Kiedy ponad 20 lat temu David Greenwood chciał stworzyć pierwszą dostępną dla niewidomych grę typu FPS (toczącą się z punktu widzenia gracza), musiał zastanowić się jak w intuicyjny sposób pozwolić niewidomym poruszać się po jej uniwersum. Elementem często wykorzystywanym w grach typu FPS jest złożona wielopoziomowa przestrzeń, w której każdy z poziomów to swego rodzaju skomplikowana łamigłówka składająca się z labiryntu korytarzy, pomieszczeń i ślepych zaułków. Rozwiązanie problemu okazało się bardzo proste. Kiedy gracz podchodzi do skrzyżowania kilku korytarzy lub do jakiegoś przedmiotu, gra informuje go o tym komunikatem oraz dźwiękiem. Dźwięk słychać z miejsca, które zwróciło uwagę gracza, co ułatwia jego zlokalizowanie. Ponadto dostajemy klawisze pozwalające nam sprawdzić, co znajduje się wokół naszej postaci oraz w jakim kierunku idziemy. Ten zestaw funkcji sprawdził się tak doskonale, że gry podobnego typu wykorzystują go do dziś.
A co by się stało, gdyby podobny system wykorzystać do orientowania się w świecie rzeczywistym?
Na to pytanie postanowił odpowiedzieć zespół badawczy w firmie Microsoft tworząc działającą w systemie IOS aplikacje Soundscape. Wykorzystując dźwięk binauralny i syntezę mowy aplikacja tworzyła coś w rodzaju mapy dźwiękowej otoczenia użytkownika. Przez ponad 6 lat istnienia na rynku, Soundscape cieszył się dużą popularnością w krajach, w których był dostępny. Niestety, pod koniec 2022 R Microsoft zakończył rozwój aplikacji, ale na szczęście, za nim do tego doszło, firma udostępniła cały kod źródłowy na otwartej licencji. Od tego czasu powstało kilka kontynuacji Soundscape. Jedną z nich jest darmowa aplikacja VoiceVista, która w odróżnieniu od oryginalnego SoundScape jest dostępna w Polsce, a ponadto oferuje sporo nowych funkcji. W poniższym tekście krótko opiszę działanie tej aplikacji oraz postaram się pokazać, co odróżnia ją od tradycyjnych rozwiązań wspomagających orientację przestrzenną dla niewidomych.
Jak działa aplikacja?
Z VoiceVisty należy korzystać z podłączonymi słuchawkami. Gdy tylko otworzymy aplikacje, od razu zaczniemy słyszeć różne komunikaty. Nawet jeśli nie uruchomiliśmy nawigacji, to program będzie informował nas o okolicy, w której się znajdujemy.
Jeśli wejdziemy na nową ulicę, to usłyszymy kierunek i adres. Jeśli będziemy dłużej iść jakąś ulicą, to aplikacja co jakiś czas poda numer mijanej posesji.
Kiedy zbliżymy się do skrzyżowania, usłyszymy, na jakie ulicę możemy skręcić.
Będziemy również informowani o różnych miejscach i punktach orientacyjnych, obok których przechodzimy. Są to NP. Przejścia dla pieszych, przystanki, budynki i punkty usługowe oraz punkty, które dodaliśmy sami. Praktycznie wszystkie komunikaty aplikacji są rozmieszczane w przestrzeni z wykorzystaniem dźwięku binauralnego. Kiedy idziemy ulicą, a aplikacja informuje nas o restauracji znajdującej się po prawej stronie przed nami, to komunikat z nazwą i odległością od tej restauracji będziemy słyszeć właśnie z tego miejsca, w którym restauracja się znajduje.
Układ aplikacji
Interfejs aplikacji VoiceVista składa się z czterech kart: Okolica, Znaczniki, Trasy i Ustawienia. Podczas podróży będziemy najczęściej korzystać z pierwszej z nich.
Okolica
Znajdziemy tu przyciski pozwalające nam dowiedzieć się, co jest wokół nas oraz sterować aplikacją.
- Pole wyszukiwania — możemy tu wpisać interesujący nas adres, lub nazwę interesującego nas miejsca. Wyniki będą pojawiać się od momentu gdy zaczniemy coś wpisywać. Przypisano do nich czynności pozwalające na szybki dostęp do najczęściej używanych funkcji.
- Tryb uśpienia — usypia aplikacje. Kiedy uśpienie jest włączone, aplikacja ma wyciszone komunikaty i nie używa GPS-u oszczędzając w ten sposób baterię. Możemy ją obudzić ręcznie lub jeśli zmienimy lokalizację. Funkcja przydatna NP. Kiedy czekamy na autobus.
“Jaka jest moja lokalizacja?” — podaje nasz kierunek oraz najbliższą drogę i zapisany znacznik. Korzystając z czynności możemy naszą lokalizację szybko udostępnić, oraz zapisać ją jako znacznik.
“Co jest wokół mnie?” — czyta najbliższe punkty orientacyjne wokół nas. Z poziomu czynności możemy poprosić o listę skrzyżowań i zapisanych znaczników w pobliżu oraz wyszukiwać miejsca według kategorii takich jak np. sklepy, restauracje, szpitale ITD.)
- “Co przede mną?” — czyta najbliższe punkty orientacyjne, wykluczając tę, które są za nami. Z poziomu czynności możemy wyświetlić listę miejsc przed nami oraz usłyszeć informacje tylko o skrzyżowaniach.
“Powtórz ostatnie objaśnienie” — powtarza ostatni komunikat aplikacji. Z poziomu czynności możemy wyświetlić listę miejsc, które pojawiły się w ostatnich komunikatach.
Na ekranie wyświetlającym lokalizację znajdziemy elementy takie jak: wyszukiwanie, lista miejsc oraz ostatnie komunikaty. Stuknięcie w dowolne miejsce lub użycie funkcji czynności na pokrętle da nam dostęp do wielu przydatnych funkcji:
„Zapisz jako znacznik” —zapisuje bieżącą lokalizację jako znacznik.
„Uruchom latarnię” — Powoduje, że będziemy słyszeć ciągły sygnał dźwiękowy z lokalizacji wybranego punktu. Dźwięk będzie bardziej wyraźny, kiedy skierujemy się w jego stronę. Ponad to aplikacja będzie podawać nam instrukcje nawigacyjne do tego punktu, a na ekranie pojawią się dodatkowe przyciski pozwalające wyciszyć lub anulować sygnał.
- “Rozpocznij monitorowanie” działa podobnie do latarni, z tym, że komunikaty będą tylko w momencie, kiedy zbliżymy się do interesującego nas punktu na ustawioną przez nas odległość.
- Podgląd ulicy — pozwala nam wirtualnie przenieść się do wybranego miejsca. Kiedy podgląd jest aktywny, słyszymy komunikaty o okolicy z miejsca, które wybraliśmy — tak, jakbyśmy tam stali. Obracając się wokół siebie usłyszymy informacje o skrzyżowaniach w eksplorowanej okolicy, co pozwoli nam lepiej zapoznać się z wybranym miejscem.
- Eksplorator lokalizacji działa podobnie do podglądu ulicy, jednak korzystając z niego zobaczymy okoliczne skrzyżowania i punkty orientacyjne w postaci czegoś w rodzaju mapy na ekranie. Stuknięcie w dowolny punkt na takiej mapie przeniesie nas w wybrane miejsce.
- Funkcja utwórz trasę — automatycznie wygeneruje trasę do wybranego punktu. Więcej o trasach poniżej.
- Opcja udostępnij — pozwala na wysłanie komuś linku do wybranego miejsca.
Na zakładce “okolica” znajduje się również informacja o możliwości sterowania aplikacją za pomocą przycisków na słuchawkach, o czym opowiem później.
Znaczniki
Druga karta w omawianej aplikacji to “Znaczniki”. Jak można się domyślić, w tym miejscu znajdziemy wszystko, czego nam trzeba do zarządzania punktami, które sami dodaliśmy do aplikacji. Listę znaczników możemy sortować według dystansu lub alfabetycznie. Stukając w znacznik, lub używając czynności zobaczymy takie same opcje, jak przypadku miejsc (tj. Włącz latarnie, podgląd ulicy ITD.) W tym miejscu możemy również ręcznie dodawać nowe znaczniki — wpisując współrzędne, wklejając link wygenerowany przez innego użytkownika w VoiceVista lub Apple Maps, wskazując miejsce na mapie lub importując plik .GPX.
Znaczniki pełnią jeszcze jedną ważną funkcję — pozwalają nam tworzyć trasy. Do zarządzania trasami służy nam kolejna karta.
Trasy
Trasy w VoiceVista działają podobnie jak w innych aplikacjach nawigacyjnych — definiujemy listę znaczników, po których chcemy przejść, a aplikacja nas po nich poprowadzi. Jednakże zamiast znanych z innych aplikacji nawigacyjnych komunikatów wykorzystujących tzw. kierunki zegarowe, informacje o położeniu obiektu, ku któremu mamy się kierować, otrzymujemy wskazania w postaci sygnału dźwiękowego, który słyszymy z kierunku, gdzie znajduje się obiekt lub punkt, do którego mamy dojść. Ponadto słyszymy komunikat o odległości do następnego punktu, oraz instrukcje nawigacyjne. Oprócz ręcznego utworzenia trasy przez wybranie punktów, w najnowszej wersji możemy również poprosić aplikacje o automatyczne wygenerowanie trasy z wykorzystaniem stosownego algorytmu. Trasa może być wygenerowana zarówno dla komunikacji pieszej, samochodowej, jak i dla transportu publicznego. Nie wiem czy wsparcie dla transportu publicznego działa w Polsce – chociaż w moim mieście mamy autobusy, to aplikacja nie była w stanie wygenerować mi trasy dla transportu publicznego.
Ustawienia
Na koniec zajrzyjmy do ustawień aplikacji. Możemy tu ustawić opcje takie jak:
- Głos i szybkość komunikatów
- Głośność syntezy, latarni i innych dźwięków
- Wybrać jeden z dźwięków dla latarni
- Dodać skróty do najczęściej używanych funkcji (można je przypisać NP. Do Siri lub gestów VoiceOver)
- Włączyć automatyczne usypianie, jeśli zminimalizujemy program, a nie włączyliśmy żadnej trasy.
- Włączyć śledzenie głowy, jeśli używamy słuchawek AirPods
- Włączyć sterowanie aplikacji przyciskami na słuchawkach (Play/Pauza wycisza latarnie, następna ścieżka przechodzi do kolejnego punktu w trasie, poprzednia ścieżka powtarza ostatni komunikat).
- Możemy także ustalić, o jakich kategoriach miejsc chcemy być informowani, jak często chcemy słyszeć bieżący adres, a także to czy dostajemy informacje o odległości do następnego punktu na trasie.
- W ustawieniach określamy w jaki sposób aplikacja ma nas informować o kierunku do punktów względem nas (względnie — po prawej, przed tobą ITD, według tarczy zegara, kierunku kompasu czy tylko poprzez dźwięk binauralny)
Z poziomu ustawień możemy również wesprzeć rozwój aplikacji cykliczną subskrypcją (4,99 zł miesięcznie lub 49,99 rocznie.) W momencie pisania artykułu, abonament pełni funkcje stricte dotacji — pomaga pokryć koszt serwerów potrzebnych do działania aplikacji, ale wszystkie funkcje są dostępne bezpłatnie.
Podsumowanie
VoiceVista to bardzo ciekawa aplikacja, której twórca podchodzi do problemu nawigacji dla osób niewidomych w unikalny sposób. Omawiane rozwiązanie daje nam możliwość uzyskania większej ilości informacji o naszym otoczeniu w bardzo naturalny sposób. I jakkolwiek nawigowanie z użyciem takiego dźwiękowego interfejsu nie przypadnie wszystkim do gustu, to sądzę, że z pewnością znajdzie ono w Polsce swoich zwolenników.
Piotr Machacz
