Dyskusja o przydatności i nieprzydatności brajla towarzyszy środowisku niewidomych co najmniej od upowszechnienia się komputerów ze screenreaderami. Argumenty obu stron oraz centrum są dobrze znane. Przydatność brajla obserwowałem w praktyce drukując tony materiałów dla studentek na Uniwersytecie Gdańskim. Sam używam brajla sporadycznie. Kiedyś, by coś podpisać – teraz, by coś odczytać, np. napis na lekach, a że jestem raczej zdrowy, czytać muszę bardzo rzadko. Wiem, że nie jestem wyjątkiem i stąd ten artykuł. Od kilku tygodni mam monitor brajlowski. To Focus 40, nie ma to jednak być recenzja, ale opis do czego przydaje mi się monitor, skoro nie jestem biegłym brajlistą. Opiszę bardzo konkretne zastosowania monitora w mojej pracy, wierząc że konkret najlepiej trafia do wyobraźni, a każdy zainteresowany może moje doświadczenia i przemyślenia przełożyć na własne życie.
Moja praca polega m.in. na dodawaniu fragmentów kodu do przykładów błędów dostępności. Często muszę wycinać puste przestrzenie, czyli wcięcia, które normalnie zwiększają czytelność kodu, ale w przykładach zajmują miejsce. Monitor brajlowski jest do takiej pracy rewelacyjny. Palcem błyskawicznie mogę wyczuć, gdzie zaczyna się tekst, przenieść tam kursor korzystając z przycisku nad komórką brajlowską, a potem odpowiednimi poleceniami usunąć wszystko na lewo od tekstu. Oczywiście to samo można zrobić na komputerze bez monitora, ale na monitorze jest mi po prostu dużo wygodniej. Generalnie w wielu sytuacjach monitor brajlowski ułatwia edycję tekstu nawet jeśli brajlem czytamy powoli.
Powyższe zastosowanie monitora znałem wcześniej i to był główny powód, dlaczego zdecydowałem się na monitor. Ale to nie wszystko. Dwa inne zastosowania monitora okazały się tak przydatne, że już nie wyobrażam sobie bez nich pracy.
Genialną i prostą rzeczą jest wbudowany notes. W każdej chwili mogę przełączyć monitor tak by działał jako notatnik. Najczęściej korzystam z tej funkcji, gdy muszę pamiętać numer przykładu, który chcę dodać do bazy. No właśnie już teraz nie muszę pamiętać, bo zapisuję w notatniku. I znów to samo można uzyskać otwierając Notepad w Windows, ale monitor jest po prostu wygodny i zmniejsza ilość otwartych okienek.
To co mnie zupełnie zaskoczyło, to przydatność monitora do pracy ze smartfonem. Nie lubię pisać na klawiaturze dotykowej, więc w domu zwykle, by coś napisać, podłączałem bezprzewodową klawiaturę QWERTY. Teraz podłączam monitor brajlowski, gdzie mam i klawiaturę, i podgląd tego, co piszę. Do tego TalkBack (na co dzień używam sprzętu Google’a) ma bardzo szybki translator angielskich skrótów brajlowskich, więc po angielsku pisać można bardzo szybko. I tu pewnie uważny czytelnik zdziwi się, że na początku artykułu przedstawiłem się jako okazjonalny użytkownik brajla, a tu wychodzi, że posługuję się skrótami. Otóż podczas studiów używałem notatnika Braille’n’Speak, który miał klawiaturę brajlowską, syntezę mowy, ale nie miał monitora brajlowskiego. Notatnik działał wyłącznie po angielsku (wtedy były trzy takie w całej Polsce), co nie było dla mnie problemem, bo studiowałem anglistykę. Same skróty są standardem w krajach anglojęzycznych, więc nauczenie się ich i pisanie było oczywistą sprawą. Ale to właśnie w kontekście angielskiego monitor przydaje się szczególnie. Gdy nie zrozumiem jakiegoś słowa odczytanego przez syntezator na moim smartfonie, nie muszę się przełączać na czytanie po słowach i nawigowanie do konkretnego miejsca. Teraz po prostu znajduję niejasne słowo na monitorze.
Na koniec jeszcze ogólna uwaga. Monitor brajlowski ma jedną wadę. Trzeba go mieć między sobą, a klawiaturą komputera, co powoduje, że pisanie na klawiaturze jest mniej wygodne i może męczyć ręce. Focus jest wąski, ale i tak ręce trzeba trochę wyciągać, by pisać na laptopie. Rozwiązaniem jest lekkość monitora i wbudowany bluetooth. Gdy monitor nie jest potrzebny, można go po prostu postawić za laptopem. W moim przypadku sprawdza się to doskonale.
Rafał Charłampowicz
