Monitory brajlowskie zmieniały się na przestrzeni lat. Pierwsze urządzenia tego typu skupiały się wyłącznie na pełnieniu funkcji monitora, a więc urządzenia wyświetlającego zawartość komputera w brajlu, oferującego kilka przycisków pozwalających na nawigację po nim. Z czasem monitory brajlowskie stawały się coraz bardziej inteligentne, oferując funkcje spotykane do tej pory wyłącznie w droższych, specjalistycznych notatnikach brajlowskich. Współczesne linijki brajlowskie są wyposażone w zarówno łączność przewodową, jak i bezprzewodową oraz klawiatury brajlowskie pozwalające pisać na połączonym urządzeniu. Są często wyposażane w wachlarz wbudowanych programów, takich jak prosty notatnik, czytnik książek, kalkulator, kalendarz czy budzik, a najnowsze urządzenia są nawet wyposażone w głośniki i syntezatory mowy. Jednym z producentów, który rozpoczął tę rewolucję, była firma Hims, obecnie Selvas Healthcare. Monitory, takie jak BrailleEDGE były jednymi z pierwszych na rynku, które posiadały dodatkowe funkcje, a ich najnowszy model — Braille eMotion kontynuuje tę tradycję. To właśnie o nim będzie niniejszy tekst. Czy Braille eMotion jest wart polecenia? Postaram się odpowiedzieć na to pytanie po kilku miesiącach korzystania z tego urządzenia. Dodam jeszcze, że jego dystrybutorem w Polsce jest firma E.C.E. Braille Emotion na stronach E.C.E.
Specyfikacja urządzenia
Podstawowe funkcje
- Współpraca z programami odczytu ekranu: JAWS, NVDA, SuperNova, Microsoft Narrator, VoiceOver i TalkBack.
- Odczytywanie dokumentów w formatach: TXT, BRF, RTF, PDF, EPUB oraz Microsoft Word.
- Możliwość tworzenia dokumentów i prostych notatek.
- Odtwarzanie plików audio i video oraz książek tekstowych i DAISY.
- Odtwarzane formaty: ASF, FLAC, M3U, MIDI, MOV, MP3, MP4, MPG, OGG, PLS, WAV, WAX, WMA, WMV.
- Przeprowadzanie obliczeń z użyciem naukowego kalkulatora.
- Budzik, stoper i minutnik.
- Tworzenie wysokiej jakości nagrań przy użyciu wbudowanych mikrofonów.
Specyfikacja techniczna:
- System operacyjny: Android™ 12.
- Wbudowana pamięć: 64GB UFS 2.1 (około 43GB dostępne dla użytkownika).
- RAM: 4GB LPDDR4X.
- CPU: Octa (4 × 2.0 GHz Kryo Gold, 4 × 1.8 GHz Kryo Silver).
- Akumulator: Li-ion 3.8 V, 5000 mAh.
- Czas pracy na akumulatorach: około 19 godzin (przy ustawionym średnim poziomie głośności).
- Klawiatura: 9 klawiszy w układzie brajlowskim Perkins.
- Linijka brajlowska: 40 znakowa.
- Łącza bezprzewodowe: Dwupasmowe Wi-Fi 802.11a/b/g/n/ac; Bluetooth 5.0 (HID, A2DP, HFP)
- Interfejsy: USB C x 1, USB A X 1, 1 Micro SD (FAT32 i exFAT).
- Dźwięk: wbudowane głośniki stereo, gniazdko do podłączenia słuchawek stereo.
- Dyktafon: wbudowane mikrofony MEMS, mikrofon zestawu słuchawkowego.
- Wibrujący silniczek.
Wygląd i pierwsze wrażenia
Braille eMotion jest zgrabnym urządzeniem jak na 40-znakowy monitor brajlowski. Ma wymiary 32 na 8,89 na 2 CM, i waży 726 g. Jest wykonany z lekko chropowatego plastiku. Cała konstrukcja sprawia bardzo pozytywne wrażenie — wszystko jest dobrze spasowane, nic nie trzeszczy. Wyglądu dopełniają zaokrąglone tylne ścianki oraz lekko opływowy przód.
Na górze urządzenia znajdziemy właściwy monitor brajlowski z przyciskami przywoływania kursora. Na lewym i prawym końcu monitora znajdziemy po dwa przyciski do przewijania zawartości, charakterystyczne dla urządzeń brajlowskich Hims. Nad monitorem znajdziemy 8-punktową klawiaturę brajlowską. Tutaj producent zdecydował się na istotną zmianę w porównaniu do swoich poprzednich urządzeń, przenosząc klawisz spacji oraz towarzyszące mu klawisze Alt i Control pod komórki brajlowskie. Taki układ moim zdanie poprawia ergonomię pisania. Pomiędzy punktem 1 i 4 znajdziemy jeszcze jeden przycisk, pozwalający na wywoływanie funkcji związanych z wprowadzaniem tekstu (np. Zmianę tablicy brajlowskiej). Same klawisze są duże, i mają bardzo wyczuwalny skok i dźwięk, zbliżony do klawiatur w laptopach.
Nad klawiaturą, w lewym rogu znajdziemy lewy głośnik oraz przyciski sterujące WiFi, Bluetooth oraz trybem terminala, a w prawym drugi głośnik oraz przycisk zasilania. Skoro o głośnikach mowa, spełniają swoją funkcję. Grają głośno, nie trzeszcząc, ale są praktycznie pozbawione niskich i średnich tonów. Do słuchania syntezy i alertów w zupełności wystarczą, jednak do słuchania multimediów lepiej podłączyć zewnętrzne głośniki lub słuchawki.
Na przedniej ściance znajdziemy kolejne przyciski. Pierwszą miłą niespodzianką, którą napotkamy, są tzw. Dwa klawisze kursora, znajdujące się po lewej i prawej stronie urządzenia. Są dopełnieniem wcześniej wspomnianych przycisków przewijania i odpowiednikiem tzw. Klawiszy kciukowych znanych z innych monitorów. Sama obecność tych klawiszy jest dużym atutem tego urządzenia, bo powinna zadowolić fanów obu rozwiązań.
Oprócz kursorów, na przedniej ściance znajdziemy cztery okrągłe klawisze funkcyjne, podłużny przycisk Home, gniazdo na kartę micro SD oraz dwa mikrofony stereo.
Lewa ścianka zawiera port USB A, do którego możemy podłączyć Pendrive’a, klawiaturę czy inne urządzenie, oraz przycisk nagrywania.
Prawa ścianka to przyciski zmiany głośności i innych parametrów głosu, gniazdo słuchawkowe oraz port USB C służący do ładowania urządzenia i podłączenia go do komputera czy smartfona kablem.
Braille eMotion w praktyce
Za nim omówię poszczególne funkcje, warto powiedzieć kilka słów o ogólnej filozofii działania interfejsu urządzenia. Producent daje nam wiele sposobów na wywoływanie większości funkcji czy zmiany ustawień. Weźmy na przykład zmianę prędkości syntezy:
- możemy oczywiście zmienić ją z menu ustawień,
- albo używając przycisków z boku urządzenia (najpierw naciskając przycisk wyboru parametru, aż dojdziemy do szybkości, a następnie przyciskami plus/minus ją zmieniamy),
- lub, jeśli zmieniamy szybkość bardzo często, możemy nauczyć się dedykowanych skrótów klawiszowych.
Sytuacja wygląda podobnie ze zmianą innych ustawień czy otwieraniem konkretnych aplikacji czy funkcji. Wszystko znajdziemy w Menu, ale większość opcji posiada również skrót klawiszowy. Skoro o opcjach mowa, to jest ich naprawdę dużo. Możemy skonfigurować, co ma być czytane i jak, pobierać dodatkowe głosy, skonfigurować jak poszczególne przyciski przewijają linijkę i wiele więcej.
W pozostałych sekcjach krótko omówię wszystkie programy oferowane przez Braille eMotion.
Terminal
Zacznijmy od omówienia głównego zadania Braille eMotion, czyli bycia monitorem brajlowskim. Do innych urządzeń możemy podłączyć się bezprzewodowo przez Bluetooth lub przewodowo kablem USB. Jednocześnie możemy być połączeni z sześcioma urządzeniami (5 przez Bluetooth i jednym na USB) i dowolnie przełączać się między nimi. Połączenie Bluetooth jest bardzo stabilne i responsywne, nawet kiedy połączymy się z kilkoma urządzeniami jednocześnie. Braille eMotion oferuje jeszcze jedną bardzo ciekawą i unikalną funkcję — oprócz brajla przez Bluetooth może być wysyłany również dźwięk. Opóźnienie tego rozwiązania zależy od tego, z jakim urządzeniem się łączymy — na komputerach jest wyższe, niż na smartfonach, ale ogólnie jest na akceptowalnym poziomie.
Natomiast połączenie przez kabel USB może być realizowane w dwóch trybach:
- Legacy, bazujący na sterowniku HIMS, tego trybu musimy użyć, jeśli korzystamy z JAWSA lub starszego Maca,
- USB HID — najnowszy standard obsługi monitorów brajlowskich nie wymagający instalacji Sterowników. Ten tryb jest kompatybilny z NVDA, nowszymi wersjami Mac OS oraz iPhone’ami wyposażonymi w port USB C.
Dostępne funkcje terminala dopełnia tzw. Schowek, który pozwala nam wysłać do podłączonego urządzenia dowolny tekst napisany w interfejsie eMotion. Funkcja może być przydatna np. Do wklejenia zawartości jakiegoś pliku znajdującego się w pamięci linijki.
Menadżer plików
W menu głównym znajdziemy dwa skróty do zarządzania plikami. “My eMotion” pokazuje tylko kilka wybranych folderów używanych przez wbudowane aplikacje, np. Muzyka, książki i Dokumenty, a menadżer plików daje nam dostęp do wszystkich folderów zarówno w pamięci linijki, jak i na karcie SD czy podłączonym dysku USB. Chociaż interfejs menadżera plików jest prosty, to oferuje on całkiem sporo funkcji. Mamy oczywiście podstawowe operacje, takie jak wycinanie czy kopiowanie, ale oprócz tego możemy również tworzyć i rozpakowywać archiwa Zip. Pliki tekstowe mogą być konwertowane między różnymi formatami, dzielone lub połączone do jednego pliku. Mamy dostęp do wyszukiwarki, która oprócz szukania po nazwie potrafi również odnaleźć pliki zawierające podany przez nas tekst (warto tutaj dodać, że wyszukiwarkę możemy wywołać z dowolnego miejsca jednym przyciskiem).
Notatnik
To kolejna na pierwszy rzut oka prosta aplikacja, która oferuje całkiem sporo. Notatnik pozwala nam tworzyć i edytować pliki tekstowe i brajlowskie. Możemy również otworzyć i pracować na innych formatach (np. Microsoft Word czy PDF), jednak jeśli wprowadzimy do takich plików zmiany, zapiszą się one bez formatowania. Aplikacja potrafi również tworzyć pliki zabezpieczone hasłem we własnym formacie kompatybilnym z BrailleSense.
Notatnik oferuje cały wachlarz funkcji przydatnych w pracy z tekstem. Są to m.in.:
- możliwość otwarcia kilku plików jednocześnie,
- rozbudowana funkcja wyszukiwania oraz zastępowania,
- łatwe zaznaczanie i kopiowanie/wycinanie tekstu, z możliwością dodawania do schowka (a więc możemy zgromadzić kilka fragmentów tekstu z różnych miejsc przed wklejeniem),
- możliwość wstawienia bieżącej godziny lub daty czy zawartości innego pliku,
- rozbudowana funkcja nawigacji — możemy przejść do konkretnego akapitu, wiersza, strony itd.,
- funkcja drukowania w brajlu na obsługiwanych drukarkach brajlowskich,
- rozbudowane ustawienia — możemy zmienić parametry głosu osobno dla notatnika, ustawić automatyczne zapisywanie, włączyć tryb tylko do odczytu i wiele więcej.
Przeglądarka dokumentów
Notatnik był programem stworzonym głównie do edycji dokumentów. Natomiast przeglądarka jest zoptymalizowana pod ich czytanie. Pozwala otwierać wszystkie popularne formaty dokumentów, w tym książki epub. Wiele funkcji znanych już z notatnika pojawiło się również tutaj — wyszukiwanie, zaznaczanie i kopiowanie, osobne opcje głosu czy zakładki, ale przeglądarka oferuje kilka dodatkowych możliwości. W formatach, które posiadają nagłówki czy rozdziały, możemy po nich nawigować. Możemy wstawiać więcej zakładek, nawigować po stronach, a kiedy zamkniemy aplikację, nasza pozycja w pliku zostanie zapamiętana.
Czytnik DAISY i usługi biblioteczne
Wszystko, co powiedziałem na temat przeglądarki, ma również zastosowanie do czytnika książek DAISY. Ponieważ takie książki zawierają warstwę audio, to oprócz nawigacji po akapitach czy stronach możemy również skakać po różnych jednostkach czasowych oraz zmieniać szybkość odtwarzania. Jeśli książka zawiera również warstwę tekstową, to możemy ją przeczytać w brajlu lub syntezatorem mowy. Całości dopełniają wcześniej opisane opcje, takie jak wyszukiwanie, zakładki (w tym z możliwością zostawienia sobie krótkich notatek), nawigacja po nagłówkach itd. Braille eMotion pozwala również na łatwe pobieranie książek z internetowej biblioteki DZDN, do której możemy się dostać, używając osobnej aplikacji Online DAISY.
Media Player
Ta aplikacja pozwala na odtwarzanie wszystkich popularnych formatów audio. Sprawdza się równie dobrze do słuchania muzyki i audiobooków. W przypadku muzyki dostajemy rozbudowane opcje tworzenia i zapisywania playlist, które możemy odtwarzać losowo lub powtarzać. Skoro o powtarzaniu mowa, to możemy zapętlić dowolny fragment odtwarzanego pliku. Brzmienie muzyki może być dostosowane, używając jednego z trybów korektora, a gdyby jakaś informacja w pliku się nie zgadzała, to aplikacja pozwala również na edycje tagów. Odtwarzacz został również wyposażony w globalne skróty klawiszowe, które pozwalają nam nim sterować nie zależnie od tego, gdzie jesteśmy na urządzeniu.
Natomiast w przypadku audiobooków, foldery skopiowane do katalogu Audiobooks są traktowane jak książki. Urządzenie będzie wtedy wyświetlać informacje o czasie i zapamiętywać naszą pozycję traktując wszystkie pliki jako jedną całość. Możemy oczywiście również zmienić prędkość odtwarzania oraz skorzystać z rozbudowanych funkcji nawigacyjnych — skakanie o wybraną jednostkę czasu, przejście do konkretnej minuty czy procentu książki, oraz zakładek.
Nagrywanie
To pierwsza opcja w menu Narzędzia, którą możemy również uruchomić z dowolnego miejsca specjalnym przyciskiem. Dyktafon pozwala tworzyć nagrania w formatach Wav i MP3 lub jako książkę DAISY co umożliwia wstawianie nagłówków podczas nagrywania. Jakość mikrofonów jest naprawdę dobra, porównywalna z lepszymi smartfonami ze średniej półki. Mikrofony sprawdzą się świetnie w nagrywaniu nas, innych oddalonych osób np. Na wykładach czy spotkaniach, albo nawet do nagrywania dźwięków otoczenia.
Kalkulator
Kalkulator Braille eMotion jest zaskakująco rozbudowany. Oprócz podstawowych obliczeń, potrafi operować na potęgach, pierwiastkach i ułamkach, posiada tryb naukowy, potrafi wykonywać obliczenia statystyczne na zmiennych i został wyposażony w rozbudowany konwerter jednostek. Nasze obliczenia mogą zostać skopiowane do schowka lub zapisane do pliku.
Pozostałe narzędzia
Braille eMotion został również wyposażony w stoper, minutnik oraz budzik pozwalający na ustawienie kilku alarmów. Oprócz tego, w menu narzędzia znajdziemy również funkcje automatycznego wyłączania (Sleep Timer), oraz narzędzia do formatowania pamięci wbudowanej, oraz kart SD.
Podsumowanie
Zdecydowałem się na to urządzenie, bo szukałem zgrabnego i wszechstronnego monitora brajlowskiego kompatybilnego zarówno z systemami Apple, jak i Windowsem, dodatkowo zachęcony dodaniem przez producenta wcześniej wspomnianych klawiszy kursora oraz możliwością otwierania książek w formacie Epub. Jednak nie spodziewałem się, że wbudowane aplikacje tak bardzo przypadną mi do gustu. W praktyce okazało się, że Braille eMotion nie jest tylko bardzo dobrze działającą linijką brajlowską. Stał się on również moim głównym urządzeniem do czytania książek — zarówno tych tekstowych, jak i audiobooków. Pozytywne wrażenia dopełnia fakt, że producent bardzo szybko reaguje na zgłoszone uwagi i błędy, dzięki czemu oprogramowanie urządzenia działa teraz jeszcze lepiej.
