WebVisum
Internet? Któż z nas nie korzysta z dobrodziejstw tej ogromnej, oplatającej całą kulę ziemską sieci? Z kilku wojskowych komputerów połączonych eksperymentalnie powstało medium, bez którego ciężko wyobrazić sobie wygodne życie.
Z pewnością najczęściej używaną usługą internetową są strony WWW. Nierzadko bywa nawet, że wśród mniej obytych sieciowiczów panuje przekonanie, że Internet to tylko i wyłącznie witryny. Nic bardziej mylnego? Nie zamierzam się tu jednak skupiać na terminologicznych niuansach, tym bardziej, że niniejszy tekst traktował będzie właśnie o korzystaniu ze stron World Wide Web.
Kilka czy kilkanaście lat temu, niewidomy użytkownik nie miał większych kłopotów z poruszaniem się po stronach internetowych. Zwykle były to statyczne konstrukcje, składające się z kilkudziesięciu plików HTML i jakichś grafik. Obecnie, gdy światowa pajęczyna stała się niemałym źródłem dochodów, takie strony nikogo już nie zaciekawią. Obecnie królują portale społecznościowe w konwencji Web 2.0, czyli maksymalnej interakcji z użytkownikiem. Gdy tylko odbiorca kliknie w jakiś link czy przycisk, strona powinna się natychmiastowo zmienić, zaktualizować, przyciągnąć oko odmienioną zawartością. No właśnie? oko. A co z czytnikiem ekranu?
Osoby niewidome nie mają na co narzekać, w końcu wiodące screenreadery, czyli Jaws i Window-Eyes rozwijają się, wyłuskują ze stron coraz więcej treści, nadal jednak zdarza się, że pewne elementy są dla nas niedostępne.
Graficzne obrazki – tzw. CAPTCHA
Wiele serwisów internetowych, przy zakładaniu konta, pobieraniu pliku czy też zabieraniu głosu w internetowej dyskusji, wymaga od nas przepisania kilku liter, jakie znajdują się na zamieszczonej na danej stronie grafice. Litery te są celowo zniekształcone, by utrudnić życie specjalnym programom, tzw. spambotom, krążącym po sieci i zaśmiecającym różnej maści serwisy, bądź to zakładaniem dużej ilości fałszywych kont, bądź reklamowaniem różnych, zwykle pornograficznych, zakątków sieci w miejscach zdecydowanie do tego nieprzeznaczonych.
Projektanci kodów CAPTCHA często nie zdają sobie sprawy, że przy okazji walki z internetowymi śmieciuchami wylewają dziecko z kąpielą, czyli utrudniają korzystanie z dobrodziejstw swoich serwisów niewidomym, którzy przecież w niczym im nie zawinili.
W zapale tworzenia i projektowania serwisów internetowych zapomina się o dobrym internetowym obyczaju webmastera, czyli zgodności tworzonej strony z wytycznymi W3C. Zawarte w specjalnych dokumentach wskazówki zapewniają, że dana strona WWW wyświetli się poprawnie w każdej przeglądarce, a przy okazji będzie w stanie skorzystać z niej niewidomy internauta, bowiem czytniki ekranów także najbardziej lubią strony zgodne z sieciowymi standardami.
Życie jest jednak brutalne i nie zmusimy przecież nikogo siłą, aby dbał o poprawność tworzonych przez siebie stron WWW, albo by zrezygnował z kodów obrazkowych, wszak czy tego chcemy, czy nie, niewidomi wśród internautów na całym świecie stanowią tylko nieznaczny ułamek. Trzeba radzić sobie samemu przy użyciu różnych, dostępnych narzędzi.
Jeśli ktoś jeszcze nie korzysta z Mozilli Firefox, z całego serca polecam tę przeglądarkę. Jest zdecydowanie bezpieczniejsza od, wbudowanego w system Windows, Internet Explorera, a możliwość korzystania z tzw. wtyczek czyni z niej niezwykle wygodne, także dla posiadaczy screenreaderów, narzędzie.
Jedna z wtyczek dla Firefoxa to przygotowany specjalnie dla nas produkt o nazwie WebVisum. Dzięki temu narzędziu będziemy w stanie rozpoznać większość kodów CAPTCHA, czy też wymieniać się ze społecznością, używającą tej wtyczki, opisami źle podpisanych linków na stronach WWW.
Wtyczka znajduje się na stronie www.webvisum.com, jednak do jej prawidłowego funkcjonowania konieczna jest rejestracja. Klikamy zatem w ?Login / Register?. W tym miejscu ważna informacja – do rejestracji w serwisie WebVisum niezbędne jest uzyskanie kodu rejestracyjnego. Można go otrzymać od kogoś, kto posiada już konto w tym serwisie, lub zwrócić się do autorów z prośbą o wygenerowanie takiego kodu (w j. angielskim). Jeśli ktoś chciałby skorzystać z dobrodziejstw WebVisum, wystarczy, że napisze e-maila na michal@dziwisz.net, a otrzyma ode mnie kod rejestracyjny. Można także kliknąć w ?Request an invitation? I wypełnić prosty formularz:
? Name: – nasze imię i nazwisko,
? Email: – nasz działający adres poczty elektronicznej, na który zostanie wysłany kod rejestracyjny,
? Message: – tu w kilku słowach uzasadniamy chęć posiadania kodu i klikamy w przycisk ?Submit Comment?, powodujący wysłanie naszej prośby do administratorów WebVisum.
Gdy tylko zdobędziemy kod rejestracyjny, należy ponownie wejść na podstronę ?Login / Register?, a następnie kliknąć w przycisk ?Create an account!?. Tu będziemy musieli wypełnić kolejny, krótki formularz, w którym podamy następujące dane:
? Username ? nasza nazwa użytkownika,
? Full Name ? nasze pełne imię i nazwisko,
?E-mail ? działający adres poczty elektronicznej, na który od czasu do czasu zostanie wysłany mail od załogi WebVisum, jeśli w funkcjonalności serwisu zajdą jakieś ważne zmiany,
? Password ? hasło do naszego konta,
? Confirm Password ? tu powtarzamy hasło wpisane w poprzednim polu,
? Invitation Code ? kod rejestracyjny, wymagany do założenia konta.
Jeśli wszystkie pola wypełniliśmy prawidłowo, klikamy na ?Create Account? i cieszymy się założonym kontem.
Skoro pierwszą część operacji mamy za sobą, czas najwyższy zainstalować wtyczkę w naszej przeglądarce. W tym celu na stronie webvisum.com wchodzimy w link ?Download?, a następnie wybieramy ?Install the WebVisum extension?. W tym miejscu przeglądarka zapyta nas o zgodę na instalację wtyczki. wyrażamy ją używając kombinacji [ALT]+[z], a następnie wybieramy przycisk ?zainstaluj?. Po ukończeniu procesu instalacji, niezbędne będzie jeszcze ponowne uruchomienie Firefoxa, na co zgodę wyrażamy, klikając przycisk ?Uruchom ponownie program Firefox? (kombinacja [ALT]+[u]). Po zrestartowaniu przeglądarki, do pełni szczęścia musimy jeszcze zalogować się na nasze konto. W tym celu w okienku dialogowym wypełniamy odpowiednimi danymi pola ?użytkownik? oraz ?hasło? i naciskamy klawisz [ENTER].
Do czego może przydać się WebVisum?
Wtyczka dysponuje wieloma funkcjami, lecz tak naprawdę przydatne okazują się dwie podstawowe:
? rozpoznawanie kodów obrazkowych,
? etykietowanie źle opisanych odsyłaczy.
Zatem do dzieła!
Zawartość menu wtyczki możemy wywołać wchodząc w menu Narzędzia, a następnie udając się do podmenu WebVisum. Mamy tu kilka interesujących pozycji, które postaram się krótko opisać:
? Preferences ? znajdziemy tu ustawienia danych naszego konta, będziemy mogli zdefiniować niestandardowe skróty klawiaturowe dla czynności wykonywanych przez wtyczkę itp. Użytkownikom programu Window-eyes polecam zaznaczenie opcji ?Use regular alerts for notifications?, w grupie opcji ?general?. Uaktywnienie tej opcji polecam także korzystającym z innych czytników ekranu, jeśli okaże się, że używany przez Was screenreader nie radzi sobie z odczytywaniem wyświetlanych przez WebVisum komunikatów.
? Page enchancements ? w tym miejscu decydujemy, w jakich kwestiach WebVisum ma pomagać nam w wędrówkach po sieci Web, dobrze jest zaznaczyć wszystkie znajdujące się tam opcje, może z wyjątkiem ?Hide flash content? ? która ukrywa elementy Flash takie jak np. niektóre odtwarzacze filmów i piosenek, czy ?disable site background sound?, która to pozbawi nas dźwięków znajdujących się na stronach.
? Sound Allerts to miejsce, w którym zadecydujemy, czy WebVisum ma sygnalizować dźwiękiem wykonywane przez siebie czynności. Osobiście preferuję wyłączenie wszystkich dźwięków, co możemy zrobić zaznaczając ?mute all? (skrót klawiaturowy [CTRL]+[ALT]+[0]).
Rozpoznawanie kodów CAPTCHA
Skoro poznaliśmy już podstawowe opcje konfiguracyjne wtyczki, spróbujmy za jej pomocą rozpoznać jakiś obrazkowy kod. W tym celu należy udać się na stronę, która do jakichś czynności wymaga podania takiego kodu, może być to dostawca skrzynek pocztowych, forum dyskusyjne, które wymaga rejestracji. Odszukujemy pole edycji, w którym ów nieszczęsny kod ma zostać wpisany. Przełączamy nasz program odczytu ekranu w tryb wpisywania, zazwyczaj odbywa się to przez naciśnięcie klawisza [ENTER] na tym polu, a następnie naciskamy kombinację klawiszy [CTRL]+[ALT]+[6]. Pojawi się okienko dialogowe oznajmiające, że nasz kod został wysłany do serwera WebVisum. Zamykamy to okienko, wciskając jedyny, dostępny przycisk, jakim jest ?OK.?. Teraz musimy odczekać kilkadziesiąt sekund, aż serwer zwróci rezultat przetworzonego obrazka, sygnalizując to wyświetleniem kolejnego okienka dialogowego, które również zamykamy, wciskając ?OK.?. Rozpoznany z obrazka tekst znajduje się w schowku, zatem, aby podać go w wymaganym polu, wystarczy użyć standardowej, systemowej kombinacji [CTRL]+[V]. Może się zdarzyć, że tekst nie zostanie rozpoznany prawidłowo, w końcu niekiedy nawet i człowiek ma problem z co bardziej wymyślnie spreparowanymi kodami, w takim przypadku operację musimy powtarzać aż do skutku.
Etykietowanie elementów na stronach WWW
Społecznościową funkcją wtyczki WebVisum jest bez wątpienia możliwość opisywania odsyłaczy, o których webmaster zapomniał, by uczynić je dostępnymi dla niewidomego użytkownika. Z pewnością wiele razy zdarzyło się szanownemu czytelnikowi przebijać się przez różne linki, nie bardzo wiedząc, gdzie one prowadzą. Użytkownicy WebVisum, oznaczając napotkane na swojej drodze odsyłacze zrozumiałymi nazwami, automatycznie umieszczają je na serwerze tej wtyczki, udostępniając je pozostałym osobom, korzystającym z tego narzędzia. Oznaczanie jest niezwykle proste, a do zapamiętania wymaga zaledwie trzech skrótów:
[CTRL]+[ALT]+[1] ? umożliwia wprowadzenie opisu dla linku, który aktualnie podświetlamy,
[CTRL]+[ALT]+[3] ? umożliwia wprowadzenie opisu dla tytułu strony, bowiem zdarza się, że i ten element nie zawsze jest zadeklarowany prawidłowo,
[CTRL]+[ALT]+[7] ? umożliwia wprowadzenie opisu dla linku, który ostatnio został użyty. Korygowanie opisów odsyłaczy jest bardzo przydatną funkcją, bowiem niekiedy, jeśli odsyłacz nie mówi nam nic o tym, dokąd może prowadzić, orientujemy się o jego przeznaczeniu dopiero, kiedy w niego klikniemy. Skorzystanie z tego skrótu, umożliwia nam podzielenie się naszą wiedzą z resztą społeczności WebVisum.
Czy wtyczka ta ma jakieś wady?
Niestety, czasem zdarza się, że serwer WebVisum ma problemy z funkcjonowaniem, dlatego też jesteśmy uporczywie informowani o błędach, na szczęście nie jest to sytuacja długotrwała.
Podsumowując, wtyczkę WebVisum polecam każdemu, kto ceni sobie wygodne korzystanie ze stron internetowych. Pozostaje życzyć autorom cierpliwości i wytrwałości w rozwijaniu tego, przydatnego niewidomym internautom na całym świecie, narzędzia.
Michał Dziwisz
