[fot. drakemor, Sala obrad Sejmu]
Samodzielne głosowanie niepełnosprawnych w wyborach staje się coraz bardziej realne. Prezentujemy krótki wywiad przeprowadzony przez Michała Kasperczaka z posłem PO – Sławomirem Piechotą*, inicjatorem zmian w prawie wyborczym, wychodzącym naprzeciw postulatom udostępnienia wyborów osobom niepełnosprawnym.
Michał Kasperczak: Dlaczego zajął się Pan sprawą dostosowania wyborów do potrzeb osób niepełnosprawnych?
Sławomir Piechota: Uważam, że zmiany w prawie wyborczym są potrzebne jako element budowy systemu chroniącego osoby niepełnosprawne przed dyskryminacją. Nie ma bardziej podstawowego prawa obywatelskiego niż prawo uczestniczenia w wyborze tych, którzy mają rządzić w Polsce. Z prawa tego nie mogą dotychczas w pełni korzystać osoby niepełnosprawne, ma to zmienić Ustawa o dostosowaniu organizacji wyborów do potrzeb osób niepełnosprawnych.
MK: Na jakim etapie procedury ustawodawczej są proponowane zmiany?
SP: Ustawa została uchwalona przez Sejm (połowa czerwca 2011). Teraz już tylko rozpatrzenie poprawek zgłoszonych przez Senat i podpis Prezydenta Komorowskiego. Droga do tego była jednak długa i żmudna. Odbyło się dziesięć posiedzeń podkomisji nadzwyczajnej, powołanej do szczegółowego rozpatrzenia projektu. Sprawozdanie Podkomisji zostało przyjęte przez Komisję ds. Zmian w Prawie Wyborczym, z uwzględnieniem konsultacji z Pełnomocnikiem Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Przewodniczącym PKW, organizacjami społecznymi, takimi jak Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego, a następnie skierowane zostało do Sejmu, gdzie odbyło się drugie czytanie. Ono również przebiegło pomyślnie. Po rozpatrzeniu poprawek zgłoszonych w drugim czytaniu, ustawa została przegłosowana w Sejmie w tzw. trzecim czytaniu i w tej formie została skierowana do Senatu. Senat zgłosił kilka poprawek porządkujących, więc ustawa wraca do Sejmu, a następnie trafi do Prezydenta RP.
Chciałbym, by ustawa weszła w życie jeszcze przed październikowymi wyborami parlamentarnymi.
MK: Jakie nowości w prawie wyborczym ułatwią głosowanie niepełnosprawnym wyborcom?
SP: Najważniejsze proponowane w ustawie rozwiązania dotyczą:
• możliwości głosowania listownego (korespondencyjnego) dla osób ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności,
• wprowadzenia nakładek z opisem w brajlu na karty do głosowania, by umożliwić samodzielne głosowanie osobom niewidomym i niedowidzącym,
• wprowadzenia konsultacji obywatelskich podczas ustalania lokalizacji (siedzib) komisji wyborczych (możliwość występowania do wójta z wnioskami o zmianę siedzib komisji wyborczych w celu poprawy dostępności),
• wprowadzenia informacji wyborczej dla osób niepełnosprawnych (telefonicznej lub mailowej), za pośrednictwem której będzie można uzyskać informacje o najbliższym lokalu wyborczym, dniu i godzinach głosowania, listach i kandydatach, itp.
MK: Co w omawianych zmianach budzi największy sprzeciw?
SP: Wśród problemów, na jakie napotykamy, najpoważniejszy to zarzut, że wszelkie zmiany w prawie wyborczym powinny wejść w życie nie później niż pół roku od rozpoczęcia pierwszej czynności wyborczej, tj. ogłoszenia terminu wyborów. Rzeczywiście tak orzekł w 2006 roku Trybunał Konstytucyjny, jednakże wielu ekspertów, m.in. prof. Andrzej Zoll i prof. Marek Chmaj, uważają, że zapis ten nie dotyczy rozwiązań zawartych w „naszej” ustawie, gdyż to dopiero ta ustawa wprowadza procedury wyborcze zgodne z zasadami Konstytucji, dzięki czemu zapewnia powszechne i tajne głosowanie przez osoby niepełnosprawne.
Propozycja wprowadzenia głosowania korespondencyjnego, choć dotyczy tylko osób z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności, zrodziła ponadto u niektórych posłów obawy o możliwość sfałszowania wyborów. Zastrzeżenia składane były jednakże tylko przez posłów Klubu Parlamentarnego PiS. Podczas głosowania również tylko posłowie PiS głosowali przeciw…
Samo głosowanie korespondencyjne to w Polsce novum, ale w Europie znane jest od dawna. Dla przykładu, w ostatnich wyborach do niemieckiego Bundestagu korespondencyjnie głosowało ponad 9 milionów ludzi, w ubiegłorocznych brytyjskich wyborach do Izby Gmin korespondencyjnie swój głos złożyło ok. 30% uprawnionych. Natomiast w Szwajcarii w wyborach kantonalnych w Kantonie Genewskim wskaźnik ten wynosił aż 95%.
Osobnym problemem i zadaniem jest wprowadzenie głosowania przez Internet. Ale to już zadanie na następną kadencję – bo tyleż porywające, co trudne…
MK: Dziękuję za rozmowę i życzę pomyślnego zakończenia tej, istotnej dla nas, sprawy.
SP: Również bardzo dziękuję.
Już po przeprowadzeniu powyższego wywiadu, 15 lipca 2011 r., Prezydent RP Bronisław Komorowski podpisał Ustawę z dnia 27 maja 2011 r. o zmianie ustawy — Kodeks wyborczy oraz ustawy — Przepisy wprowadzające ustawę — Kodeks wyborczy. Przedmiotowa ustawa została opublikowana w Dzienniku Ustaw z 15 lipca 2011 Nr 147 poz. 881 i wchodzi w życie 30 lipca 2011 r., dzięki czemu jej uregulowania będą obowiązywały już podczas zbliżających się wyborów parlamentarnych.
* Sławomir Piechota – absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego, radca prawny.
Od 1994 r. w Radzie Miejskiej Wrocławia, w latach 1999-2002 Wiceprezydent Wrocławia, od 2005 r. poseł PO; w VI kadencji Sejmu Przewodniczący Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.
