Ilu niewidomych, tyle poglądów na tzw. aplikacje self-voicing, czyli programy, które bezpośrednio komunikują się z syntezatorem mowy, pomijając program odczytu ekranu i jego możliwości. Plusem bez wątpienia jest to, że programy takie są zawsze w 100% dostępne dla użytkownika, bez względu na to, jakim czytnikiem ekranu dysponuje. Minusem jest brak uniwersalności takiego narzędzia i fakt, że nie zainteresuje widzącego użytkownika komputera, który raczej woli patrzeć na monitor niż słuchać syntetycznej mowy przez wiele godzin pracy. Osobiście preferuję programy, które są dla nas dostępne, ale pisane w sposób standardowy. Już od jakiegoś czasu niewidomi dysponują zestawem interesujących narzędzi, ukrywającym się pod kryptonimem WebbIE.
WebbIE w dużej mierze jest specjalną, dedykowaną nam przeglądarką, której jeszcze kilka lat temu poświęciłbym większą część niniejszego artykułu. Obecnie, rola tego elementu pakietu, ze względu na prężny rozwój wiodących czytników ekranu, została zmarginalizowana. Pozwolę ją sobie zatem pominąć, napiszę natomiast o innych, przydatnych niewidomym narzędziach tego pakietu.
WebbIE znajdziemy na polskiej stronie projektu pod adresem: http://webbie.org.uk/pl/index.htm pod linkiem ?Pobierz WebbIE?.
Instalacja programu jest bardzo prosta, po kliknięciu na przycisk ?Dalej? wybieramy składniki, które mają zostać zainstalowane. Jeśli nie życzymy sobie, by któryś element pojawił się na naszym twardym dysku, wystarczy nacisnąć na nim Spację i wybrać ?Cała funkcja będzie niedostępna?. Osobiście w ten sposób pozbyłem się do niczego mi niepotrzebnej przeglądarki. W kolejnym kroku wybieramy lokalizację instalacji, a na końcu klikamy ?Instaluj?.
Do zestawu aplikacji WebbIE dostaniemy się rozwijając menu ?Accessible and WebbIE? w programach Menu Start. Zanim jednak zapoznam czytelników z ciekawymi funkcjami tych pomocniczych programów, czeka nas jeszcze jedna, prosta operacja.
Z niewyjaśnionych przyczyn WebbIE, mimo posiadania instalatora w języku polskim, nie jest w stanie załadować od razu odpowiednich lokalizacji, które zostały przygotowane na potrzeby tych programów. Dodatkowo zdarza się, że po polonizacji program odezwie się do nas angielskim słowem, a niektóre aplikacje w ogóle nie przemówią po polsku, bo nie zostały jeszcze spolszczone. Lepszy jednak rydz, niż nic? By WebbIE komunikowała się z nami w ojczystym języku, z menu programów wybieramy ?Tools?, a następnie ?Language Selector?. Kolejnym krokiem jest wskazanie języka polskiego na rozwijanej liście i zaakceptowanie wyboru klawiszem Enter.
Na pierwszy ogień podcasty
WebbIE dysponuje przyjemnym w obsłudze programem do odtwarzania podcastów, o nazwie Podcatcher.
Po uruchomieniu programu widzimy listę piętnastu wgranych fabrycznie podcastów, wśród których niestety nie ma ani jednego w języku polskim. Aby dodać nowy element wchodzimy do menu ?Podcasty? (kombinacja ?ALT+d?) i wybieramy ?Dodaj Podcast?. W kolejnym kroku wpisujemy nazwę podcastu i naciskamy Enter. Następnie wprowadzamy adres kanału RSS dla danego podcastu i ponownie wciskamy Enter.
Aby dostać się do nowo dodanego podcastu musimy wybrać go z listy, a wybór zatwierdzić klawiszem Enter. Po wykonaniu tej operacji, zostaniemy przeniesieni na listę odcinków, po której możemy poruszać się za pomocą klawiszy kursora. Jeśli zainteresuje nas jakaś pozycja i chcielibyśmy rozpocząć jej odsłuchiwanie, naciskamy Enter. Audycja zostanie odtworzona, a my znajdujemy się domyślnie na przycisku ?Pause?, który jak sama nazwa wskazuje, dokona zatrzymania odtwarzania w aktualnej pozycji. Ponowne wciśnięcie
Po odcinku możemy poruszać się za pomocą klawiszy ?Do przodu? i ?Do tyłu?, dostępnych w głównym oknie programu. Oprócz nich, znajdują się tam dwa suwaki, opisane jako ?Głośność? i ?Gdzie?. O ile znaczenia pierwszego nie trzeba chyba wyjaśniać, o tyle drugi suwak wymaga komentarza. Zastępuje on opisywane przed momentem przyciski i umożliwia szybsze poruszanie się po zawartości odcinka.
Oprócz przycisków, do dyspozycji użytkownika zostały oddane różnego rodzaju skróty klawiszowe, najpotrzebniejsze z nich to: Odtwarzaj (CTRL+p), Stop (Escape), Pauza (CTRL +u), Przeskocz do przodu (CTRL +f), Przeskocz do tyłu (CTRL +b), Głośniej (CTRL +i), Ciszej (CTRL +d)
Podcatcher umożliwia także import i eksport listy podcastów z plików OPML, wszystko dostępne jest w menu ?Plik? programu.
Prosty kalendarz
Jeśli dużo czasu spędzamy przed komputerem, a pamięć nasza zawodną jest, może się przydać kolejne, proste i użyteczne narzędzie, oferowane przez WebbIE.
Kalendarz, bo o nim mowa, wywołamy z menu aplikacji używając ikony Calendar. Program wyświetli okno składające się z listy i przycisku ?Add?, za pomocą którego dodamy pierwsze zadanie do naszego kalendarza. Po wciśnięciu ?Add? należy wybrać datę z rozwijanego pola, program proponuje nam daty z zakresu najbliższych dwóch lat. Po wybraniu daty i wciśnięciu klawisza TAB znajdziemy się w polu edycyjnym, w którym umieścimy opis naszego przypomnienia. Lista zadań sprawdzana jest przy każdym starcie komputera, jeśli w okresie najbliższych dni czeka nas coś do zrobienia, program powiadomi nas odpowiednim, czytelnym dla screenreadera okienkiem.
Szczęśliwi czasu nie liczą
Tym, którzy są mniej szczęśliwi lub po prostu chcą mieć świadomość upływających sekund, minut czy godzin, przedstawiam kolejne, proste narzędzie WebbIE, o nazwie Clock.
Program w głównym oknie (pole tylko do odczytu, umożliwiające łatwe kopiowanie zawartości) wyświetla aktualny czas i datę systemową. Tak, jak większość narzędzi WebbIE, posługując się kombinacją ?CTRL+h?, możemy ukryć program w zasobniku systemowym. Jak na zegarek z prawdziwego zdarzenia przystało, Clock może powiadamiać nas o upływającym czasie za pomocą sygnału dźwiękowego. Opcję tę konfigurujemy w menu ?Chimes?, a do dyspozycji mamy następujące wartości: ?Every hour? (co godzinę ? wartość domyślnie aktywna), ?Every thirty minutes? (co pół godziny), ?Every fifteen minutes? (co 15 minut), ?No chimes? (brak sygnalizacji).
Kolejną przydatną funkcją zegarka są alarmy. Powiadomienia tego typu definiujemy za pomocą menu ?Reminders? (przypomnienia) i pozycji ?Add reminder? (dodaj przypomnienie).
Po wybraniu tej opcji pojawia się proste okienko, w którym wybieramy za pomocą klawiszy strzałek godzinę i minutę, o której ma uaktywnić się alarm, wartości możemy także wpisać z klawiatury w postaci hh:mm (hh ? godzina, mm – minuta). Kolejnym elementem, dostępnym po wciśnięciu klawisza TAB jest pole edycyjne, w którym wpisujemy tekst przypomnienia, jaki ma zostać wyświetlony, gdy nadejdzie jego pora, a całość zatwierdzamy za pomocą klawisza Enter. W odpowiednim czasie na pierwszy plan systemu Windows zostanie wysunięte okienko zawierające jeden przycisk, którego etykietą będzie treść wpisanego przez nas komunikatu. Wciśnięcie tego guzika zamyka okno alarmu i jest on uaktywniany za 24 godziny. Rzecz jasna alarmu możemy się w każdej chwili pozbyć lub dokonać jego modyfikacji, korzystając z menu ?Reminders?. Po zdefiniowaniu alarmu, pojawia się on w tym menu, po jego aktywacji za pomocą klawisza Enter, możemy zmienić godzinę, wyświetlany tekst lub zupełnie pozbyć się przypomnienia, naciskając przycisk ?Delete this reminder? (skasuj to przypomnienie).
Czytnik kanałów RSS
Kanały RSS to bardzo przydatne narzędzia, szczególnie, gdy korzystamy z wielu źródeł informacji. Większość nowoczesnych stron internetowych, na których nowe treści pojawiają się z dużą częstotliwością, umożliwia zaprenumerowanie interesujących nas kategorii przez kanały RSS. Mechanizmy te dostępne są w dwóch współpracujących ze screenreaderami przeglądarkach Internet Explorer i Mozilla Firefox. Oprócz tego na rynku istnieje kilka programów, będących samodzielnymi czytnikami RSS. Niestety, z ich dostępnością bywa różnie, zatem warto zapoznać się bliżej z kolejnym narzędziem WebbIE, o nazwie R.S.S. News Reader.
Interfejs programu, jak wszystkie narzędzia WebbIE, jest niezwykle prosty. Po uruchomieniu aplikacji pojawia się fabrycznie wgrana lista z zaproponowanymi przez autora kanałami. Niestety, mimo polskiego tłumaczenia, nie znajdziemy tu nic, co możnaby poczytać w naszym języku. Spróbujmy zatem zmienić ten stan rzeczy i dodajmy kanał informacyjny portalu Tyfloświat.
Można to uczynić na dwa sposoby:
1: Wpisujemy dane ręcznie ? w tym celu korzystamy z menu ?Adresy Kanałów?, a następnie wybieramy opcję ?Dodaj Kanał?. Teraz musimy wyszukać dokładny adres kanału i wkleić go w wyświetlone pole. W przypadku Tyfloświata adres będzie następujący: http://www.new.tyfloswiat.pl/rss.xml. Całość zatwierdzamy klawiszem Enter. Kolejnym krokiem, jest podanie nazwy kanału, jaka będzie wyświetlana w czytniku. Program domyślnie proponuje nazwę Tyfloświat, jednak wartość tę można swobodnie zmienić. Po wybraniu właściwej nazwy dla nowosubskrybowanego kanału, nie pozostaje nic innego, jak ponownie nacisnąć klawisz Enter.
2: Metoda automatyczna. Wprawdzie portal Tyfloświat umożliwia bezproblemowe dotarcie do adresu swojego kanału i skopiowanie go do schowka, jednak ta dobra praktyka nie cechuje wszystkich stron internetowych. Często jest tak, że informacja o kanałach RSS umieszczona jest w źródle strony i najwygodniej w takim przypadku jest subskrybować zawartość kanału za pomocą przeglądarki. Na szczęście, WebbIE posiada narzędzie, które umożliwia wyłuskiwanie adresów kanałów RSS z każdej strony internetowej. Aby skorzystać z tej funkcji, wchodzimy w menu ?Adresy kanałów? i korzystamy, z jeszcze nieprzetłumaczonej pozycji ?Search webpage for RSS feed? (wyszukaj kanały RSS na stronie).
W wyświetlonym okienku wpisujemy adres strony internetowej, jaką chcemy przeszukać. Tu ważna uwaga, adres musi kończyć się znaczkiem ?/? (symbol ten zlokalizowany jest obok prawego klawisza Shift). Jeśli zabraknie slasha, program nie wyszuka żadnego kanału nawet, jeśli będzie on tam widoczny. Ostatnio głośno o mówiących produktach spod znaku nadgryzionego jabłuszka, spróbujmy zatem zasubskrybować bloga Makowisko. Wybieramy opisane wcześniej opcje, w polu do wpisania adresu wstukujemy www.makowisko.klangoblog.net/ i wciskamy Enter.
W kolejnym kroku wybieramy z listy o nazwie ?RSS feeds found? (Znalezione kanały RSS) interesujący nas kanał (UWAGA! czytnik niekiedy dubluje treść i wyświetla kilka tych samych kanałów obok siebie, warto więc wtedy sugerować się nazwą). Następnie należy wcisnąć TAB, by przejść do przycisku ?Add selected? (dodaj zaznaczony), co spowoduje przeniesienie kanału do drugiej listy, tym razem o nazwie ?Rss feeds to add? (kanały RSS do dodania) ? przypominam, że po okienku poruszamy się standardowo klawiszem TAB. Jeśli zainteresuje nas kilka kanałów, możemy ponownie poszukać pierwszej listy i operację powtarzać aż do skutku. Jeśli zasubskrybujemy już wszystko, co chcemy, szukamy guzika ?OK? i wciskamy go.
Jak czytać?
Po pierwsze, musimy wybrać z listy interesujący nas kanał i wcisnąć Enter. Po wykonaniu tej operacji przejdziemy do wpisów, jakie zawarte są w danym kanale. Teraz wszystko zależy od tego, w jaki sposób webmaster skonstruował dany kanał. Czasem wystarczy ustawić kursor na interesującym nas wpisie i po prostu nie przeszkadzać Screenreaderowi, a przeczyta nam całość. Niestety, często bywa i tak, że webmaster chce przyciągnąć użytkowników do swojej strony, stąd w RSS pojawiają się tylko zajawki artykułów (zwykle jest to kilka pierwszych zdań). W takim przypadku musimy niestety skorzystać z przeglądarki. W tym celu wystarczy ustawić kursor na interesującym wpisie i wcisnąć Enter. Strona, którą chcemy wyświetlić, otworzy się w naszej domyślnej przeglądarce. Jeśli zainstalowaliśmy przeglądarkę WebbIE, strona otworzy się właśnie w niej, można to jednak wyłączyć, odznaczając pozycję ?Open in WebbIE? (otwieraj w WebbIE) z menu ?Opcje?.
Z czasem w poszczególnych kanałach zaroi się od wiadomości, dobrym zatem zwyczajem jest kasowanie przeczytanych notek za pomocą klawisza Delete. Gdyby kiedyś stało się tak, że do skasowanych informacji chcielibyśmy powrócić, możemy uczynić to w dowolnym momencie, wciskając kombinację klawiszy ?CTRL+d?.
RSS News Reader posiada jeszcze kilka przydatnych funkcji, są to m.in.:
? możliwość importu / eksportu z i do OPML ? funkcje dostępne w menu plik,
? możliwość kasowania, zmieniania nazwy czy sortowania kanałów ? funkcje dostępne z menu ?Kanały?,
? możliwość automatycznego odświeżania zawartości kanałów, definiowania częstotliwości odświeżania, sygnalizacji dźwiękowej wykonywanych czynności ? funkcje dostępne z menu ?Opcje?.
Gutenberg Library – zbiór elektronicznych książek
Niestety, większość pozycji jest w języku angielskim, gdyby ktoś jednak miał ochotę podnieść swoją znajomość języków obcych, zapewniam, że materiału wystarczy na długie lata.
W głównym oknie programu wybieramy spośród dwóch sposobów sortowania: ?Books by title? (sortowanie wg tytułu) lub ?Books by author? (sortowanie wg autora), a decyzję zatwierdzamy Enterem. Wybrana pozycja zostanie rozwinięta w listę liter alfabetu, po której poruszamy się strzałkami, wybór tradycyjnie potwierdzając Enterem. Kolejnym krokiem jest wskazanie autora, a następnie interesującej nas książki. Po wykonaniu tych operacji, książka pobierana jest na dysk twardy ? z uwagi na to, że książki gromadzone są w postaci czystego tekstu, trwa to maksymalnie kilkanaście sekund. By rozpocząć lekturę, wciskamy klawisz TAB, który przeniesie nas do listy pobranych książek. Kolejnym, ostatnim już, krokiem, jest wybranie interesującej nas pozycji i zatwierdzenie wyboru za pomocą Entera. Całość książki zostanie wyświetlona w polu tekstowym, po którym możemy poruszać się nie tylko standardowo za pomocą kursora, ale także używać wszystkich, dostępnych dla tego obiektu komend naszego Screenreadera. Gdy będziemy chcieli zakończyć lekturę, wystarczy po prostu nacisnąć Escape.
W niniejszym artykule opisałem narzędzia WebbIE, które mogą okazać się najbardziej przydatne polskiemu użytkownikowi. W menu programów widzimy jeszcze programy takie, jak BBC I Radio Player, BBC I TV Player, mamy też dostęp do zagranicznego katalogu stron, nie są to jednak aplikacje używane na co dzień. WebbIE dysponuje także czytnikiem plików PDF, jednak zdecydowanie polecam korzystanie z programu Adobe Reader, radzi on sobie bowiem zdecydowanie lepiej z polskimi znakami.
Żywię nadzieję, że opisane powyżej narzędzia okażą się przydatne, trzymam także kciuki za autorów polskiego tłumaczenia, by wystarczyło im sił na dokonanie pełnej translacji wszystkich programów, a także dołączonych do nich podręczników. WebbIE nieustannie się rozwija, w związku z czym przewidywane są usprawnienia, zarówno pod względem funkcjonalności, jak i stabilności działania pracy poszczególnych programów.
Michał Dziwisz
