Od niedawna wprowadzone zostały zmiany w modelu licencjonowania czytnika ekranu JAWS.
Jako wieloletni użytkownik JAWS zebrałem najważniejsze informacje od Freedom Scientific i polskiego dystrybutora Altix. Mam nadzieję Wyjaśnić je Czytelnikom w prostych słowach, unikając zbędnych zagłębień w szczegóły licencji.
W Polsce wciąż można kupić tradycyjną licencję wieczystą JAWS – zarówno edycję Home (do użytku osobistego) jak i Professional (do zastosowań komercyjnych) – za pośrednictwem autoryzowanych dystrybutorów, takich jak Altix. Mimo że wiele mówi się teraz o abonamentach, wersje „na własność” nie znikają zupełnie z oferty. Z drugiej strony od wersji 2026 podstawowym promowanym kanałem sprzedaży licencji będą w pierwszej kolejności wersje subskrypcyjne. W Polsce głównym dystrybutorem oraz realizatorem polonizacji programu, jak do tej pory nadal jest firma Altix. Abonament można zamówić w sklepie Altix, podając adres e-mail, a po opłaceniu otrzymuje się aktywację licencji na określony czas. Warto zaznaczyć, że zakup abonamentu od razu obejmuje określony okres aktualizacji (np. 1 lub 2 lata), a po jego zakończeniu należy go odnowić, aby dalej otrzymywać nowe wersje JAWS.
Co z posiadaczami starych licencji wieczystych?
Użytkownicy starszych wersji JAWS (kupionych przed 1 listopada 2025r.)) mają możliwość wykupienia uaktualnień poprzez tzw. SMA (Software Maintenance Agreement) do końca 2025 r. Producent ogłosił, że do 31 października 2025 r. można jeszcze było wykupić upgrade starszej wersji lub nową licencję wieczystą z wliczonym dwuletnim SMA. Dzięki temu na przykład użytkownik JAWS 2023 może zakupić dwa kolejne pakiety SMA (po 24 miesiące każdy) – uzyskując w sumie prawo do aktualizacji obejmujących kolejne wydania aż do JAWS 2027. Po tym terminie nie będzie już możliwości taniego uaktualniania „po kawałku” – kto zwleka, będzie musiał wykupić nową pełną licencję z SMA albo przejść na subskrypcję.
Zmiany zaszły też w samych SMA do licencji kupionych na użytek wieczysty. Dawniej jeden zakup SMA obejmował dwie wersje w górę od aktualnie używanej wersji programu np. gdy w roku 2023 kupiłem 1 SMA, to mogłem zainstalować najwyżej wersję jaws 2025 na dotychczasowych zasadach. Nowe zasady nie ominęły też SMA dla wspomnianych licencji wieczystych. Teraz nie obejmują one dwóch wersji programu w górę od używanej obecnie. SMA będzie można zakupić na 2 lata, i w tym czasie otrzymać każdą aktualizację, jaka zostanie wydana. Przykładowo, gdy zakupię SMA 14 listopada 2025, to będę otrzymywać aktualizacje jaws w wersji wieczystej do 13 listopada 2027 roku. Znikną też możliwości zakupienia połowy SMA, czyli dokładnie jednej wersji w górę od bieżącej lub najwyższej jaka była zakupiona. Jak widać z tego, wartość podniesienia SMA o numer wersji zastąpi znacznik czasu. Umowa SMA nawet dla licencji wieczystej będzie biegła od daty zakupu i wszystko, co zostało zakupione i wydane do czasu ukończenia tej umowy będzie mogło być wykorzystywane w modelu użytku wieczystego jak do tychczas. Prowadzi to jednak do możliwości utraty jednej z wersji jaws w SMA. Gdy np. zakupimy sma tuż przed premierą nowej wersji, może okazać się, że SMA chociaż trwa 2 lata, pozwoli nam tylko na podniesienie o jedną wersję w górę, ponieważ najprawdopodobniej Czasowe SMA wygaśnie tuż przed premierą drugiej, dawniej dostępnej wersji głównej w wieczystym SMA, gdzie kluczowy był numer wersji, a nie data zakupu, jak będzie to miało miejsce w nowym modelu.
Nie trudno zauważyć, że takie rozwiązanie będzie z czasem popychać wszystkich użytkowników do modelu abonamentowego
Warto też podkreślić, że osoby posiadające już aktywne licencje SMA zachowują dotychczasowe prawa. Dla Nich zasady pozostają bez zmian. Licencje wieczyste z ważnym SMA zapewniają dostęp do wszystkich aktualizacji przez okres trwania tej umowy. Po wygaśnięciu SMA oprogramowanie nadal działa, ale nie otrzymuje kolejnych wersji – jeśli więc chcemy mieć najnowsze funkcje, musimy przedłużać SMA co 2 lata i to się nie zmieni, natomiast znacznik czasu początku umowy SMa powoduje, że najprawdopodobniej nie będzie możliwa kumulacja np. 2 x sma, czyli nowe wersje jaws przez 4 lata. Dodatkowo od 2025 r. każdy nowo kupowany JAWS w formie licencji wieczystej jest sprzedawany z obowiązkowo włączonym dwuletnim SMA. Oznacza to, że już przy zakupie dostajemy prawo do wszystkich aktualizacji wydanych w ciągu kolejnych 24 miesięcy od aktywacji.
A co z abonamentowym modelem?
Trzeba powiedzieć to sobie wprost, że ceny w Polsce za subskrypcje przekraczają znacznie nie tylko granice absurdu, ale również w ogóle wszelkie racjonalne granice nawet, gdy złożymy wniosek o dofinansowanie. Nowy jaws Professional z obowiązkowym 2-letnim SMA kosztuje więcej niż wysokiej klasy stacja robocza. Biorąc pod uwagę fakt, że nie jest to licencja wieczysta i po dwóch latach program… powróci do wersji demonstracyjnej, nie jest przyjemnie przyjmować takie informacje. Oczywiście producent jak i sprzedawcy będą organizować i już organizują rabaty, ale nawet po nich ceny są przerażająco wysokie i w przypadku polskich niewidomych znacznie powyżej możliwości finansowych, nawet po skorzystaniu z pieniędzy publicznych. Widać to po tym, jak dealerzy i dystrybutorzy z całego świata negocjują z Vispero Group złagodzenie tych zasad. Tak, Altix również takie negocjacje prowadził i zapewne nadal prowadzi. W ich efekcie możliwość aktualizacji starych licencji wieczystych przedłużono, puki co do końca grudnia.
Licencja Professional – kiedy obowiązkowa?
Ważną kwestią jest rozróżnienie między wydaniami Home a Professional. Wersja JAWS Home przeznaczona jest wyłącznie do użytku osobistego, niekomercyjnego. Gdy jednak korzystamy z JAWS zawodowo (nawet na własnym sprzęcie, np. przy pracy zdalnej) lub licencję finansuje pracodawca czy instytucja, potrzebna jest edycja Professional. Producent wyraźnie podkreśla, że jeśli JAWS staje się narzędziem pracy zarobkowej lub edukacyjnej w firmie/szkole, konieczne jest przejście na wersję Professional (zarówno w subskrypcji, jak i w licencji wieczystej). To istotne – wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że nawet na własnym komputerze do obowiązków służbowych powinno używać edycji Professional.
Co otrzymujemy w subskrypcji?
Licencja subskrypcyjna JAWS (zarówno Home Annual, jak i Professional Annual) zawiera w cenie wszystkie dostępne funkcje „sieciowe” i współpracy zdalnej. Oznacza to, że obsługa środowisk Citrix/VMware czy zdalny dostęp (Remote Desktop) jest w abonamencie wliczona – nie trzeba dokupować dodatkowych modułów. Subskrypcja już standardowo obejmuje również funkcję Tandem Direct (zdalne wsparcie i szkolenia) oraz wsparcie dla środowisk terminalowych без dopłat. Dla porównania, przy licencji wieczystej wszystkie te opcje oferowane są jako opcjonalne dodatki wymagające dodatkowej opłaty. To właściwie moim zdaniem jedyna zaleta tego modelu sprzedaży programu JAWS. Tłumaczy to zasadniczą różnicę: abonament JAWS zawiera większość „dodatków”, które w modelu tradycyjnym były płatne osobno. (Podobnie jest ze skryptami specjalistycznymi – w subskrypcji klient ma pełny dostęp do pakietu funkcji, podczas gdy w licencji wieczystej niektóre zaawansowane skrypty wymagały czasem oddzielnego zakupu.)
Nowości w JAWS 2026
Na zakończenie warto wspomnieć o najważniejszych zmianach w samym programie JAWS 2026 – traktuję to jako krótką dopowiedź, bo i nie ma o czym zbyt wiele się rozpisywać. To kolejny kamyczek do ogródka Freedom Scientific i Całej Vispero Group. Najnowsza wersja JAWS (wydana jesienią 2025) wprowadza kilka istotnych usprawnień. Przede wszystkim rozbudowano narzędzia oparte na sztucznej inteligencji: pojawiło się etykietowanie AI, które było już dostępne w wersji 2025, natomiast od wersji 2026 automatycznie nadaje nazwy wielu wcześniej nieoznaczonym elementom interfejsu. Z kolei AI Page Explorer jest to moduł umożliwiający szybkie podsumowanie zawartości strony internetowej i zadawanie pytań o jej strukturę.
Dodano także opcję rejestracji użytkownika (tzw. Vispero Account), co ułatwia zarządzanie licencjami i powiadamianie o aktualizacjach. Konta globalnie są dopiero wdrażane. W Polsce pośrednictwem w zakupach i zarządzaniu, nawet wersją subskrypcyjną będzie zajmować się firma Altix i jej podmioty upoważnione.
W zakresie obsługi brajlowskiej JFW 2026 wprowadza wsparcie dla wyświetlaczy wieloliniowych (np. nowego Monarch czy DotPad), co sprawia, że program lepiej wykorzystuje nowoczesne urządzenia Braille’a. To główne nowości, o których warto wiedzieć planując dalsze korzystanie z JAWs.
Podsumowanie, czego się obawiać, a czego nie?
na razie użytkownicy indywidualni nie są zmuszani do porzucenia licencji wieczystych – można je nadal kupować i przedłużać SMA jak dotychczas. Ważne jest jednak śledzenie terminów. Starsze licencje powinny być zaktualizowane do końca 2025 r., by nie stracić szansy na tanie przejście do najnowszych wersji (np. do JAWS 2027). Wbrew nowemu modelowi warto ocenić swoją sytuację finansową i potrzebę aktualizacji. Dla niektórych niższa rata miesięczna w abonamencie będzie wygodna. Innym osobom większy wydatek początkowy na licencję wieczystą da poczucie bezpieczeństwa. Kluczowe jest uważne przeczytanie warunków (jak zaleca Freedom Scientific) i ewentualne konsultacje z dystrybutorem. Mam nadzieję, że ten tekst pomógł uporządkować informacje o zmianach w licencjonowaniu JAWS.
Źródła: Vispero (Freedom Scientific) – komunikat prasowy o wersji 2026 Fusion Suitevispero.comvispero.comvispero.com; New England Low Vision – artykuł o modelach licencji JAWSnelowvision.com; Access Ingenuity – strona produktu JAWS Professional (opis opcjonalnych funkcji takich jak Tandem Direct)accessingenuity.com.
Kamil Żak
