Od 1 stycznia 2012 roku każda osoba, która pobiera rentę socjalną będzie mogła do niej dorobić 70% przeciętnego wynagrodzenia za pracę. Po przekroczeniu tej kwoty prawo do renty socjalnej ulega zawieszeniu. Należy mieć nadzieję, że ta zmiana będzie dla niepracujących osób niepełnosprawnych bodźcem do tego, aby szukać zatrudnienia.
Przy tej okazji warto wskazać, iż zasady przyznawania renty socjalnej reguluje ustawa z 27 czerwca 2003 r. o rentach socjalnych.
Prawo do renty socjalnej przysługuje:
-
Osobom, posiadającym obywatelstwo polskie, zamieszkującym i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
-
cudzoziemcom, zamieszkującym i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, posiadającym zezwolenie na osiedlenie się lub status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej,
-
obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej, przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy uzyskali zezwolenie na pobyt – jeżeli umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Renta socjalna przysługuje wyłącznie osobie pełnoletniej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
-
przed ukończeniem 18. roku życia,
-
w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25. roku życia,
-
w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy i przewidywanego okresu jej trwania dokonuje lekarz orzecznik ZUS na zasadach i w trybie określonym w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W myśl tej ustawy, za całkowicie niezdolną do pracy uważa się osobę, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Osobie, która spełnia wyżej określone warunki przysługuje:
-
renta socjalna stała – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała,
-
renta socjalna okresowa – jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.
Renta socjalna wynosi 84 % kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, określonej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Nie wolno zapominać, że renta socjalna nie jest świadczeniem wynikającym z ubezpieczeń społecznych. Przyznawana jest tylko osobom, które stały się niezdolne do pracy przed rozpoczęciem kariery zawodowej i nie zdążyły się jeszcze ubezpieczyć.
Renta ta podlega waloryzacji na zasadach i w trybie określonym w przepisach ustawy emerytalnej. Od wypłacanego świadczenia ZUS potrąca zaliczkę na podatek dochodowy, a także składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Co istotne, renta socjalna nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury, uposażenia w stanie spoczynku, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty inwalidzkiej lub pobierającej świadczenie o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych, renty strukturalnej, a także osobie uprawnionej do zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego.
Ponadto nie przysługuje ona osobie będącej właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej o powierzchni powyżej 5 hektarów, a także osobie będącej współwłaścicielem nieruchomości rolnej, jeśli udział tej osoby przekracza 5 hektarów. Prawa do renty socjalnej nie mają także osoby tymczasowo aresztowane lub odbywające karę pozbawienia wolności. Osoby takie są zobowiązane niezwłocznie powiadomić właściwy organ wypłacający rentę socjalną o tymczasowym aresztowaniu lub o odbywaniu kary pozbawienia wolności. Obowiązek ten spoczywa również na dyrektorze aresztu lub zakładu karnego.
Osobie skazanej lub tymczasowo aresztowanej, samotnie gospodarującej, nieposiadającej innego przychodu, może być wypłacane 50 % kwoty renty socjalnej, jeżeli zobowiąże się pisemnie, że z kwoty tej będzie dokonywała opłat z tytułu czynszu lub innych należności za lokal mieszkalny (dom jednorodzinny), a w tej nieruchomości nie przebywają inne osoby.
W przypadku, gdy jedna osoba ma prawo zarówno do renty socjalnej, jak i rodzinnej, kwota renty socjalnej ulega takiemu obniżeniu, aby wysokość świadczeń nie przekraczała 200 % kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Jeśli zaś renta rodzinna jest ponad dwa razy wyższa niż najniższa renta z tytułu niezdolności do pracy, renta socjalna w ogóle nie jest przyznawana.
Osoba, ubiegająca się o rentę socjalną bądź ją pobierająca, zobowiązana jest powiadomić ZUS o posiadaniu uprawnień do renty rodzinnej oraz organ emerytalno-rentowy, wypłacający rentę rodzinną, o posiadaniu uprawnień do renty socjalnej.
Postępowanie w sprawie przyznania renty socjalnej wszczyna się na podstawie wniosku osoby ubiegającej się o to świadczenie lub jej przedstawiciela ustawowego. Postępowanie w sprawie przyznania renty socjalnej wszczyna się również na wniosek innej osoby albo kierownika ośrodka pomocy społecznej, działających za zgodą osób ubiegających się o tę rentę. Decyzję w sprawie przyznania renty socjalnej wydaje ZUS, który odpowiada również za wypłatę świadczenia. Jeśli jednak uprawnienia do renty rodzinnej zostały ustalone przez organ emerytalno-rentowy, organ ten ustala, w drodze decyzji, wysokość renty socjalnej, i wypłaca tę rentę.
Od decyzji w sprawie renty socjalnej, wydanej przez ZUS lub przez organ emerytalno-rentowy osobie ubiegającej się o rentę socjalną, przysługują środki odwoławcze przewidziane dla decyzji w sprawach emerytur i rent w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.
