[fot. Marek Jakubowski, Zdjęcie przedstawia Ośrodek w owińskach z lotu ptaka]
Sezon wakacyjny aż kusi, żeby nie zastanawiać się nad niuansami grafiki dotykowej, nad parametrami brajla i sprawami związanymi z technologiami tłoczeń reliefowych, dlatego chciałem zaprosić czytelników „Tyfloświata” na wycieczkę nad Wartę niedaleko Poznania, na skraj Puszczy Zielonki do Owińsk, gdzie w poklasztornych budynkach cysterskiego opactwa mieści się Ośrodek dla Dzieci Niewidomych.
Nie chciałbym tutaj pisać o historii Ośrodka i pocysterskich obiektów klasztornych. Nie doszedłbym i w całym numerze Tyfloświata do czasów nam współczesnych…. Musiałbym wspomnieć o prasłowiańskich pochówkach całopalnych i pierwszej ksieni klasztoru – córce św. Jadwigi. Trzeba by napisać o Napoleonie, który gościł w murach klasztoru i o szkole SS, jaka mieściła się tutaj w czasie wojny, a także o filii jednego z niemieckich obozów koncentracyjnych… Trzeba by napomknąć o legendach nierozłącznie związanych ze starymi murami… O duchach, które nocami snują się korytarzami Ośrodka i dziwnych dźwiękach dochodzących z potężnego strychu.
O wszystkich tych, niekiedy mrocznych, ale i niezmiernie ciekawych dziwach możecie dowiedzieć się przyjeżdżając do nas w gości… Zapraszamy!!!
Ale ja w swoim artykule chciałem zaprosić do nas Czytelników w zupełnie innym celu. A właściwie w trzech celach…
MUZEUM TYFLOLOGICZNE
W Ośrodku powstaje pierwsze polskie muzeum tyflologiczne z prawdziwego zdarzenia. Na przestrzeni przeszło 100 m2, w starych gotyckich salach przygotowywana jest ekspozycja związana bezpośrednio z naszymi wielkimi zbiorami tyflologicznymi. Do obejrzenia jest kilkaset starych map tyflologicznych, wydanych na przestrzeni przeszło 200 lat na całym świecie, duża ilość tyflografik oraz przedmiotów związanych z szeroko rozumiana kulturą i edukacją niewidomych oraz dziesiątki przedmiotów, które nawet doświadczonego tyflopedagoga przyprawią o zawrót głowy.
[fot. Marek Jakubowski, Ilustracja przedstawia plan omawianego obiektu, podpis: Plany Parku Orientacji]
Kilka dni temu nasze, gromadzone przez kilkadziesiąt lat, zbiory wróciły z Uniwersytetu Toruńskiego, gdzie były poddane pieczołowitej konserwacji i renowacji.
Przyjeżdżając do nas, będziecie mogli zobaczyć pierwsze wydawane w masowych nakładach mapy dla niewidomych ze sławnego wydawnictwa Illzach i z Marburga oraz oryginalne paryskie kubarytmy, postudiować technologie wykonywania map tyflologicznych w Blindenstudienanstallt we Wrocławiu, a korzystając z tajemniczych narzędzi również napisać tekst w brajlu na stareńkich maszynach brajlowskich czy narysować „po niewidomemu” rysunek.
W muzeum będą także eksponowane współcześnie wydawane w kraju i za granicą pozycje tyflologiczne. Dla zainteresowanych historią tyflografiki i tyflokartografii na miejscu mamy bogate opracowania naukowe na temat naszych zbiorów oraz literaturę fachową.
[fot. Marek Jakubowski, Zdjęcie przedstawia osoby niewidome zapoznające się z budową modelu głowy, służącego do nagrań binauralnych, podpis: Przy sztucznej głowie do nagrań mikrofonami dousznymi]
NAUKA ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Drugie z zaproszeń jest kierowane do zainteresowanych opracowaną w Ośrodku we współpracy z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Politechniką Poznańską nową metodą nauczania orientacji przestrzennej z wykorzystaniem dźwięków środowiska.
Trzy lata pracy i badań doprowadziło do stworzenia metody, która przy pełnym wykorzystaniu dźwięków binauralnych oraz nagrań liniowych środowiska pozwala uczyć niewidomych funkcjonowania w przestrzeni w zupełnie nowy sposób.
Jeśli znajdziecie czas, będziecie mogli zapoznać się z nową metodą w praktyce. Zobaczycie, jak dziecko poznaje trasę, którą będzie pokonywać w rzeczywistości, specjalnymi nowoczesnymi i co najważniejsze – bardzo ciekawymi dla niego metodami.
Dodatkowo zobaczycie i usłyszycie wykonywane w ramach projektu „dźwiękowe tyflologiczne mapy Poznania”.
Wszyscy zainteresowani pogłębieniem swojej wiedzy na temat orientacji przestrzennej będą mogli zapoznać się z działaniem jedynego w Europie gabinetu odsłuchowego do wykorzystywania dźwięków liniowych. I najważniejsze – potężne biblioteki dźwięków, wypracowane w ramach projektu, wraz ze szczegółowymi opracowaniami metody, będą przekazywane zainteresowanym podczas konferencji poświęconej temu tematowi, która odbędzie się 28 – 29 października tego roku. Zainteresowanych konferencją zapraszam do kontaktu z Ośrodkiem: biuro@niewidomi.edu.pl.
PARK ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
Trzecie zaproszenie jest także skierowane do nauczycieli orientacji przestrzennej oraz do pedagogów zajmujących się innymi niż tyflopedagogika działami tej nauki. Jeśli pracujecie z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych, zapraszamy do nas wraz z nimi od wakacji przyszłego roku.
[fot. Marek Jakubowski, Zdjęcie przedstawia kobietę w ciemnych okularach, trzymającą w dłoni białą laskę i wąchającą kwiaty jabłoni, podpis: W ogrodach w Owińskach]
Na terenie trzech hektarów przy Ośrodku dla Dzieci Niewidomych w Owińskach powstaje największy w Europie Park Orientacji Przestrzennej i Ogród Edukacyjny. Nazywamy to miejsce Otwartą Strefą Edukacyjną.
Setki lat temu, kiedy powstawało opactwo Cysterek w Owińskach, pracowite siostry zadbały, aby umiejscowić je w miejscu, które zachwyca do dzisiaj. 500 metrów od leniwie płynącej Warty, na miejscu prasłowiańskiego cmentarzyska, nad wartkim strumieniem płynącym obok jeziorka – założyły kompleks ogrodów o charakterze gospodarczo – rekreacyjnym. Otaczały one zabudowania kościelne i klasztorne. Pracowite siostry nie spodziewały się, że 800 lat później ogrody te będą pieczołowicie odtwarzane przez archeologów, architektów oraz tyflopedagogów i przerabiane pod kątem wykorzystania setek ścieżek, dróżek i poletek do nauki orientacji przestrzennej, zabawy oraz edukacji przyrodniczo – ekologicznej.
Różnorodna nawierzchnia poszczególnych ścieżek, tworzone przez nie labirynty wypełnione zapachowymi ogródkami oraz różnego rodzaju i kształtu piaskownice i fontanny to tylko skromny wstęp do zaczarowanego miejsca. Tutaj albo się zgubicie w poszukiwaniu wyjścia, albo nauczycie się wyjścia znajdować – dosłownie i w przenośni! Specjalny system podziemnych, głosowych komunikatorów pozwoli na odległość kilkuset metrów porozumiewać się z uczniami i doskonale bawić. To tutaj będziecie mogli wraz ze swoimi podopiecznymi popływać na maleńkim jeziorku albo wieczorną porą pospacerować nad nim po specjalnym molo. Na znajdującym się obok jeziorka padoku, otoczonym bezpiecznym żywopłotem niewidome dzieci będą mogły poszaleć jeżdżąc na rowerkach lub wrotkach. Same! Wspólnie będziecie mogli pozjeżdżać na 100-metrowych, linowych ślizgach albo zostać pająkami na potężnych linowych przeplotniach.
Jeśli nie przepadacie za doznaniami, takimi jak szybkość lub wysokość, na pewno znajdziecie wiele przyjemności w „komponowaniu” muzyki na podziemnych organach lub zapadnięciu się w absolutną ciszę w naszej „grocie całkowitej ciszy”. Ale to nie wszystko!
Na zainteresowanych czeka zwierzętarnia (niestety bez lwów i tygrysów) oraz specjalne groty i pagóry z dziesiątkami gier i zabaw opartych na działaniu wody i powietrza. Są oczywiście zadaszone miejsca na ogniska, domki do zabaw, największe na świecie klocki oraz podziemne świetlne ścieżki. Powstaje oranżeria i specjalny system bezpiecznych karuzel przyziemnych. Całość wyposażona w podziemny system nagłośnień i emisji dźwięków. Zresztą przekonajcie się sami… Serdecznie zapraszamy.
*Autor jest tyflopedagogiem w Ośrodku dla Niewidomych w Owińskach, twórcą polskiej czcionki brajlowskiej Poland Braille Fonts, autorem technologii wykonywania tyflografik oraz map i planów wypukłych. Zajmuje się przystosowaniem przestrzeni dla osób z dysfunkcjami wzroku. Prowadzi Studio Tyflografiki. Jest wydawcą reliefowych publikacji książkowych oraz planów i map dla niewidomych. Laureat Medalu KEN, nagród MEN, i Ministra Infrastruktury za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kartografii. Odznaczony srebrną odznaką PZN. Kawaler Orderu Uśmiechu.
