Pendrive, autor: shutterstock.com
W czasach, gdy tak bardzo jesteśmy uzależnieni od komputerów, od przechowywanych i wymienianych między użytkownikami danych, ważne jest, aby dostęp do naszych plików, programów czy wrażliwych informacji był zawsze możliwie łatwy i szybki, a przede wszystkim ciągły.
Na pewno nie jeden z naszych czytelników utracił kiedyś dane w wyniku awarii systemu, konieczności sformatowania dysku czy przez złośliwe oprogramowanie. Wszyscy, którzy tego doświadczyli, wiedzą więc, że ponowna instalacja systemu, jego konfiguracja, a następnie instalacja i konfiguracja wszystkich aplikacji jest bardzo czasochłonna i frustrująca, zwłaszcza, gdy zależy nam na czasie, ponieważ komputer potrzebny jest natychmiast do pracy czy nauki. Sama instalacja to dopiero początek. Jeszcze większy problem rodzi utrata danych, których nie zdążyliśmy lub nie mogliśmy z jakichś względów zarchiwizować w kopii zapasowej, bądź strata danych zainstalowanych w systemie aplikacji takich jak ustawienia przeglądarki, zapisane wiadomości e-mail, pliki konfiguracyjne naszego programu odczytu ekranu, ustawienia komunikatorów czy zapisane hasła do naszych zasobów sieciowych, z których często korzystamy, takich jak serwery FTP.
Na szczęście producenci aplikacji w wielu przypadkach wychodzą nam naprzeciw i tworzą przenośne wersje swoich programów, umożliwiając użytkownikom podjęcie natychmiastowej pracy, bez konieczności poświęcania czasu na żmudne zabiegi konfiguracyjne.
Komputer z pendrivem, autor: shutterstock.com
Aplikacje przenośne bywają nieocenione również w sytuacji, gdy musimy, np. w trakcie urlopu, w trybie pilnym skorzystać z komputera w kafejce internetowej, a dana jednostka nie posiada niezbędnych narzędzi.
Co to są aplikacje przenośne i czym różnią się od tych, które standardowo instalujemy w systemie?
Programy przenośne, z j. ang. portable applications, to programy, które po pobraniu wymagają jedynie rozpakowania do wybranego przez użytkownika folderu i… są gotowe do pracy!
Jest to ich główna, choć nie jedyna zaleta. Można je umieścić na pendrivie, dysku przenośnym lub nawet na Dropboksie i pracować z nimi przy dowolnym komputerze z kompatybilnym z danym programem systemem operacyjnym. Umieszczając folder z taką aplikacją na Dropboksie należy pamiętać, że korzystanie z aplikacji przenośnej jest możliwe tylko i wyłącznie na jednym komputerze, podłączonym do danego konta Dropbox nawet wtedy, gdy tych komputerów jest kilka. Próba jednoczesnego zapisu i odczytu tych samych plików na wielu jednostkach prawie na pewno uszkodzi dane naszej przenośnej aplikacji.
Kolejną zaletą jest to, że po zakończeniu pracy cała zawartość plików, z których korzystał program, zostanie zaktualizowana na Dropboksie lub zapisana na naszym urządzeniu przenośnym i będziemy mogli rozpocząć pracę przy innym komputerze, wznawiając ją od miejsca, w którym poprzednio się zatrzymaliśmy, używając tego samego środowiska pracy, ustawień itd.
Niestety, nie ma idealnych rozwiązań. Niektóre programy w wersji przenośnej są z konieczności okrojone, ponieważ nie używają mechanizmów systemowych, takich jak rejestr, do zapisu wielu danych pomocniczych lub muszą uwzględniać systemy, w których pewnych komponentów, instalowanych wraz z wersją instalacyjną, po prostu nie ma. Uniwersalność kosztem funkcjonalności. Na szczęście w popularnych aplikacjach do codziennych zadań prawie tego problemu nie zauważymy.
Skąd pobierać i jak konfigurować aplikacje przenośne?
W tym artykule wymienię i krótko opiszę pewne aplikacje, które mogą się przydać niewidomym użytkownikom. Oczywiście wybór takich programów jest bardzo duży i zachęcam do własnych poszukiwań na przykład na stronie http://www.portableapps.com (niestety jedynie w języku angielskim). Wiele aplikacji można znaleźć również na polskiej stronie, znajdującej się pod adresem: http://www.portable.info.pl.
Oczywiście w przypadku omawianych aplikacji nie musimy przechodzić przez standardowy proces instalacji. Najczęściej proces konfiguracji sprowadza się do trzech okien. Pierwsze daje możliwość wyboru języka. Drugie z nich informuje użytkowników o konieczności zamknięcia kopii aplikacji przenośnych, jeżeli naszym celem jest ich aktualizacja. Trzecie zawiera często treść licencji i prośbę o jej przeczytanie i potwierdzenie tego faktu.
NVDA w wersji przenośnej
W przypadku osoby niewidomej, w celu przygotowania sobie pewnego i dobrego zabezpieczenia, składającego się z kilku przenośnych aplikacji, należy zacząć od czytnika ekranu NVDA. Program nie wymaga sterownika przechwytywania grafiki, w przeciwieństwie do komercyjnych programów tego typu, natychmiast po uruchomieniu zapewnia nam dostęp do systemu i umożliwia poruszanie się po nim, z drobnymi jedynie przeszkodami.
Aby pobrać program NVDA należy wejść na stronę http://www.nvaccess.org/download/ i kliknąć w link ‘Skip donation this time’. Otworzy się nowa karta lub nowe okno przeglądarki, a po chwili przeglądarka wyświetli informację o pobieraniu pliku. Plik należy zapisać, nie uruchamiać go bezpośrednio.
Program NVDA korzysta z jednego instalatora dla wersji przenośnej i instalacyjnej. Po pobraniu należy otworzyć zapisany plik. W celu utworzenia wersji przenośnej zaznaczamy pole wyboru dotyczące akceptacji licencji i wciskamy przycisk ‘Stwórz kopię przenośną’. Pojawi się okno, w którym, w polu edycyjnym, możemy wpisać bezpośrednią ścieżkę dostępu do folderu lub użyć przycisku ‘Przeglądaj’ w celu odszukania właściwego folderu. Polecam dokładnie sprawdzić ścieżkę przed wypakowaniem przenośnej kopii NVDA. Jeżeli użytkownik wybierze następujący „h:\moje_przenosne\”, należy bezwzględnie dopisać jeszcze podfolder o nazwie NVDA, ponieważ archiwum jest wypakowywane bezpośrednio do wskazanego folderu.
Po wybraniu folderu należy wcisnąć przycisk ‘Kontynuuj’. Po chwili przenośna kopia NVDA zostanie utworzona. Teraz możemy ją uruchomić i rozpocząć pracę. Działa ona dokładnie tak samo, jak instalowana wersja NVDA, z wyjątkiem braku obsługi okienek kontroli konta użytkownika i, z niewiadomych do końca względów, drzewa urządzeń w ‘Menedżerze urządzeń’. Przenośna wersja NVDA zapisuje ustawienia w swoim folderze, więc raz skonfigurowana działa przez cały czas, na dowolnym komputerze, do którego podłączymy nośnik. Problemy mogą pojawić się w momencie, gdy użyjemy syntezatora dostępnego na jednym z komputerów, a następnie zapiszemy go w konfiguracji NVDA. Jeżeli na innym komputerze ten syntezator nie jest zainstalowany, to usłyszymy charakterystyczny dźwięk błędu i przemówi do nas domyślny eSpeak, stanowiący integralną część NVDA zarówno w wersji przenośnej, jak i instalacyjnej.
Miranda IM/NG, – multikomunikator do wielu protokołów
Miranda NG, autor: Producent
Wiele osób na przestrzeni lat założyło konto przynajmniej w jednym z komunikator do wymiany tekstowych wiadomości błyskawicznych.
Najnowsze wersje tych najpopularniejszych w Polsce, jak GG, Tlen, Skype są albo niedostępne, albo tak koszmarnie skomplikowane, że używanie kilku aplikacji klienckich staje się uciążliwe i pochłania mnóstwo czasu.
Na szczęście od kilku lat mamy do dyspozycji modułowy, składający się z tzw. plug-in’ów, czyli wtyczek spełniających różne funkcje, multikomunikator Miranda. Najważniejsza jego zaleta to fakt, że pobieramy i używamy rzeczywiście tylko niezbędnych elementów. Jednemu użytkownikowi wystarczy sam protokół Gadu – Gadu, ale ktoś inny pobierze i podłączy sobie jeszcze Jabbera, Facebooka, nktalk.pl, tlen.pl, IRC i wiele innych.
Początkowo miał on tylko jedną wyjściową dystrybucję o nazwie Miranda IM, ale ponieważ jest to projekt open source, czyli darmowy z otwartym kodem źródłowym, powstała w ostatnim czasie dystrybucja o nazwie miranda ng.
Miranda im występuje w wersji instalacyjnej i przenośnej, ale wszystko zintegrowane jest w jednym pliku instalacyjnym, podobnie jak w przypadku NVDA. Można ją pobrać ze strony http://www.miranda-im.org/download/. Wtyczki do tej dystrybucji znajdziemy na stronie http://addons.miranda-im.org/. Obie strony oczywiście w języku angielskim.
Ze swojej strony polecam dystrybucję Miranda NG. Uważam, że jej twórcy bardziej przykładają wagę do usuwania błędów, utrzymywania porządku na liście wtyczek do pobrania i ułatwiają maksymalnie ich pobieranie, a co najważniejsze, szybko reagują na wiadomości od użytkowników. Niezaprzeczalną przewagą Mirandy NG nad Mirandą IM jest też stabilność, co można zauważyć zwłaszcza w czasie konfiguracji opcji Mirandy, które, jak jej użytkownicy wiedzą, nawet przy minimalnej ilości wtyczek są bardzo złożone.
Mirandę NG można pobrać na stronie http://wiki.miranda-ng.org/index.php?title=Pobierz Jest to duża, jednak bardzo przejrzysta strona i w przeciwieństwie do witryny Mirandy IM nie powinna sprawiać problemów mniej zaawansowanym niewidomym użytkownikom komputerów. Udostępniono ją także w języku polskim, ponieważ Polak jest jednym z deweloperów. Znajdziecie na niej wersje 32-bitowe i 64-bitowe. Użytkownikom, którzy znają już Mirandę im, polecam pobierać wersje rozwojowe, najnowsze, ponieważ praktycznie codziennie pojawiają się jakieś zmiany, uaktualnienia i poprawki. Nowym użytkownikom na start polecam pobranie wersji stabilnej, aby zaznajomili się z tym komunikatorem.
Miranda NG występuje tylko w wersji przenośnej, nie ma tutaj możliwości zainstalowania jej w systemie.
Osoba pisząca na komputerze, autor: shutterstock.com
Na stronie pobierania znajdują się trzy tabelki. W pierwszej znajdziemy cztery warianty wyżej wymienione Mirandy NG w wersji podstawowej. W drugiej tabeli znajdziemy obecnie rozwijane i działające wtyczki dla różnych protokołów. W trzeciej tabeli umieszczono różne wtyczki, rozbudowujące funkcjonalność aplikacji.
Skype Portable
Przenośna wersja Skype w najnowszej wersji znajduje się na stronie http://portableapps.com/apps/internet/skype_portable
Niezaprzeczalną zaletą jest to, że nie musimy tej wersji Skype’a instalować, a działa dokładnie tak samo, jak instalacyjna. Konfiguracja przebiega podobnie, z wyjątkiem początkowego etapu po pobraniu. Po uruchomieniu pliku SkypePortable.exe, znajdującego się we wskazanym folderze, już w czasie wypakowywania, mamy do dyspozycji standardowe okno logowania i dalej wszystko wygląda, jak w Skype instalacyjnym. Czeka nas więc uaktualnienie profilu, dostosowanie dźwięku, a już później dostosowanie opcji, włączenie ustawień dostępności i można korzystać z programu.
Skrypty do tej wersji dla Window-Eyes nie są już rozwijane z powodu powstania programu GWConnect, więc nie potrafię powiedzieć, jak zachowywać się będą one w programie Window-Eyes w najnowszej wersji, natomiast dobrą wiadomość mam dla użytkowników programu JAWS. Skrypty pracują równie dobrze z przenośną wersją komunikatora jak z jego wersją instalacyjną.
Mozilla Firefox
Program Firefox Portable Edition w najnowszej, stabilnej wersji można pobrać ze strony http://portableapps.com/apps/internet/firefox_portable/localization
Dodatki w Mozilii, autor
fot. Menadżer dodatków dostępny jest również w wersji portable
Po uruchomieniu programu nie zobaczymy, znanej z wersji instalacyjnej, propozycji importowania ‘Ulubionych’ z innych przeglądarek. Otwiera się natomiast standardowe okno Firefox z dwiema kartami, w jednej otwarta jest strona ‘Witamy w Firefoksie’ i ta pojawia się na pierwszym planie. Druga karta to strona startowa programu Firefox. Mamy tu też standardowe powiadomienie, wyświetlające się przy pierwszym uruchomieniu od Mozilli, z przyciskami ‘Zamknij’ i ‘Poznaj swoje prawa’.
Jeśli pierwszy raz używacie przenośnego Firefoksa, a posiadacie już konto na serwerze synchronizacji Firefox, to nic prostszego, działa tutaj również synchronizacja z kontem Firefox Sync. Samą synchronizację opisałem w innym artykule, który można znaleźć stronie https://www.tyfloswiat.pl.
Po zsynchronizowaniu trzeba jeszcze tylko dostosować ustawienia dodatków, czego Firefox Sync nie robi, i można już rozpocząć pracę.
Foobar 2000
Odtwarzacz w Foobarze, autor: Producent
Program Foobar 2000 to bardzo dobry odtwarzacz plików audio, a także ich konwerter, jeżeli tylko ma do dyspozycji odpowiedni koder/dekoder audio dla poszczególnych formatów. Niektórych może zrazić to, że jest w języku angielskim, ale po samym jego skonfigurowaniu przestaje to właściwie mieć znaczenie.
Foobar 2000 – Playlista, autor: Producent
Podobnie, jak w przypadku Mirandy IM, nie ma wyszczególnionej paczki dla przenośnej wersji programu. Wyboru, czy ma być to wersja przenośna czy instalacyjna, dokonujemy już po uruchomieniu pobranego pliku, który znajdziemy np. na stronie http://www.dobreprogramy.pl.
W oknie instalacji pojawia się informacja, że wersja przenośna nie obsługuje skojarzeń plików z aplikacją Foobar, ponieważ dane w rejestrze nie są zapisywane, a ustawienia aplikacji zapisywane są w folderze instalacyjnym programu. Jest to przykład pomniejszonej funkcjonalności, o której pisałem na początku.
Foobar 2000 to program modułowy, do którego udostępniono całkiem duża ilość wtyczek, więc użytkownikom początkującym polecam jedną z prekonfigurowanych grup komponentów (full, minimum, normal). Zaawansowani mogą wybrać ‘Custom’ i poodznaczać składniki, których nie chcą instalować.
Praca z programem po uruchomieniu wygląda dokładnie tak samo jak w przypadku wersji instalowalnej. Wymaga on bardzo dużo czasu na początku, ale po skonfigurowaniu jest lekki, łatwy i przyjemny, a co najważniejsze dostosowany do naszych potrzeb.
Foobar 2000 – ustawienia, autor: Producent
Mozilla Thunderbird Portable Edition
Program Mozilla Thunderbird to bardzo popularny klient pocztowy. Można go pobrać na stronie http://portableapps.com/apps/internet/thunderbird_portable/localization
Po uruchomieniu aplikacji pokazują się dokładnie te same opcje jak w przypadku wersji instalacyjnej. Program proponuje utworzenie konta w jednym z serwisów lub użycie już istniejącego. Konfiguracja programu do własnych potrzeb na dalszym etapie jest taka sama jak w wersji instalacyjnej. Po chwili program gotowy jest do pracy, można już odbierać i wysyłać pocztę.
Graf przedstawiający usługę Firefox Sync, autor: Producent
Filezilla Portable
Kolejna popularna aplikacja to klient protokołu FTP – mały, ale dość rozbudowany program.
Można pobrać go ze strony http://portableapps.com/apps/internet/filezilla_portable
Po uruchomieniu, tak jak w wersji instalacyjnej wyświetla się okno, w którym możemy m. in. dowiedzieć się, co nowego w tej wersji, dostosować Filezillę do specyfiki naszej sieci, jeśli zmiany są wymagane. Po wciśnięciu przycisku ‘Ok’, kursor jest umieszczany w polu edycyjnym ‘Serwer’, gdzie możemy już wprowadzać adres/nazwę serwera, z którym chcemy się połączyć.
7-zip portable – przenośny archiwizer plików
Oto ostatni przykład naprawdę dobrego programu przenośnego, chociaż jest ich oczywiście wiele więcej. 7-zip występuje również w wersji instalacyjnej. Przenośny 7-zip może się przydać, gdy instalujemy system na czysto, nie mamy jeszcze doinstalowanych sterowników, które w często bywają zapisane w plikach archiwów. Za pomocą omawianej aplikacji rozpakujemy wszystko bez problemu i zainstalujemy, co trzeba.
Ręce osoby piszącej na klawiaturze, autor: shutterstock.comRęce osoby piszącej na komputerze, autor: shuttestock.com
Podsumowanie
Przedstawiłem przykłady aplikacji przenośnych z różnych kategorii funkcjonalnych, począwszy od tych przeznaczonych do multimediów, poprzez aplikacje sieciowe, na archiwizerach kończąc. Programów tego typu jest jednak znacznie więcej, również w zakresie innych zastosowań, jak programy biurowe czy optymalizacja systemu. Możecie się o tym przekonać, wchodząc na prezentowaną przeze mnie stronę portableapps.com.
Zalety programów przenośnych wymieniłem już na samym początku artykułu, pozostaje mi więc życzyć owocnej pracy z tego typu aplikacjami.
