Do niedawna osoby niewidome mogły zapoznawać się z tekstem za pomocą punktowego pisma brajla, różnego typu linijek brajlowskich, a także syntezatorów mowy. Termiczna matryca odczytowa jest jednym z nowych sposobów percepcji grafiki, służących osobom niewidomym. Jak dotąd, używali oni różnych urządzeń opartych na technice punktów wypukłych, papieru pęczniejącego, a także innych zastosowań tyflografiki. Naukowcy z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie z powodzeniem wykonali termiczną matrycę odczytową. Omawiane urządzenie umożliwia przedstawianie grafiki przesyłanej do niego z komputera. Poniższy tekst przedstawia ogólną charakterystykę budowy urządzenia oraz jego zastosowanie.
Opracowana matryca przypomina wielkością kartkę papieru o grubości 5-6 centymetrów. Urządzenie jest zbudowane z 294 mikromodułów Peltiera, ułożonych w 14 wierszy i 21 kolumn, pełniących rolę odwracalnych źródeł ciepła, które utrzymują zadaną temperaturę powierzchni dotykanej. Gładka powierzchnia sprawia, że swoim wyglądem matryca odbiega od klasycznych urządzeń brajlowskich. Za sprawą innowacyjnych zastosowań, udało się uzyskać stabilne zużycie energii.
Wszystkie osoby niewidome, które podjęły się testów urządzenia, to uczniowie lub absolwenci Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych i Słabowidzących przy ulicy Tynieckiej w Krakowie.
Konsultacje pozwoliły na zoptymalizowanie temperatury dotykanej powierzchni, a także dobranie odpowiedniej temperatury wyświetlanych znaków. Z przeprowadzonych na urządzeniu prób wynika, że w przeciwieństwie do roli opuszków palców przy rozpoznawaniu alfabetu brajla, w zastosowaniu matrycy termicznej większe znaczenie mają nadgarstki i całe dłonie. Opuszki są w tej metodzie mniej efektywne ze względu na większą grubość naskórka.
Termiczna matryca odczytowa to urządzenie służące przede wszystkim do celów dydaktycznych, dzięki któremu można wyświetlać grafikę, którą następnie odczytywać będą osoby niewidome.
Z przeprowadzonych z niewidomymi testów wynika, że zaprojektowane urządzenie w pełni spełnia swoją rolę. Testujący byli w stanie odczytywać grafikę, pismo, druk w brajlu, a także funkcję okresową oraz skomplikowane diagramy i wykresy.
Wszystko to, co zostaje narysowane na ekranie, może być odzwierciedlone w sposób termiczny na matrycy. Co ciekawe, osoby testujące sprzęt do rozpoznania określonej treści potrzebowały zaskakująco krótkiego czasu.
Według nawet najbardziej krytycznych i sceptycznych nauczycieli osób niewidomych, biorących udział w projekcie, jest to bardzo pomocne w nauczaniu urządzenie, szczególnie w przypadku przedmiotów ścisłych, takich jak matematyka, fizyka, biologia, a także wielu innych dziedzin. Wystarczy, że widzący nauczyciel narysuje jakiś przedmiot, a wykonany przez niego ruch myszą jest zamieniany na kształt np. kwadratu. Obraz kwadratu z ekranu zostaje przełożony na termiczne punkty, znajdujące się na matrycy. W rezultacie, wszystko co pojawia się na ekranie jest przekształcane w obraz termiczny.
Termiczna matryca odczytowa z powodzeniem może stanowić uzupełnienie klasycznych urządzeń brajlowskich, służących do przekazywania tekstu.
Justyna Rogowska
