Konwencja Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych nakłada na instytucje publiczne obowiązek dostosowania w kwestii przeciwdziałania dyskryminacji i przestrzegania praw obywatelskich osób z niepełnosprawnościami. Polska, podpisując w 2012 roku akt ratyfikacji, zobligowała się do wprowadzenia postanowień Konwencji do końca 2018 roku. Tyle teoria. A jak sprawa wygląda w praktyce? Jest ciężko. Urzędy, co prawda zdają sobie sprawę z obowiązku dostosowania świadczonych usług do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, ale nie bardzo wiedzą, w jakich obszarach należy wprowadzić zmiany oraz w jaki sposób je wdrożyć.
FUNDACJA WPROWADZA ZMIANY W MAŁOPOLSCE
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego w Krakowie, aktywnie działająca na rzecz osób z niepełnosprawnościami od 2003 roku, nie tylko na terenie województwa małopolskiego, ale także angażująca się w przedsięwzięcia o zasięgu ogólnokrajowym, zdecydowała się na realizację projektu „Małopolska wdraża Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych”, aby posiadana wiedza i doświadczenie w zakresie konstruktywnego i wieloaspektowego wsparcia osób z niepełnosprawnościami przyniosły realne zmiany w zwiększeniu ich szans na niezależne życie w społeczeństwie obywatelskim.
INDYWIDUALNY PROGRAM
Innowacyjność Projektu opiera się na sposobie jego realizacji. Priorytetem działań jest nawiązanie współpracy w rozumieniu lokalnym, nie globalnym – ogólnym. W Fundacji wierzymy, że jedynie indywidualne, niemal personalne zrozumienie problemów osób z niepełnosprawnościami, przyczyni się do wprowadzenia realnych zmian. Ponadto chcemy odnieść się do trudności drugiej strony – jakich narzędzi brakuje starostwom, miastom, gminom, aby poziom usług świadczonych w stosunku do osób z niepełnosprawnościami był jak najwyższy. Projekt prowadzony jest na szeroką skalę, obejmuje swoim zasięgiem 54 instytucje wszystkich szczebli administracji z obszaru województwa małopolskiego.
EFEKTYWNIE I DYNAMICZNIE
Kolejne etapy Projektu pozwolą na zbadanie i zrozumienie trudności, z jakimi spotykają się osoby z niepełnosprawnościami w codziennych kontaktach z instytucjami publicznymi. Efektem prowadzonych badań i audytów będzie opracowanie rekomendacji zmian, których wdrożenie przyczyni się do zwiększenia dostępności usług świadczonych dla osób z niepełnosprawnościami przez instytucje publiczne.
PRZECIWDZIAŁANIE CYFROWEMU WYKLUCZENIU
Internet jest aktualnie jednym z podstawowych źródeł pozyskiwania informacji, swoistym oknem na świat, które powinno być dostępne dla wszystkich.
Od 30 maja 2012 roku polskie prawo precyzyjnie reguluje wymogi dotyczące dostępności stron internetowych. Zostały one określone w Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, odwołującego się do dokumentu WCAG 2.0, który zawiera wytyczne i wskazówki na temat tego, jak budować serwisy internetowe dostępne dla wszystkich. Zgodnie z rozporządzeniem wszystkie witryny urzędowe i serwisy instytucji publicznych musiały zostać dostosowane do wymagań dostępności od 1 czerwca 2015 r.
Jednak prawo prawem, a rzeczywistość podąża własną drogą, również tą wirtualną. Pomimo regulacji, dostęp do publikowanych treści jest, w dalszym ciągu, utrudniony, przez co osoby z niepełnosprawnościami narażane są na wykluczenie cyfrowe.
Dlatego jednym z działań podejmowanych przez Fundację we współpracy z firmą Utilitia, realizowanym w ramach monitoringu instytucji publicznych, jest audyt dostępności stron internetowych administrowanych przez te jednostki pod kątem przygotowania witryn i portali w sposób uniwersalny, osiągalny dla wszystkich użytkowników Internetu.
Analiza dostępności serwisów pod kątem potrzeb osób z niepełnosprawnościami oraz zgodności z rozporządzeniem Rady Ministrów z dn. 12 kwietnia 2012 r. wykazała, że 41% serwisów jest trudnodostępnych dla osób z niepełnosprawnościami. We wszystkich przypadkach spełnienie wymogów rozporządzenia Rady Ministrów nie wymaga jednak stworzenia nowych stron, a jedynie usunięcia istniejących barier w dostępie do informacji elektronicznej.
Przeważająca części badanych serwis ow (powyżej 70%) nie spełnia poniższych kryteriów dostępności:
• Alternatywa w postaci tekstu.
Dla każdej treści nietekstowej należy dostarczyć alternatywną treść w formie tekstu, która może być zamieniona przez użytkownika w inne formy (np. powiększony druk, brajl, mowa syntetyczna, symbole lub język uproszczony).
• Możliwość adaptacji.
Treści mogą być prezentowane na różne sposoby (np. uproszczony układ wizualny), bez utraty informacji czy struktury.
• Możliwość rozróżnienia.
Użytkownik powinien móc dobrze widzieć bądź słyszeć treści − mieć możliwość oddzielenia informacji od tła, np. przy pomocy zmiany kontrastu.
Ponadto 94% badanych stron internetowych nie spełnia kryterium zgodności ze specyfikacją języka, w którym były one tworzone. Strony często powstają „na skróty”, bez zachowania porządku, ładu, prawidłowej konstrukcji. Pomoc w identyfikacji problemów, a także podanie gotowych rozwiązań w celu ich eliminacji, jest elementem kluczowym w kwestii dostosowania stron internetowych do wymogów prawa, a także działaniem mającym przeciwdziałać wykluczeniu z wirtualnej rzeczywistości. Tworzenie nowych stron internetowych w dostępny sposób i dostosowanie istniejących, zgodnie z międzynarodowymi standardami, w sposób bezpośredni przełoży się na zwiększenie udziału osób z niepełnosprawnościami w życiu publicznym.
Eksperci z Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego przez cały okres realizacji projektu służą instytucjom profesjonalnym wsparciem, aby w jak najbardziej efektywny sposób wdrażane rekomendacje wpłynęły na zwiększenie dostępności administracji publicznej dla osób z niepełnosprawnościami.
NAPRAWIAJ NA SZEROKĄ SKALĘ
Reaguj. Działaj. Naprawiaj! Aplikacja mobilna o nazwie Naprawiacz, przedstawiona szerzej w artykule Michała Dziwisza, służy do zgłaszania naruszeń napotkanych w dostępnie do instytucji publicznych oraz ich otoczenia.
Idąc złożyć zeznanie podatkowe do Urzędu Skarbowego natrafiłeś na uciążliwe nierówności w chodniku, przy wejściu do Twojej przychodni lekarskiej nie ma poręczy przy schodach, na przejściu dla pieszych prowadzącym do biblioteki publicznej znajduje się zbyt wysoki krawężnik, uniemożliwiający bezproblemowe dojście, w Urzędzie Gminy nie ma możliwości korzystania z windy, ponieważ jest ona zamknięta na klucz? Reaguj!
Przy użyciu aplikacji Naprawiacz zgłoś, na jakie przeszkody i trudności napotykasz na swojej drodze przy załatwianiu codziennych spraw i … napraw to!
BĘDZIE LEPIEJ?
Poprzez monitoring sposobu organizacji i działań podejmowanych przez jednostki administracji publicznej, audyty dostępności ich stron internetowych, a także bezpośrednie działania naprawcze, eliminujące usterki i niedogodności architektoniczne, przekładające się na utrudnienia w dostępie do instytucji publicznych, dążymy do poprawy jakości świadczonych usług w odniesieniu do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Celem Projektu jest zwiększenie zdolności jednostek administracji publicznej do wdrażania postanowień Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami. Udział w Projekcie to przede wszystkim szansa kompleksowej analizy poziomu dostosowania do wymogów, jakie stawiają przed instytucjami publicznymi zapisy Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami, a także zwiększenia poziomu przygotowania merytorycznego pod katem obsługi oraz współpracy z osobami z niepełnosprawnościami, poprzez wspólną analizę dotychczasowych, bieżących oraz planowanych działań instytucji, sformułowanie stosownych rekomendacji oraz wsparcie instytucji w trakcie ich wdrażania.
Biorąc pod uwagę fakt stale rosnącej liczebność grupy osób z niepełnosprawnościami, a także jej coraz większą aktywność społeczną, potrzeby w zakresie dostosowania przestrzeni publicznej stają się coraz bardziej oczywiste i pilne. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż w związku z ratyfikacją przez Polskę Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, potrzeba ta znajduje odzwierciedlenie w literze prawa. Nasz cel? Pomoc w osiągnięciu przez województwo małopolskie statusu najbardziej dostępnego i otwartego na potrzeby osób z niepełnosprawnościami województwa w Polsce.
Projekt „Małopolska wdraża Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój.
