Pełno(s)prawny Student II – refleksje

Już po raz drugi przedstawiciele uczelni wyższych z całej Polski, zaangażowani w organizację procesu kształcenia niepełnosprawnych studentów, mieli możliwość spotkać się, by omówić kwestie szczególnie istotne dla tej specyficznej grupy ludzi, coraz liczniej reprezentowanej w środowisku akademickim. Dwudniowa konferencja, odbywająca się w listopadzie w Krakowie, organizowana była przez Fundację Instytut Rozwoju Regionalnego przy współfinansowaniu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Jest lepiej?

Na polskich uczelniach przybywa studentów niepełnosprawnych. Tendencja ta dotyczy zarówno uczelni publicznych, jak i prywatnych. Coraz większa liczba osób z różnymi dysfunkcjami chce zdobywać wyższe wykształcenie, by w ten sposób stawać się bardziej konkurencyjnymi na otwartym rynku pracy. Z wyników badań, przeprowadzonych między innymi przez Fundację Instytut Rozwoju Regionalnego, jasno wynika, że wiele uczelni nadal nie jest przygotowanych na przyjęcie niepełnosprawnych kandydatów. Niepokoi fakt braku refleksji nad możliwością i potrzebą przygotowania struktur do kształcenia osób niepełnosprawnych. Po raz kolejny główny problem leży w świadomości, a raczej braku świadomości, osób odpowiedzialnych za zlikwidowanie barier istnienia potencjału osób dysfunkcyjnych.

Na szczęście sytuacja stale się poprawia, czego dowodzi wciąż rosnąca liczba uczelni, wzbogacających swe struktury o komórki organizacyjnie, odpowiedzialne za zagwarantowanie osobom niepełnosprawnym równego dostępu do oferty kształcenia. To właśnie przedstawiciele tych komórek, już po raz drugi, spotkali się w Krakowie, by podzielić się swymi spostrzeżeniami, wątpliwościami i dobrymi praktykami. Zeszłoroczna konferencja skupiała się na zagadnieniach bezpośrednio związanych z potrzebami studentów niewidomych i słabowidzących. W tym roku, na wyraźne prośby środowiska akademickiego, rozszerzono zakres poruszanych tematów o inne dysfunkcje.

Dostosowanie uczelni do potrzeb osób z różnymi niepełnosprawnościami

Pierwszego dnia uczestnicy mieli możliwość wysłuchania prelekcji oraz zabrania głos w dyskusjach, dotyczących sytuacji studentów z różnymi dysfunkcjami. Z równą uwagą przysłuchiwano się zarówno wypowiedziom dotyczącym potrzeb studentów głuchych, jak i chorych psychicznie.

Proces dostosowania ścieżki kształcenia osób głuchych oraz praktyczne porady w zakresie przygotowania prowadzących zajęcia do pracy z nimi przedstawiła Beata Gulati, dyrektor Centrum Kształcenia i Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Akademii Podlaskiej, posiadająca ogromne doświadczenie w tej dziedzinie i na co dzień pracująca z osobami głuchymi. Dla nikogo nie było niespodzianką, że osoby głuche mogą w pełni uczestniczyć w życiu akademickim, jednak proponowane rozwiązania stanowiły dla wielu zaskoczenie.

Możliwości, jakie przed osobami niepełnosprawnymi otwiera nowoczesna technologia w postaci odpowiednio wyposażonego w oprogramowanie i sprzęt wspomagający komputera, omówiła Małgorzata Piątkowska – Przewodnicząca Zarządu Fundacji Pomocy Matematykom Niepełnosprawnym Ruchowo. Urządzenia, które zaprezentowała zebranym, były, dla wielu, zupełną nowością, zapanowała jednak zgoda, co do konieczności ich praktycznego zastosowania przez studentów i wykładowców.

Niemałe emocje wzbudziła prezentacja Katarzyny Boguszewskiej i Iwony Drzazgi z Warszawskiego Domu pod Fontanną, które pokrótce omówiły bariery, jakie na uczelni napotyka osoba chora psychicznie oraz metody, których zastosowanie pozwala je zlikwidować. We wszystkich wypowiedziach pojawiały się echa potrzeby elastyczności form kształcenia oraz wykorzystania dostępnych sposobów nauki na odległość. W odpowiedzi na takie zapotrzebowanie, pojawiła się kwestia związana z dostępnością, głównie dla osób niewidomych, stron internetowych w kontekście e-learningu, które to zagadnienie omówił Jacek Zadrożny z Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego.

Popołudniowy blok, niemalże w całości, poświęcony został prezentowaniu tzw. dobrych praktyk ? rozwiązań już wdrożonych i z powodzeniem wykorzystywanych na uczelniach. Dla uzyskania możliwie obiektywnego obrazu zaprezentowano dokonania uczelni z różnych części Polski, zarówno państwowych, jak i prywatnych.

Z zapartym tchem śledzono potyczkę szermierczą z udziałem zawodnika na wózku inwalidzkim, która stanowiła uzupełnienie prezentacji Andrzeja Wójtowicza, Pełnomocnika Osób Niepełnosprawnych w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, dotyczącej dostosowania zajęć wychowania fizycznego do możliwości osób niepełnosprawnych.

Anna Moroń z Uniwersytetu Śląskiego przedstawiła elementy niezbędne dla udostępnienia Biblioteki Uczelnianej dla osób niepełnosprawnych. W tym miejscu należy dodać, że nie wystarczy dostępność architektoniczna obiektów, należy przygotować jednostki biblioteczne do przekazywania informacji dostępnej, która, czego wszyscy są świadomi, stanowi podstawę procesu nauczania. Korzystając z własnego doświadczenia, kwestie adaptacji informacji na potrzeby osób z różnymi niepełnosprawnościami omówił Sławomir Barabasz, przedstawiciel Ośrodka Adaptacji Materiałów, działającego w ramach Biura ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Warszawskiego.

Dostępność infrastruktury, będącą jednym z głównych priorytetów od początku  istnienia placówki, nawet w sytuacji, gdy uczelnia nie miała w swych szeregach ani jednego studenta niepełnosprawnego, przedstawiła Renata Cichoń, przedstawiciel Wszechnicy Świętokrzyskiej.

Wszystkie prezentacje uzupełniane były dyskusją, w której uczestniczyli zarówno prelegenci, jak i uczestnicy konferencji. Umożliwiła ona uzyskanie dodatkowych informacji wraz z praktycznymi, użytecznymi w przypadku adaptacji poszczególnych uczelni, radami.

Wypracowanie szczegółowych rozwiązań

Dyskusja rozwinęła się drugiego dnia konferencji, kiedy to zajęcia zorganizowano w systemie modułowym, by w ten sposób umożliwić wypracowanie bardziej indywidualnych rozwiązań oraz uzyskanie odpowiedzi na szczegółowe pytania. Uczestnicy mogli wybierać pomiędzy blokami dotyczącymi praw autorskich na uczelni, wrażliwych danych osobowych, profesjonalizacji działań wolontariackich, angażowania organizacji studenckich do pomocy studentom niepełnosprawnym, czy roli wsparcia psychologicznego dla osób z dysfunkcjami, zderzających się z nową, często zaskakującą rzeczywistością akademicką. Aktywność uczestników pozwoliła na wypracowanie praktycznych, możliwych do zastosowania rozwiązań, tym samym przyczyniając się do potencjalnego poszerzenia obszaru wsparcia osób niepełnosprawnych na uczelniach.

Zainteresowanie

W konferencji uczestniczyło blisko dwieście osób: przedstawicieli prawie stu uczelni z całego kraju, kilkunastu organizacji pozarządowych i urzędów, a także szkół specjalnych. Patronat nad nią objęli: Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego ? Barbara Kudrycka oraz Marszałek Województwa Małopolskiego ? Marek Nawara. Inicjatywą zainteresowały się również media, zarówno patroni: Telewizja Kraków, Radio Kraków, portal praca.pl, jak i inne lokalne i ogólnopolskie organy. Spotkanie to pozwoliło na omówienie kwestii ważnych, na wielu uczelniach naglących, otwartych i wciąż nierozwiązanych. Potrzebę cyklicznej organizacji tego typu spotkań komunikowali jednocześnie wszyscy zebrani. Dostrzega ją również organizator ? Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego, uparcie dążąca do podniesienia kwalifikacji, a tym samym zwiększenia potencjału społecznego, osób niepełnosprawnych.

Anna Żebrak

Informacji dotyczących kolejnej konferencji, a także materiałów konferencyjnych należy szukać na stronie www.firr.org.pl.