Rok 2009, wraz z premierą VoiceOvera Apple, pierwszego screenreadera, umożliwiającego dostęp do urządzeń z ekranem dotykowym, przyniósł także początek rozwiązań dostępnościowych przeciwnym obozie – firmie Google. Talkback, niegdyś niezależnie rozwijany przez grupę Eyes-Free, a teraz tworzony pod sztandarem Google – wbudowany program odczytu ekranu dla systemu Android, był pierwszy i oferował podstawową obsługę systemu oraz aplikacji za pomocą fizycznej klawiatury, występującej wtedy w dużej części urządzeń na rynku.
Krótko potem powstał Spiel, wprowadzając szereg usprawnień, których, zdaniem autora, brakowało prekursorowi. Były to m.in. możliwość użycia innej niż domyślna systemowa syntezy mowy lub środowisko do tworzenia skryptów zwiększających dostępność aplikacji. Jakiś czas później firma Code Factory postanowiła zawalczyć o rozwijający się rynek dostępności smartfonów, tworząc zestaw dostępnych aplikacji, wyposażonych w funkcję odczytu ekranu pod nazwą Mobile Accessibility. Jednakże zarówno Spiel, jak i to rozwiązanie nie przetrwały długo. Wkrótce regularne aktualizacje przestały się ukazywać i wszystko wskazywało na to, że Talkback, mimo swoich niedociągnięć, stanie się niekwestionowanym liderem w dziedzinie udostępniania niewidomym urządzeń z systemem operacyjnym Android.
Sytuacja zmieniła się jednak w połowie ubiegłego roku, kiedy nieznana przedtem koreańska firma Atlab ogłosiła na Eyes-Free, największej, dotyczącej implementacji rozwiązań dostępnościowych w systemie Android, międzynarodowej liście dyskusyjnej użytkowników i programistów z dysfunkcją wzroku, premierę swojego rozwiązania o nazwie Shine Plus. Aplikacja stała się odpowiedzią na powolny i małoznaczący w ostatnim czasie rozwój Talkbacka, gdzie w przeciągu ostatnich dwóch lat pojawiła się jedynie jedna aktualizacja, wnosząca szereg zmian i ulepszeń sugerowanych przez użytkowników. Aplikacja posiada np. takie funkcje jak możliwość odczytu każdego z elementów paska statusu osobno, panel poleceń pozwalający na szybkie skorzystanie z jednej z często używanych funkcji, możliwość etykietowania przycisków wraz z wymienianiem się plikami z etykietami z innymi użytkownikami, otwieraną w każdym miejscu klawiaturę telefonu, gest przełączania kurtyny i wiele innych. Aplikacja jest regularnie aktualizowana. Nowe wersje ukazują się średnio co dwa tygodnie. Shine Plus to nie tylko program odczytu ekranu. Zawiera on także funkcje powiększające oraz tryb ochrony wzroku. Sam na tyle zainteresowałem się aplikacją, że wspólnie z Michałem Dziwiszem nagraliśmy o niej audycję w Tyflopodcaście, a także spolszczyłem jej interfejs. Dokumentacja jest w trakcie spolszczania, więc w chwili obecnej brak jest spisanej w formie tekstu, choćby skróconej instrukcji obsługi tej ciekawej aplikacji, stąd pomysł na niniejszy artykuł. Mam nadzieję, że uda mi się opisać w nim wszystko, co ważne, by opanować rozliczne funkcje tego czytnika ekranu. Z uwagi na moją niepełnosprawność wzrokową nie byłem w stanie sprawdzić tych funkcji aplikacji, które wspomagają osoby słabowidzące oraz o pogarszającym się wzroku. Zachęcam tych, którzy byli w stanie tego dokonać do opisania swoich doświadczeń w formie wolnych komentarzy lub nawet osobnego tekstu. Zapraszam do lektury.
Od czego zacząć?
Aplikację możemy pobrać za darmo w tradycyjny sposób, czyli ze sklepu Play. Po jej pierwszym uruchomieniu zostanie nam zaproponowana instalacja klawiatury oraz syntezatora mowy Google. Są one komponentami polecanymi przez producenta jako najbardziej optymalne i zapewniające najprzyjemniejszą pracę z naszym urządzeniem, jednakże jeśli jesteśmy zadowoleni z dotychczasowego wyposażenia, krok ten możemy pominąć stosownym przyciskiem. Następny ekran pozwoli nam na wybór trybu użytkownika. Numer 1 to tryb dla osób całkowicie niewidomych (udźwiękowienie wspomagane powiększeniem), 2. to tryb dla osób słabowidzących (powiększenie wspomagane udźwiękowieniem), zaś 3. to tryb ochrony wzroku dla osób starszych lub z innych przyczyn posiadających słabnący wzrok. Po wybraniu odpowiadającego nam trybu przechodzimy do ustawień dostępności, gdzie możemy aktywować nową usługę – Shine. Jeśli aktualnie na naszym urządzeniu uruchomiony jest Talkback, włączamy Shine mimo to, a następnie wracamy ekran wyżej i wyłączamy Talkbacka. Na czas wykonania tej operacji dwa screenreadery uruchomione naraz nie są większą przeszkodą.
Ekran główny Shine Plus
Gdy aplikacja Shine Plus jest uruchomiona, klikając w jej ikonę możemy uzyskać dostęp do wielu ważnych oferowanych przez nią funkcji. Okno główne, które otwiera się po kliknięciu ikony zawiera następujące elementy:
• Podręcznik Użytkownika – dokumentacja programu, instrukcja obsługi z opisem gestów oraz funkcji programu;
• Ustawienia Shine Plus – ustawienia programu (opisane szczegółowo w dalszej części artykułu);
• Przydatne linki – strony internetowe polecane przez twórców oraz społeczność użytkowników Shine Plus;
• Centrum skryptów – miejsce, w którym umieszczane są skrypty usprawniające dostępność aplikacji trzecich, w chwili obecnej sekcja ta jest pusta;
• Sklep – miejsce gdzie zakupić można inne aplikacje firmy Atlab – w chwili obecnej żadna z aplikacji nie jest jeszcze gotowa jednak w planach twórców jest np. klawiatura, syntezator mowy czy rejestrator dźwięku;
• Informacje handlowe – sekcja nadal w trakcie tworzenia;
• Aktualizuj – przenosi nas do strony aplikacji w sklepie Play celem dokonania aktualizacji;
• Zgłoś uwagi – pozwala na przesłanie naszej opinii na temat aplikacji oraz podzielenie się sugestiami czy znalezionymi błędami z autorami;
• Podziel się – pozwala na zareklamowanie aplikacji znajomym za pomocą komunikatorów i portali społecznościowych.
Ustawienia
Shine Plus to dość zaawansowana aplikacja o dużej ilości ustawień. Ich zrozumienie i świadome dostosowanie do własnych potrzeb jest kluczową kwestią w procesie efektywnego wykorzystywania wszystkich jej możliwości. Niektóre z nich są na tyle zaawansowane, że wykorzystują nietypowo zaimplementowane rozwiązania systemu Android. Z tego powodu na niektórych urządzeniach część funkcji nie działa lub zachowuje się niestabilnie i z tego też powodu nie wszystko byłem w stanie sprawdzić. Być może część z ustawień wymaga także uprawnień roota, tych zaś nie uzyskałem na żadnym z telefonów, na których testowałem Shine Plus. Niektóre z opcji są kompatybilne jedynie z Androidem w wersji 4.3 lub wyższej, warto więc pamiętać, że nie wszystko będzie dało się wykonać na starszych urządzeniach.
W ustawieniach Shine Plus znajdziemy skróty do sekcji ustawień samego urządzenia, które mogą okazać się pomocne w procesie konfiguracji odczytu ekranu, takich jak zamiana tekstu na mowę, klawiatura, dostępność czy zmiana typu użytkownika Shine Plus.
Poniżej pozwolę sobie rozpisać pozostałe ustawienia aplikacji wraz z objaśnieniami ich przeznaczenia.
Ustawienia mowy
Tu znajdziemy rozmaite opcje dotyczące tego, co i jak program będzie odczytywał.
• Informacje głosowe przy włączeniu i wyłączeniu ekranu – tu możemy zdefiniować, co będzie odczytywane po wciśnięciu przycisku zasilania celem odblokowania telefonu. Dostępne możliwości to: odczyt wszystkiego, co znajduje się na ekranie, nieodczytywanie niczego, jedynie godzina, godzina oraz data, godzina oraz stan baterii i dźwięk. Szczególnie ostatnia opcja jest ciekawa, ponieważ odtwarza ona dźwięk logowania i wylogowania systemu Windows XP, gdy zablokujemy lub odblokujemy ekran;
• Dźwięki – pozwala włączyć lub wyłączyć dźwięki programu;
• Mów Przy Wyłączonym Ekranie – analogicznie jak w Talkbacku – odczyt powiadomień przy zablokowanym ekranie lub jego brak;
• Ustawienia Informacji o Powiadomieniach – tu możemy ustalić czy odczytywane będą treści nadchodzących powiadomień, jedynie nazwy aplikacji, z których pochodzą lub czy powiadomienia nie powinny być wcale odczytywane;
• Ciągły Odczyt Dokumentu – po zaznaczeniu przytrzymanie palcem fragmentu tekstu spowoduje odczyt całej linii;
• Podaj Nazwę – przełącznik odpowiedzialny za odczytywanie nazw kontrolek takich jak przyciski, nagłówki, łącza itp.;
• Echo Klawiatury – echo słów podczas wpisywania tekstu;
• Oznajmianie Mową podczas Sterowania Suwakami Za Pomocą Klawiszy Głośności – po zaznaczeniu aplikacja odczyta, na ile procent przesunęliśmy suwak za pomocą klawisza głośności.
Ustawienia Powiększenia
Tu można zmienić opcje związane z trybem zoom:
• Kolor Wyróżnienia Tekstu – pozwala ustalić jakiego koloru ma być powiększony tekst;
• Kolor Tła Dla wyróżnionego Tekstu – pozwala ustalić kolor tła tam, gdzie występuje powiększenie;
• Powiększenie Wyróżnionego Tekstu – rozmiar powiększenia;
• Szybkość wyróżnionego tekstu – szybkość przewijania powiększonego tekstu (od Androida 4.3 możliwe jest sterowanie za pomocą przycisków głośności);
• Przezroczysty Tryb Powiększania Tekstu – po zaznaczeniu tło powiększenia staje się przezroczyste;
• Tryb Powiększenia Przez Jedno Dotknięcie –pozwala na powiększanie poprzez przeciągnięcie palcem po ekranie;
• Niebieskie Światło Oraz Poszerzone Kolory –Filtr Niebieskiego Światła oraz ustawienia kontrastu;
• Tymczasowe Przeglądanie z Mową/Powiększeniem – po dotknięciu paska powiadomień zawartość ekranu zostanie odczytana lub powiększona;
• Ustawienia Telefonu – konfiguracja ustawień związanych z wykonywaniem i odbieraniem połączeń;
• Oznajmianie ID dzwoniącego – opcja podobna do Talkbackowej, odczytuje informacje o tym, kto do nas dzwoni gdy połączenie nadejdzie;
• Odtwarzanie Mowy Podczas Rozmowy – zezwolenie lub blokada możliwości mówienia screenreadera podczas trwającego połączenia;
• Wprowadzanie przez oderwanie – pozwala na wprowadzanie numerów telefonu na klawiaturze Shine Plus opisanej w dalszej części artykułu poprzez odrywanie palca na danej cyfrze, nie jak domyślnie przez podwójne jej stuknięcie;
• Wprowadzanie przez oderwanie na klawiaturze numerycznej – ta sama opcja, ale w tym przypadku na klawiaturze o wyglądzie klawiatury telefonu;
• Echo Klawiatury Telefonu – odczytywanie wpisywanych na klawiaturze cyfr;
• Czułość Gestu Odbierania Rozmów – wzmaga czułość reakcji na gest odbierania rozmowy opisany w dalszej części artykułu;
• Jedynie Jako Klawiatura numeryczna – przełącza klawiaturę Shine w tryb 4 bloki po 3 cyfry;
• Ustawienia Sterowania Dotykiem – dotyczą gestów, panelu poleceń omawianego szerzej w dalszej części artykułu i ogólnie pojętego sterowania urządzeniem;
• Bezpieczny Tryb Gestów – chroni przed przypadkowym dotknięciem ekranu i aktywacją niechcianych elementów;
• Panel Poleceń Przez Dotknięcie – pozwala na wybór polecenia z panelu poprzez wskazanie go palcem, a następnie oderwanie palca od ekranu;
• Potrójne Naciśnięcie Przycisku Home – pozwala na włączanie i wyłączanie Shine Plus poprzez potrójne wciśnięcie przycisku Home, o ile telefon takowy posiada;
• Długie Przytrzymanie – położenie palca na ekranie na dłuższą chwilę będzie traktowane jako podwójne stuknięcie z przytrzymaniem;
• Sposób Dotyku Przycisków Menu i Wróć – pozwala na ustalenie, czy dotykowe przyciski Menu i Wróć w telefonach, które je posiadają powinny być aktywowane poprzez podwójne stuknięcie czy zwykłe dotknięcie;
• Klawiatura Sprzętowa – pozwala na sterowanie za pomocą klawiatury sprzętowej (tak jakbyśmy robili to gestami);
• Przycisk Menu Jako Przycisk Wielofunkcyjny – zamienia przycisk menu w przycisk spełniający funkcje całej reszty przycisków, w zależności od tego ile razy go naciśniemy;
• Omijanie Nieprawidłowych Obiektów – omija te elementy ekranu, które aplikacja uznaje za nieznaczące dla użytkownika;
• Głośność Globalna Jako Głośność Syntezy – dostosowuje głośność syntezatora do głośności urządzenia;
• Przyciski Szybkiego Przeglądania – umożliwia nawigację po obiektach na ekranie za pomocą przycisków Menu i Wróć urządzenia;
• Opcje Typu Użytkownika: dodatkowe opcje związane z wybranym trybem niepełnosprawności;
• Gest Skrótu Na Ekranie Początkowym – po włączeniu możliwe będzie zdefiniowanie aplikacji uruchamianej automatycznie po przesunięciu palcem w górę lub w dół natychmiast po wciśnięciu przycisku zasilania;
• Skonfiguruj Gest Przesunięcia W Górę Na Ekranie Początkowym – konfiguracja aplikacji dla gestu w górę;
• Skonfiguruj Gest Przesunięcia W Dół Na Ekranie Początkowym – konfiguracja gestu w dół;
• Skrót Pod Przyciskiem Home – pozwala na ustalenie jaka aplikacja powinna otwierać się po wciśnięciu przycisku Home;
• Wyszukiwarka Plików – pozwala na wskazanie menedżera plików, który zostanie otwarty po naciśnięciu przycisku Home;
• Ekran Blokady – pozwala na pominięcie ekranu blokady przy odblokowywaniu;
• Uruchom Aplikację – pozwala na automatyczne otwarcie wskazanej aplikacji po włączeniu ekranu;
• Mowa Tylko Podczas Pisania – po zaznaczeniu mimo wstrzymania działania aplikacji wpisywane znaki są nadal odczytywane;
• Powiększenie Tylko Dla Zawartości Pól Edycji – po zaznaczeniu mimo wstrzymania działania aplikacji zawartość pola edycji zostanie pokazana w powiększeniu po dłuższym jego przytrzymaniu;
• Mowa Tylko Dla Zawartości Pól Edycji – jak wyżej, ale zawartość zostanie odczytana na głos;
• Tłumaczenie Tekstu Na Ekranie – pozwala na wskazanie języka, na który ma zostać przetłumaczony wskazany tekst (niestety język polski nie jest obecnie wspierany);
• Wtyczki Aplikacji – pozwala na korzystanie z zewnętrznych wtyczek pisanych specjalnie dla aplikacji trzecich;
• Ustawienia Prywatności – funkcje związane z prywatnością korzystania przez nas z telefonu;
• Automatyczny Tryb Szeptu – po zaznaczeniu przyłożenie telefonu do ucha przełączy dźwięk na słuchawkę do rozmów tak, byśmy mogli korzystać bez obaw, że odczytywana treść zostanie podsłuchana;
• Sterowanie W Czasie Szeptu – pozwala na nawigację po obiektach za pomocą klawiszy głośności, gdy tryb szeptu jest aktywny;
• Blokada Dotyku W Trybie Szeptu – blokuje dotyk w trybie szeptu celem zapobiegania przypadkowemu dotykaniu, gesty działają nadal;
• Mówienie Na Ucho – pozwala na odczytanie niektórych informacji, gdy telefon z zablokowanym ekranem przyłożymy do ucha. Do wyboru mamy: brak informacji, godzinę, powiadomienia oraz stan baterii;
• Czułość Mówienia Na Ucho – zwiększa czułość tego trybu (przydatne gdy odczytywana informacja jest ucinana);
• Brajl Wibracjami – generowanie komunikatów alfabetem brajla za pomocą wibracji przy dotknięciu ekranu gdy mowa jest wyłączona.
Gesty
Gdy już konfigurację aplikacji mamy za sobą, warto nauczyć się gestów, za pomocą których możemy wykonywać wszystkie operacje, jakie umożliwia nam Shine Plus. Choć te podstawowe nie różnią się zbytnio od tych, które znamy już z Talkbacka, a gesty w kształcie litery L znalazły zastosowanie i w tym rozwiązaniu, to pojawiło się sporo nowości, które warto objaśnić.
Spis wszystkich możliwych gestów przedstawia się w sposób następujący:
• Przesuwanie w lewo i w prawo – nawigacja do poprzedniego/następnego elementu;
• Podwójne stuknięcie – aktywacja elementu;
• Podwójne stuknięcie z przytrzymaniem – przytrzymanie elementu;
• Przesunięcie dwoma palcami w górę lub w dół – przewijanie ekranu;
• Przesunięcia palca w dół – odczytanie aktualnie podświetlonego elementu; wykonane szybko dwa razy – przeliterowanie elementu; wykonane na suwaku – zmniejszenie jego wartości; wykonane z przytrzymaniem – przełącza pomiędzy szczegółowością domyślną, a nawigacją po znakach;
• Przesunięcie palca w górę – w zależności od sytuacji: tryb czytaj wszystko lub jego wstrzymanie, odbieranie, wykonywanie i zakańczanie rozmów, włączanie muzyki itp.; wykonane dwa razy – szybki przegląd (czytaj wszystko w szybszym tempie); wykonane na suwaku – zwiększa jego wartość wykonane na polu edycji – włącza dyktowanie;
• Przesunięcie w dół, a następnie w górę – wyłącza i włącza mowę;
• Przesunięcie w górę, a następnie w dół – wstrzymuje działanie Shine Plus;
• Dotknięcie paska powiadomień – gdy działanie aplikacji jest wstrzymane, wznawia jej działanie;
• Przesunięcie w prawo, a następnie w dół – przesuwa o kilka elementów do przodu; wykonane z przytrzymaniem otwiera centrum powiadomień;
• Przesunięcie w prawo, a następnie w górę – przesuwa o kilka elementów w tył; wykonane z przytrzymaniem otwiera ekran ostatnio używanych aplikacji;
• Przesunięcie w lewo, a następnie w górę – przechodzi na początek ekranu lub pola edycji; wykonane z przytrzymaniem symuluje wciśnięcie przycisku Home;
• Przesunięcie w lewo, a następnie w dół – przechodzi na koniec ekranu lub pola edycji; wykonane z przytrzymaniem – symuluje naciśnięcie przycisku Back;
• Przesunięcie w górę, a następnie w lewo – włącza lub wyłącza kurtynę;
• Przesunięcie w górę, a następnie w prawo – przechodzi do miejsca zaznaczonego na ekranie;
• Przesunięcie w dół, a następnie w lewo – włącza tryb szeptu;
• Przesunięcie w dół, a następnie w prawo – aktywuje klawiaturę telefoniczną Shine Plus pozwalającą na szybkie wybranie numeru telefonu bądź wykonanie zaprogramowanego wcześniej skrótu szybkiego wybierania;
• Przesunięcie w lewo, a następnie w prawo bądź odwrotnie – wywołuje panel poleceń;
• Przyciski głośności: gdy w polu edycji bądź gdy palec jest położony na ekranie – zmiana poziomu szczegółowości; gdy na suwaku – zmiana wartości; w trybie powiększania – zmiana prędkości przewijania tekstu; w trybie szeptu – nawigacja po obiektach, o ile stosowna opcja została uprzednio zaznaczona w ustawieniach;
• Przycisk migawki aparatu (np. w telefonach Sony Xperia) – przełączanie pomiędzy domyślną szczegółowością, a nawigacją po znakach.
Panel Poleceń
Jedną z ciekawszych funkcji screenreadera Shine Plus jest jego panel poleceń, który w każdej chwili możemy wywołać, aby wykonać jedną z dostępnych w nim czynności. Panel ten przypomina swoją budową pasek menu typowego programu pod systemem Windows. Składa się z poziomych pasków będących kategoriami opcji, po których przemieszczamy się gestami w lewo i prawo, zaś góra dół możemy nawigować po opcjach w wybranej kategorii. Panel możemy także przeglądać, dotykając ekranu i w ten sposób zapoznać się z wizualnym rozmieszczeniem dostępnych w nim opcji.
W panelu poleceń znaleźć możemy następujące elementy:
• Prędkość mowy – pozwala na zmianę szybkości syntezatora, do wyboru 10 poziomów prędkości;
• Głośność Multimediów – pozwala na zmianę głośności multimediów i syntezatora: poziomy od 30% do 100%;
• Ustawienia: pozwala na szybką zmianę niektórych ustawień urządzenia oraz Shine Plus: WiFi, BlueTooth, kurtyna, odczytywanie informacji o dzwoniącym, automatyczny tryb szeptu, Mówienie Na Ucho, Echo Klawiatury, Sposób Powiadamiania;
• Narzędzia – tu znajdziemy dostęp do kilku przydatnych funkcji Shine Plus:
• Automatyczne Odczytywanie Ekranu – uruchamia funkcję Czytaj wszystko;
• Przeszukiwanie ekranu – pozwala na znalezienie wpisanego tekstu na ekranie, na którym aktualnie się znajdujemy;
• Usuń aplikację – pozwala odinstalować aktualnie otwartą aplikację;
• Tłumaczenie – tłumaczy podświetlony element na wskazany w ustawieniach język;
• Skróty klawiszowe –pozwala na przypisanie skrótu szybkiego wybierania, możliwego do wywołania z poziomu klawiatury telefonu Shine poprzez wybranie go jak tradycyjnego numeru telefonu, dla aktualnie otwartej aplikacji, strony internetowej lub numeru telefonu;
• Label (etykietowanie) – pozwala na zaetykietowanie aktualnie podświetlonego przycisku. W przeciwieństwie do Talkbacka funkcja ta powinna działać na Androidzie starszym niż 4.3. Możliwa jest także wymiana etykietami z innymi użytkownikami Shine Plus. Pliki .txt z etykietami przechowywane są w folderze Atlab\Shineplus na karcie pamięci bądź wbudowanej pamięci urządzenia;
• Zaznaczanie – pozwala wskazać miejsce na ekranie celem późniejszego powrotu za pomocą gestu bądź skopiować tekst elementu do schowka;
• Informacje o wersji – podaje numer wersji aktualnie otwartej aplikacji;
• Nawigacja – polecenia związane z nawigacją po tekście oraz jego edycją: szczegółowość na poziomie znaków, słów, linii, akapitów, domyślna, kopiuj, dopisz do schowka, wklej;
• Szukaj – różne rodzaje szybkiego wyszukiwania: listy, bloki tekstu, pola edycji w przeglądarce Chrome, numerów telefonu, wyszukiwanie tekstowe lub głosowe w Google, aplikacji w sklepie Play oraz filmów w Youtube;
• Menedżer – pozwala na szybki dostęp do często odwiedzanych obszarów naszego urządzenia oraz aplikacji Shine Plus: lista skrótów klawiszowych, ustawienia Shine Plus, ustawienia urządzenia, ostatnio używane aplikacje, obszar powiadomień, ustawienia dźwięku, ustawienia klawiatury, ustawienia dostępności;
• Informacje o Shine: opcje opisywane już w części poświęconej ekranowi głównemu Shine Plus: podręcznik użytkownika, Przydatne Linki, Centrum Skryptów, Sklep, Informacje Handlowe, Wyślij Opinię, Podziel Się, Aktualizuj.
Telefony z klapką i fizyczną klawiaturą
Mimo, iż ekrany dotykowe już na dobre zdominowały nasz sposób interakcji z telefonem, moda na klasyczne telefony z klapką i klawiaturą alfanumeryczną zdaje się powracać. Niemała grupa użytkowników zgłasza popyt na tego typu sprzęt, a producenci nie są głusi na żądania swoich klientów. Samsung wypuścił już kilka modeli tego typu na rynek azjatycki, gdzie trend telefonów robionych „po dawnemu” zdaje się mieć największe grono zwolenników. Przykładem na to, że klasyczne telefony znajdują swoich nabywców także i na starym kontynencie z pewnością jest model LG Wine Smart charakteryzujący się taką właśnie konstrukcją i możliwy do nabycia w Polsce za cenę około 800 zł. Kto wie – być może inni producenci pójdą w ślady LG i przestaną ograniczać tego typu produkty jedynie do rodzimych rynków. Wydawać by się mogło, że byłby to idealny sprzęt dla osoby niewidomej, w końcu komfort korzystania, a zwłaszcza pisania, za pomocą fizycznej klawiatury połączony z dostępnością i możliwościami nowoczesnych aplikacji smartfonowych marzy się niejednemu z nas. Niestety twórcy Talkback uparcie trzymają się swojej filozofii, iż obsługa klawiaturą przeznaczona jest tylko dla aplikacji, w których twórcy takową wprowadzą. Nawet mając do dyspozycji ustawienia skrótów klawiszowych, nie jesteśmy w stanie przypisać niczego do strzałki nawigatora. Owszem, obsługa takiego telefonu za pomocą gestów ekranu dotykowego jest możliwa, ale o ile bardziej komfortowo w niektórych sytuacjach byłoby po prostu naciskać prawdziwe przyciski? I tu z pomocą przychodzi nam Shine Plus, którego twórcy pomyśleli nawet o użytkownikach tego typu telefonów. Wprowadzili oni skróty klawiszowe pozwalające na wykonywanie niemalże wszystkich operacji bez użycia ekranu dotykowego.
Moje osobiste przemyślenia
Shine Plus to z pewnością aplikacja o dużym zakresie możliwości, nie do znalezienia w innych czytnikach ekranu czy to dedykowanych dla Androida, czy nawet innych mobilnych systemów operacyjnych. Działa on na wszystkich telefonach, tabletach oraz telewizorach z Androidem w wersji 4.0 lub wyższej. Po pierwszym uruchomieniu odniosłem wrażenie większej responsywności niż w przypadku Talkbacka, jednak mogło być ono złudne ze względu na dźwięki zastosowane w programie, które są krótsze od tych w Talkbacku. Sam zestaw dźwięków to mieszanka Spiela, Windowsa XP oraz NVDA. Znajdziemy tu więc sporo dobrze znanych akcentów. Na pierwszy rzut oka uwagę użytkownika przyciągnąć może z pewnością kilka faktów. Przede wszystkim, tak jak już wspomniałem, pasek stanu odczytywany jest na iPhonową modłę, tzn. każdy z jego elementów możemy sprawdzić osobno. To z pozoru drobne usprawnienie nie doczekało się, jak na razie, swojej premiery w Talkbacku, przez co sprawdzenie godziny lub stanu baterii wymusza od nas wysłuchania informacji o zasięgu, oczekujących powiadomieniach czy stanie Wi-Fi i BlueTootha. Pewne elementy są także odczytywane w inny sposób. Nagminnym jest czytanie przez Talkbacka informacji o tym, że konkretny przycisk jest też obrazkiem. Dzieje się to zwłaszcza w przypadku przycisków telefonu takich jak „Wróć” czy „Menu”. Część użytkowników taki stan rzeczy zwyczajnie denerwuje i nic w tym dziwnego, mało kto lubi, gdy podawanych jest aż nazbyt dużo informacji naraz. W inny sposób odczytywane są też niektóre aplikacje. Czasem jest to kwestia odczytywania pewnych informacji w innej kolejności niż ma to miejsce w przypadku Talkbacka, co wymaga od nas zmiany przyzwyczajeń, czasem, gdy informacje podawane są w kolumnach tabeli, Talkback odczytuje cały wiersz naraz, podczas gdy Shine Plus rozbija informacje na poszczególne wiersze. To, w zależności od tego, jakiej aplikacji używamy, może zostać uznane za wadę lub zaletę czytnika. Inaczej wyglądają także kwestie kompatybilności aplikacji z omawianym tu czytnikiem ekranu. Jest to widoczne zwłaszcza w przypadku domyślnej aplikacji pocztowej w moim telefonie Huawei, gdzie, zamiast o nadawcy, temacie i fragmencie treści maila, jestem informowany o obecności kontrolki widżetu osi czasu w tym miejscu. Klasycznym przykładem braku współpracy z Shine Plus jest Firefox, który zamyka się z błędem natychmiast po uruchomieniu aplikacji. Internet możemy więc przeglądać jedynie za pomocą Chrome. Tu sytuacja przedstawia się nieźle, choć zdarzyło mi się trafić na stronę, na której byłem zmuszony ręcznie przewijać ekran, by przedostać się dalej. Na próżno także szukać w Shine Plus nawigacji po kontrolkach określonego typu. Talkback oferuje możliwość nawigacji pomiędzy wszystkimi kontrolkami na stronie internetowej, co choć nie idealne, okazuje się często być pomocne. Tu niestety nie znajdziemy nawet tego udogodnienia. Kolejnym przykładem aplikacji, w której kompletnie nic nie zdziałamy jest aparat fotograficzny. Z jakichś przyczyn Shine Plus po prostu milknie i nie reaguje na gesty. Nie wiadomo, czy jest to zamierzone działanie twórców czy jeden z licznych błędów programu. Istnieją także przykłady dostępności aplikacji przemawiające na korzyść Shine Plus, takie jak np. starsze wersje Tunein Radio, gdzie Talkback był w stanie zawiesić cały telefon podczas odtwarzania stacji. Twórcy Shine Plus doszli także do wniosku, że sami lepiej wiedzą jakie ustawienia są dobre dla użytkownika. Przy każdym uruchomieniu orientacja ekranu zostaje zablokowana w pionie. Utrudnia to w dużym stopniu stosowanie niektórych programowych klawiatur brajlowskich oraz oglądanie filmów na pełnym ekranie w jego poziomej orientacji. Jesteśmy wtedy zmuszeni pamiętać o każdorazowym wyłączaniu blokady orientacji ekranu, a to może stać się dosyć uciążliwe. Kolejną bolączką Shine Plus jest jego niestabilne działanie na różnych urządzeniach. Ponieważ funkcje oferowane przez aplikacje są dość niestandardowe, czytnik ekranu zachowuje się różnie w zależności od urządzenia, na którym jest używany i nie zawsze z korzyścią dla użytkownika. Na swoim własnym przykładzie mogę powiedzieć, że tryb mówienia na ucho nie działa na Huawei Honor 7. Informacja jest ucinana do tego stopnia, że słyszany jest jedynie jej końcowy fragment, co czyni tę niezwykle przydatną funkcję całkowicie bezużyteczną. Automatyczny tryb szeptu to kolejna kwestia, w której do perfekcji brakuje wiele. Po zakończeniu rozmowy telefonicznej aplikacja często nie wraca na głośnik i nadal przekazuje syntezę przez mały głośniczek do rozmów. Przywracanie aplikacji ze stanu wstrzymania poprzez dotknięcie paska powiadomień rzadko kiedy działa za pierwszym razem. Część użytkowników skarży się na to, że aplikacja nie uruchamia się poprawnie wraz ze startem telefonu, aplikacje o dużej ilości elementów na ekranie, takie jak Ustawienia czy Facebook, ładują się długo, a gesty wymagające przytrzymania palca na ekranie nie zawsze chcą działać. W tym ostatnim przypadku nie ma się czemu dziwić. Koncepcja gestów w kształcie litery L nie znalazła wielu zwolenników, nawet wśród użytkowników Talkbacka. Ja sam mam problemy z wykonaniem tych gestów za pierwszym razem jedną ręką zwłaszcza na dużym ekranie mojego telefonu. Gest przeciągnięcia palca w górę w celu odebrania rozmowy chyba jeszcze nikomu nie zadziałał, mi udało się za jego pomocą włączyć odtwarzanie muzyki, którą słyszałem później mimo trwającego już połączenia. Dostałem także zgłoszenia o trybie szeptu wyciszającym dzwonek przy nadchodzącej rozmowie. Także zgłaszanie błędów nie jest wcale taką prostą sprawą. Na odpowiedzi od autorów trzeba czekać długo, zaś gdy w ogóle nadejdą, z uwagi na to, że osoby pracujące nad rozwojem programu dość słabo znają język angielski, niejednokrotnie występują problemy z ich prawidłową interpretacją. Niestety braki te widać także w anglojęzycznym interfejsie programu, listach zmian czy jego dokumentacji, stąd nie zawsze wiadomo, co autor miał na myśli. Sama dokumentacja nie była uaktualniana prawdopodobnie od czasu jej napisania, nie zawiera więc ona żadnych wzmianek o ostatnio wprowadzonych funkcjach i gestach.
Czy Shine Plus w pełni zastąpi Talkbacka? Tu niestety także muszę rozczarować czytelników zadających to pytanie. Nie znajdziemy w nim na przykład możliwości konfiguracji gestów i skrótów klawiszowych czy, co chyba przeszkadza mi najbardziej, ściszania dźwięku, gdy odtwarzana jest synteza. Czy warto w takim razie korzystać z tej aplikacji? Z pewnością tak. Jest ona dość ciekawym eksperymentem na rynku technologii wspomagających dla urządzeń mobilnych z systemem operacyjnym Android i jak do tej pory niezastąpionym narzędziem dla posiadaczy telefonów z klapką. Znam wielu zadowolonych z Shine Plus użytkowników, u których aplikacja zachowuje się na tyle stabilnie, że postanowili oni używać jej jako podstawowego programu odczytu ekranu. Być może i któraś z osób czytających niniejszy artykuł pokusi się o taki eksperyment. Osobiście daleki jestem jeszcze od całkowitego przestawienia się choćby z kilku wymienionych powodów, ale na pewno z ciekawością będę przyglądał się rozwojowi programu i jego częstym aktualizacjom.
