tych środków i włączenie ich do katalogu opcji odbioru programu będzie coraz łatwiejsze.
Zarząd Fundacji Audiodeskrypcja zdaje sobie sprawę, że wprowadzenie pełnej i powszechnej dostępności programów telewizyjnych dla osób niewidomych i głuchych będzie procesem rozłożonym na kilka lat. Tym ważniejszy jest fakt, że nowa ustawa ten proces nareszcie inicjuje. Liczymy, że jej przepisy szybko wejdą w życie.
Takie rozwiązania od dawna powszechnie stosowane są w wielu krajach, które zadbały o stosowne regulacje prawne. W Kanadzie dla przykładu decyzją Radio Television and Telecommunications Commission (odpowiednik KRRiT) od 2001 roku każda stacja telewizyjna, która stara się o odnowienie koncesji musi zobowiązać się do wprowadzenia audiodeskrypcji. Zasady stosowania audiodeskrypcji, napisów i języka migowego przez instytucje związane z szeroko pojętą kulturą są uregulowane prawnie także w Wielkiej Brytanii (Communications Act 2003). Z raportu OFCOM (odpowiednik KRRiT) wynika, że wszystkie kanały publicznej stacji BBC przekroczyły już obowiązkowy dla nich, procentowy udział audycji z audiodeskrypcją (np. w BBC Three stanowią one już blisko 27% programu). Obowiązek emitowania audycji z audiodeskrypcją spoczywa też na kilkudziesięciu kanałach stacji prywatnych i wiele z nich zastosowało tę technikę w zakresie nawet szerszym, niż wymagany (np. w prywatnej stacji Sky Movies HD2 audiodeskrypcja towarzyszy ponad 30% programów!). W przypadku audycji z napisami dla niesłyszących wskaźniki są jeszcze wyższe ? w BBC Three udział takich programów w ofercie kanału przekroczył 98%.
Wierzymy, że Polska szybko dołączy do grupy państw, w których niepełnosprawność nie jest barierą w dostępie do dóbr kultury audiowizualnej, zwłaszcza tych finansowanych ze środków publicznych. Twórcy Fundacji Audiodeskrypcja zabiegają o to od lat. Z ich inicjatywy w roku 2006 w Białostockim Kinie ?Pokój? odbył się pierwszy w Polsce pokaz filmu z audiodeskrypcją. W Białostockim Teatrze Lalek zrealizowany został pierwszy w Polsce spektakl teatralny z audiodeskrypcją. Audiodeskrypcja została także zastosowana podczas seansów odbywających się w ramach 32. oraz 33. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Na płycie DVD wydany został także pierwszy w Polsce film z audiodeskrypcją dla niewidomych i słabowidzących oraz napisami dla niesłyszących (?Katyń? Andrzeja Wajdy). W roku 2009 Fundacja Audiodeskrypcja we współpracy z Wyższą Szkołą Administracji Publicznej w Białymstoku oraz Galerią Arsenał w Białymstoku przeprowadziła pierwsze w Polsce warsztaty z zakresu tworzenia audiodeskrypcji oraz zaprezentowała pierwszą w Polsce wystawę dzieł plastycznych z audiodeskrypcją.
Tomasz Strzymiński ? prezes Zarządu Fundacji Audiodeskrypcja
Barbara Szymańska ? wiceprezes Zarządu Fundacji Audiodeskrypcja
Katarzyna Dziedzik ? członek zarządu Fundacji Audiodeskrypcja
Aneta Szymańska? członek zarządu Fundacji Audiodeskrypcja
