[fot. westm, Zdjęcie przedstawia fragment ekranu komputerowego w dużym zbliżeniu, na którym widoczne jest logo Facebooka]
W roku 2010 portal społecznościowy Facebook wkroczył energicznie pod polskie strzechy. Wprawdzie historia tej strony zaczyna się sześć lat wcześniej, jednak nie od dziś wiadomo, że nic nie staje się popularne z dnia na dzień. Początkowo w naszym kraju uspołecznieni Internauci kierowali swoje kroki przede wszystkim w stronę Naszej Klasy. Specjaliści od marketingu internetowego wskazywali, że Facebook to gadżet, używany przede wszystkim przez mieszkańców dużych miast z wyższym wykształceniem w celu utrzymywania np. kontaktów ze znajomymi z Wielkiej Brytanii czy USA, gdzie serwis ten zyskał uznanie znacznie wcześniej. Obecnie sporo się zmieniło…
Coraz więcej osób dostrzega potencjał Facebooka, jego różnorodne funkcjonalności, z których każdy może wybrać sobie te, które interesują go najbardziej i z których chce korzystać. Na Facebooku swoje profile posiadają znani artyści, politycy, organizacje społeczne czy wreszcie różnego rodzaju firmy, promujące bardziej lub mniej skutecznie swoje produkty. Na Facebooku spotkamy stacje radiowe, stacje telewizyjne oraz gazety. Odpowiednio selekcjonując źródła interesujących nas treści, możemy uczynić z tego serwisu bardzo użyteczne kompendium informacji na interesujące nas tematy. Rzecz jasna, Facebook to oprócz profili promujących się grup czy osób także, a właściwie przede wszystkim, ludzie.
Podstawowym elementem Facebooka jest tzw. ‘Ściana’, zwana w niektórych miejscach tego serwisu także ‘Tablicą’. To właśnie tam pojawiają się publikowane przez nas statusy, mogące zawierać nasze przemyślenia, linki do interesujących miejsc, jakie odnaleźliśmy w sieci, zdjęcia czy informacje o naszej facebookowej aktywności. W zależności od wybranych ustawień prywatności możemy zezwolić, lub nie, użytkownikom na publikację własnych treści na naszej ‘Tablicy’, a także zdecydować, kto będzie miał do niej dostęp (czy będzie to każdy, czy też tylko nasi znajomi).
[fot. FIRR, Screener przedstawia stronę Facebooka poświęconą jego mobilnej wersji, podpis: Twórcy Facebooka przewidzieli stworzenie wersji dedykowanej urządzeniom mobilnym, np. telefonom komórkowym]
Opisywanie wszystkich możliwości tak potężnych rozmiarów serwisu wykracza zdecydowanie poza ramy tego artykułu, a zważywszy na nieustanny rozwój poszczególnych jego komponentów mija się z celem. Na poniższych stronach, ze względu na specyfikę Tyfloświata, skupimy się natomiast na opisaniu kilku funkcjonalności, dzięki którym korzystanie z Facebooka przez niewidomego staje się w mniejszym lub większym stopniu możliwe.
www.facebook.com
Pierwszym nasuwającym się, logicznym rozwiązaniem, jest skorzystanie z głównej strony serwisu, znajdującej się pod adresem www.facebook.com, choć to nie zawsze najbardziej fortunne rozwiązanie. Główna strona Facebooka zawiera bardzo dużo różnego rodzaju komponentów, a niektóre z nich, np. okienka chatów, mogą skutecznie przeszkadzać naszemu czytnikowi ekranu w pracy. Dodatkowo, nie jest zjawiskiem rzadkim spotkanie na drodze internetowej wędrówki po pełnej stronie Facebooka czegoś w rodzaju ‘profile.php?id=100000159877758’. Niestety, nie wszystkie linki w tym miejscu podpisane są we właściwy sposób, co prowadzi do dyskomfortu przeglądania aktywności naszych znajomych. Oczywiście, nie oznacza to bynajmniej, że na głównej stronie Facebooka nic konkretnego zrobić się nie da. Owszem, da się, a w niektórych sytuacjach nie będziemy mieli nawet innej możliwości, niż tylko skorzystać właśnie z tej strony.
Główna wersja Facebooka, nazywana przez niektórych ‘Dużym Facebookiem’, to bowiem miejsce, gdzie dzieje się najwięcej i gdzie w pierwszej kolejności wdrażane są wszelkie techniczne nowinki i nie rzadko bywa, że tylko tu pozostają. Dużo również zależy od używanego czytnika ekranu i przeglądarki, dlatego pełnej wersji Facebooka nie należy od razu skreślać, a dobrze jest sprawdzić ją z używanym oprogramowaniem. Dla przykładu, w przypadku korzystania z duetu Internet Explorer 8 i Jaws 11 lub nowszy, pełna wersja Facebooka jest bardzo wygodna w obsłudze. Możliwe jest np. dodawanie linków wraz z opisami, zmiana statusu, komentowanie itp. Nawigacja po treściach odbywa się za pomocą nagłówków, a nowo dodawane przez nas czy inne osoby treści dynamicznie pojawiają się w odpowiednim miejscu strony internetowej. Warto stosunkowo często odświeżać zawartość ekranu (w Jaws kombinacja klawiszy ‘JawsKey+Escape’).
MOBILNY FACEBOOK NIE TYLKO DLA MOBILNYCH
Jeśli chodzi o interfejsy, jakie użytkownikom udostępnia sam Facebook, jego tzw. mobilna wersja może być bardzo użyteczna dla niewidomych nawet, jeśli nie korzystają w danym momencie z urządzeń przenośnych. Mobilny Facebook, dostępny pod adresem http://m.facebook.com, to uproszczona, pozbawiona elementów dynamicznych wersja serwisu. Znajdziemy tu większość podstawowych funkcji, jakie widziane są na stronie pełnego Facebooka. Z Facebooka mobilnego możemy m.in. uaktualniać statusy, przeglądać strony grup, klikać w przycisk ‘Lubię to’, komentować statusy czy linki naszych znajomych i korzystać z wiadomości prywatnych. W odróżnieniu od pełnej wersji Facebooka, na stronie głównej wyświetlane są mniejsze porcje tekstów, co może irytować, szczególnie w przypadku dłuższych wpisów, bowiem niezbędne jest w takim wypadku użycie odnośnika ‘Zobacz więcej’. Problem pojawia się również w momencie, gdy chcemy skorzystać z szeregu funkcjonalności, jakie oferuje nam Facebook. Część wpisów, generowanych przez takie dodatki, nie jest w ogóle widziana w mobilnym Facebooku, a część zostaje okrojona i pozbawiona pewnych, niekiedy istotnych elementów treści.
FACEBOOK NA SKYPIE
Od wersji 5, popularny komunikator do rozmów tekstowych, głosowych i video, jakim jest Skype, wzbogacił swoją funkcjonalność o możliwość integracji z Facebookiem. Aby integracja ta była możliwa, należy przejść do menu ‘Widok’, a następnie wybrać opcję ‘Aktualizacje Facebook’. Kolejnym krokiem jest podanie naszego loginu i hasła do Facebooka oraz wyrażenie zgody na dostęp Skype’a do konta. Po chwili powinniśmy ujrzeć wpisy naszych znajomych z Facebooka w okienku Skype’a. Strona jest wygodna w nawigacji, dodatkowym plusem, w porównaniu do wersji mobilnej, jest wyświetlanie bezpośrednio pod statusami czy linkami pól edycyjnych do wprowadzania komentarzy, co pozwala zaoszczędzić czas, jeśli np. chcemy skomentować kilka interesujących statusów. Wpisy z różnych aplikacji również zachowują się tu zdecydowanie lepiej niż w wersji mobilnej Facebooka. Niestety, dostęp mamy tak naprawdę tylko do aktualizacji statusów i wpisów na ‘Tablicach’ naszych znajomych. Chcąc np. przeglądać ich profile, musimy i tak skorzystać z głównej strony Facebooka, na którą zostaniemy przekierowani z wersji na Skype’a.
MIRANDA TAKŻE MOŻE SIĘ PRZYDAĆ
Wiele osób korzysta z multikomunikatora Miranda, a szczególnie ze przygotowanej specjalnie z myślą o niewidomych użytkownikach modyfikacji, której autorem jest Paweł Masarczyk. Okazuje się, że program ten może być nam przydatny także we współpracy z Facebookiem. Wtyczka facebook.dll, która dostarczana jest od jakiegoś czasu z Mirandą DN w wersji pełnej oraz w wersji lite, umożliwia przede wszystkim czatowanie z naszymi znajomymi. Funkcja ta, niedostępna w mobilnej wersji Facebooka, jest zdecydowanie mało dostępna w jego pełnej wersji dla osób korzystających z czytników ekranu. Fakt, że treści generowane przez facebookowy czat pojawiają się dynamicznie, prowadzi często wystąpienia dwóch, przeciwnych zdarzeń, zależnych od przeglądarki i używanego przez nas czytnika ekranu:
– Zawartość strony nie ulega zmianie, a nowe wiadomości widoczne są w bliżej nieokreślonym miejscu po użyciu wskaźnika myszy,
– Strona, po otrzymaniu nowych treści, automatycznie się odświeża, irytując i uniemożliwiając komfortowe zaznajomienie się z jej zawartością – szczególnie niezbyt zaawansowanym technicznie użytkownikom.
Lekarstwem na te bolączki, okazuje się być właśnie facebookowy dodatek do Mirandy, za pomocą którego możemy prowadzić pogawędki nawet i z kilkunastoma facebookowymi znajomymi. Są oni bowiem traktowani jak kontakty z każdego innego komunikatora, takiego jak Gadu-Gadu czy Tlen. Wystarczy ustawić się na konkretnej osobie strzałkami kursora, wcisnąć Enter i już możemy rozmawiać.
Jeśli lubimy porządek, w opcjach wtyczki możemy zdefiniować grupę, w której mają się pojawiać wszyscy nasi facebookowi znajomi. Wtyczka umożliwia także aktualizowanie naszego statusu z poziomu Mirandy. Możemy również sprawić, by nasz globalny status, jaki umieszczamy na pozostałych komunikatorach, został zsynchronizowany z Facebookiem.
[fot. eston, Zdjęcie przedstawia przeszklone drzwi do jednego z biur Facebooka]
[fot. laughing Squid_2, Zdjęcie przedstawia białą tablicę z logiem Facebooka i zapisaną podpisami różnych osób]
Minusem dodatku jest to, że wszyscy nasi znajomi na liście kontaktów nie pojawiają się od razu. Każdy nasz znajomy, zostaje wpisany na listę naszych mirandowych kontaktów dopiero wtedy, kiedy pierwszy raz, po uaktywnieniu przez nas tego sposobu korzystania z Facebooka, zaloguje się do tego serwisu.
FACEBOOK W KLANGO
Od pewnego czasu, Klango, po ofensywie na inny portal społecznościowy – Twitter, otworzyło się również i na Facebooka. Dodatkowa aplikacja, którą możemy zainstalować, umożliwia nam korzystanie z tego serwisu. Czynności, jakie możemy z jej pomocą wykonać, należą raczej do podstawowych.
W Klango możemy przeglądać statusy naszych znajomych, pisać na ich i naszej tablicy, czy przeglądać tablice grup, w których uczestniczymy, a także, rzecz jasna, coś tam napisać. Możliwe jest również wyszukiwanie nowych użytkowników – niestety, brak możliwości dodania ich do kontaktów. Oprócz tego, możemy przeglądać wydarzenia naszych znajomych, a także, jeśli coś organizujemy, powiadomić ich o tym.
ADDTHIS, CZYLI WYGODNE DODAWANIE LINKÓW
Webowy interfejs Facebooka, czy to w wersji mobilnej, czy pełnej, w niektórych przypadkach nie umożliwia komfortowego dodawania linków razem z ich opisami. W takim przypadku, musimy uzbroić się w zewnętrzny dodatek. Dobrym rozwiązaniem, m.in. dla przeglądarki Firefox, jest wtyczka AddThis, dostępna również dla Internet Explorera. AddThis umożliwia wysyłanie odnalezionych przez nas linków do bardzo wielu serwisów, a o tym, jakie mają być to serwisy, decydujemy w konfiguracji wtyczki. Gdy chcemy podzielić się z naszymi znajomymi jakimś interesującym linkiem, wystarczy użyć na nim klawisza menu kontekstowego i wybrać kolejno ‘AddThis, Facebook’. W przypadku podzielenia się aktualnie wyświetlaną stroną, metoda postępowania nieco się różni. Lewym klawiszem Alt wchodzimy do menu przeglądarki, wybieramy ‘Narzędzia’, następnie ‘AddThis’, później ‘Share’ i naciskamy Enter na pozycji ‘Facebook’. Jeśli chodzi o sam proces wstawiania linku, to zdecydowanie łatwiej będą mieli użytkownicy Jawsa. Ten screenreader widzi bowiem pole edycji, w którym umieszczamy opis prezentowanego przez nas znaleziska. Osoby, które korzystają z Window-Eyesa, będą musiały wyłączyć tryb przeglądania, a następnie dotrzeć tabulatorem do takiego miejsca wyświetlonej strony, gdzie program nic nie powie. To będzie oznaczało, że jesteśmy właśnie na polu, w którym należy wprowadzić opis linka, jakim chcemy się podzielić z naszymi facebookowymi znajomymi.
FACEBOOK A VOICEOVER
Na komputerach Apple przeglądanie Facebooka wychodzi sprawniej z użyciem mobilnej wersji serwisu. Wówczas po prostu strzałką w prawo oglądamy zawartość strony, a standardowym kliknięciem VO-Spacja aktywujemy określony element. Przeglądanie podstawowej strony Facebooka jest o tyle żmudne, że VoiceOver najpierw odczytuje nam liczbę elementów, a potem ich treść, a gdy poziom oznajmiania ustawiony jest na średni, czytane jest jeszcze więcej informacji.
FACEBOOK NA IPHONE’A
Różnorakie problemy, pojawiające się podczas odwiedzania Facebooka z poziomu mobilnych urządzeń sprawiły, iż na telefony iPhone i odtwarzacze iPod Touch firmy Apple stworzono specjalną aplikację umożliwiającą łatwe korzystanie z tego portalu. Program jest mały, szybki i od niedawna posiada interfejs w języku polskim.
Po włączeniu i zalogowaniu do Facebooka, na ekranie pojawia się szereg przycisków.
Opcja ‘Konto’ pozwala nam się wylogować, skorzystać z centrum pomocy, zmienić ustawienia prywatności i samego konta.
Przycisk ‘Dodaj’ i osobne pole edycyjne ‘Szukaj’ umożliwiają wyszukanie konkretnej osoby lub ulubionej strony. Zarówno użytkowników, jak i strony jesteśmy w stanie od razu dodać do ‘Ulubionych’. Dodatkowo możemy podejrzeć profil użytkownika czy też wysłać do niego wiadomość.
‘Aktualności’ pozwalają nam śledzić aktualizacje profili osób, które mamy dodane do listy znajomych. Możemy wybrać, czy chcemy oglądać zaktualizowane komentarze, zdjęcia, video, polecane linki itp. W tym miejscu zmieniamy również nasz status opisowy oraz ustalamy, dla kogo ma on być widoczny.
Przycisk ‘Profil’ umożliwia wprowadzanie zmian do własnego profilu na Facebooku. Możemy dodawać zdjęcia z pamięci urządzenia lub przy pomocy wbudowanego aparatu wykonać nowe i umieścić je w serwisie. Tutaj także można zmienić status opisowy i prześledzić historię własnych opisów.
Opcja ‘Znajomi’ wyświetla listę znajomych osób i ulubionych stron. Również w tym miejscu pojawiają się prośby o dodanie do znajomych. Znajdziemy tu także wyszukiwarkę stron i osób w całym Facebooku.
Funkcja ‘Wiadomości’ służy do obsługi korespondencji, zarówno nowej, jak i archiwum. Wiadomości pogrupowane są w wątki. Wyszukiwarka pozwala szybko odnaleźć szukane treści. Z tego miejsca również można wysłać nową wiadomość.
Przycisk ‘Miejsca’ włącza opcję od niedawna dostępną w Polsce, informującą użytkownika, gdzie znajdują się jego znajomi.
Pozycja ‘Grupy’ funkcjonuje identycznie, jak ‘Znajomi’ tyle, że dotyczy grup, których jesteśmy członkami.
[fot. f-oxymoron, Napis Facebook utworzony z klocków do gry w Scrabble]
[fot. FIRR, Screener profilu Fundacji na Facebooku, podpis: Na Facebooku swoje strony mają również organizacje pozarządowe, np. Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego]
Opcja ‘Wydarzenia’ daje nam dostęp do informacji na temat planowanych przez naszych znajomych spotkań, uroczystości oraz dat ich urodzin.
Funkcja ‘Zdjęcia’ pozwala przeglądać fotografie na Facebooku, a także dodawać nowe z pamięci urządzenia oraz te aktualnie wykonywane.
Przycisk ‘Czat’ otwiera menu rozmowy tekstowej, w którym widoczna jest informacja, kto ze znajomych jest dostępny. Z użytkownikami online można poczatować. Jeśli nie chcemy z nikim rozmawiać, istnieje opcja zmiany naszego statusu na offline.
Aplikacja dedykowana produktom firmy Apple działa bardzo płynnie. Do nawigacji w programie można wykorzystywać gesty działające w całym systemie. Niezależnie od tego, czy program jest zminimalizowany, czy uruchomiono go w trybie pełnoekranowym, otrzymujemy dźwiękowe sygnały nowych wiadomości, zarówno tych przysyłanych do naszego profilu, jak i na czacie.
JAK NAJWYGODNIEJ KORZYTAĆ Z FACEBOOKA?
Użytkownicy czytników ekranu często dopytują, jak wykonać poszczególne czynności na Facebooku. Odpowiedź bywa trudna, z uwagi na to, że każdy screenreader nieco inaczej interpretuje zawartość stron internetowych, w szczególności zaś webowych aplikacji z dynamicznie odświeżającym się interfejsem takim, jak na Facebooku. Ponadto, sprawa komplikuje się, gdyż sam serwis ulega od czasu do czasu zmianom, a ustawienia przeglądarki internetowej też mogą mieć wpływ na naszą pracę.
Generalnie można powiedzieć, że im nowszą wersję czytnika ekranu i przeglądarki internetowej zainstalujemy, tym lepiej. Poszczególne elementy Facebooka są różnie interpretowane przez poszczególne czytniki ekranu, dlatego najlepiej własnoręcznie sprawdzić, jakie rozwiązanie w jakim stopniu odpowiada nam najbardziej. Ile ludzi, tyle poglądów, o czym świadczy chociażby i nasza, wewnątrzredakcyjna dyskusja nad poszukiwaniem facebookowego, złotego środka, która wywiązała się w trakcie tworzenia niniejszego artykułu. Okazuje się, że jedni z nas lubią takie, a drudzy inne rozwiązania. Zebraliśmy je w nadziei, że okażą się przydatne czytelnikom Tyfloświata i zachęcą do uczestnictwa w międzynarodowej, facebookowej społeczności.
Na koniec, zwracamy uwagę na jeszcze jedną, istotną kwestię. Jeśli będziemy korzystać z kilku wersji Facebooka, dla przykładu z mobilnej i wersji dla Skype naprzemiennie, pamiętajmy o wylogowaniu się z jednej, przed uruchomieniem drugiej. W przeciwnym wypadku, przełączenie się będzie niemożliwe.
* Michał Dziwisz jest absolwentem informatyki w Szkole Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku. Prowadzi własną firmę, specjalizującą się w usługach komputerowych. Jego pasją jest, szeroko pojęte, radio. Hobby to pociągnęło za sobą podjęcie misji tworzenia pierwszego w Polsce podcastu skierowanego do osób niewidomych.
*Michał Kasperczak jest absolwentem historii na UAM w Poznaniu. Od kilkunastu lat interesuje się i praktycznie wykorzystuje technologie tyfloinformatyczne w pracy i nauce. Współuczestniczył w dostosowaniu i testach interfejsu aplikacji biznesowych SAP ERP dla niewidomych. Był współpracownikiem firm tyfloinformatycznych. Obecnie pracuje nad kształtem portalu www.tyfloswiat.pl
Partnerzy
