Logo Tyfloświat

Mac Accessibility Hub – przydatne małe narzędzia dla niewidomych użytkowników Mac OS

Opublikowano 20 października, 2022 w Aplikacje
Zdjęcie przedstawia komputer stacjonarny firmy Apple

Od momentu, kiedy darmowy czytnik ekranu NVDA na system Windows otrzymał możliwość instalowania dodatków, społeczność nie próżnowała. Zaczęło się od oczywistych zastosowań, takich jak syntezatory mowy czy skrypty poprawiające dostępność aplikacji. Jednak szybko pojawiły się bardziej kreatywne zastosowania dodatków, pozwalające na m.in. Tłumaczenie dowolnego tekstu, sprawdzanie zużycia zasobów komputera z każdego miejsca, przeglądanie historii mowy i wiele więcej. Przez długi czas właśnie ta możliwość łatwego rozszerzania NVDA była uważana jako duży atut na korzyść systemu Windows w porównaniu do Maca.

Okazuje się jednak, że Mac OS również otrzymuje takie narzędzia. I chociaż sam VoiceOver nie oferuje takich samych możliwości jego modyfikacji, to istnieją programy pozwalające na bardzo łatwy dostęp do komponentów systemu, które są do takich zastosowań przydatne. Dzięki temu powstało sporo małych narzędzi, które mogą znacznie ułatwić nam prace z naszym komputerem.

Aby pomóc w łatwiejszym znalezieniu takich narzędzi, powstała strona Mac Accessibility hub i właśnie na jej podstawie napisany został ten artykuł. Poniżej znajdziecie opis większości z tych narzędzi oraz informacje, jak je zainstalować.

Za nim zaczniemy

Prawie wszystkie z opisanych narzędzi potrzebują dostępu do sterowania VoiceOverem przez AppleScript. Pozwala im to mówić przez niego zamiast głosem systemowym, a także sprawdzić co było ostatnio powiedziane lub jaki element jest pod kursorem. Domyślnie ta opcja jest wyłączona, więc należy ją włączyć. Możemy to zrobić zaznaczając odpowiednie pole wyboru w narzędziu VoiceOver w kategorii “Ogólne”. Po zaznaczeniu pola możemy być poproszeni o nasze hasło, którym odblokowujemy komputer.

VOCR

  • Autor: Chi Kim

Na początek narzędzie, które same w sobie jest programem i nie wymaga instalacji dodatkowych aplikacji. Jak można się domyślić po nazwie, VOCR pozwala nam rozpoznawać tekst na ekranie używając wbudowanego w system silnika OCR. Rozpoznany tekst możemy przeglądać i co istotne w niego klikać. Dzięki VOCR możemy korzystać z aplikacji, które z samym VoiceOverem mogą być niedostępne, jak NP. Niektóre ekrany w Parallels czy wszelkie instalatory wtyczek audio.

Program możemy pobrać ze strony podlinkowanej wyżej. Podaję też Bezpośredni link do pobrania najnowszej wersji VOCR w chwili pisania tego artykułu.  klikając w pierwszy link pod nagłówkiem “Download”. Po pobraniu wystarczy rozpakować plik zip i przenieść program do katalogu aplikacje.

Po uruchomieniu, VOCR umieści swoją ikonę na pasku menu, z której możemy ustawić kartę, na której będą odtwarzane dźwięki programu lub go zamknąć.

Do dyspozycji mamy dwa skróty pozwalające nam rozpoznać ekran.

  • CTRL+Cmd+Shift+W rozpozna aktywne okno, a
  • CTRL+Cmd+Shift+V bieżący element pod kursorem VoiceOver.

Za pierwszym razem po użyciu tych skrótów zostaniemy zasypani przez system prośbami o dostęp do rzeczy potrzebnych do funkcjonowania programu, takich jak nagrywanie ekranu, sterowanie VoiceOverem czy dostęp do folderu biurka (gdzie VoiceOver zapisuje zrzuty ekranu). Musimy zezwolić na wszystkie z nich.

Kiedy program rozpozna tekst, otrzymamy komunikat “Done” i od tego momentu możemy poruszać się po tekście. Wykorzystujemy do tego klawisze CTRL+Cmd i strzałki. Strzałkami góra dół poruszamy się po liniach, prawo lewo po kolumnach, a dodając shift do strzałek prawo lewo po znakach. Możemy również nacisnąć CTRL+Cmd+Page up/Down, aby szybko przejść na początek lub koniec okna. Kursor myszki jest automatycznie przenoszony w miejsce, które czytamy, więc jeśli chcemy kliknąć na dane miejsce wystarczy użyć skrótu oferowanego przez VoiceOver – VO+Shift+Spacja. Kiedy skończymy pracować z rozpoznanym tekstem naciskamy Escape.

VOCR oferuje jeszcze kilka dodatkowych przydatnych skrótów.

  • CTRL+Cmd+Shift+P włącza lub wyłącza dźwięki, które pokazują nam gdzie na ekranie znajduje się czytany tekst. Wysokość dźwięku pokazuje pozycje w pionie a rozmieszczenie w stereo pozycje w poziomie.
  • CTRL+Cmd+Shift+S pozwala zapisać rozpoznany tekst do pliku
  • CTRL+Command+Shift+R przełącza resetowanie kursora po wykonaniu skanu. Domyślnie opcja jest wyłączona, więc kursor zostanie w tym samym miejscu po wykonaniu kolejnych skanów co może się przydać, jeśli NP. Sprawdzamy status jakiejś Włączenie opcji spowoduje, że po każdym rozpoznaniu kursor będzie przenoszony na górę okna.

Wstęp do Hammerspoon

Pozostałe narzędzia nie są programami, a skryptami uruchamianymi w aplikacji Hammerspoon. Ale co to w ogóle jest?

Hammerspoon to aplikacja ułatwiająca automatyzację komputerów Mac, jest swojego rodzaju odpowiednikiem programów typu Auto Hotkey czy AutoIt na Windowsie. Pozwala na łatwy dostęp do funkcji odpowiedzialnych za M.in. zarządzanie oknami, globalne skróty klawiszowe, syntezę mowy czy monitorowanie różnych aspektów Maca. Wiele z tych funkcji jest bardzo skomplikowanych do oprogramowania, a Hammerspoon daje do nich w bardzo łatwy sposób przez język programowania Lua. Dlatego stał się popularną platformą na tworzenie prostych narzędzi.

Program Hammerspoon możemy pobrać ze strony hammerspoon.org, lub poprzez program Homebrew, który opisałem tutaj. Instalacja wygląda podobnie jak w przypadku VOCR, wystarczy rozpakować archiwum i przenieść program do folderu Aplikacje.

Przy pierwszym uruchomieniu automatycznie zostanie otwarte okno ustawień. W tym miejscu warto skonfigurować program tak, aby uruchamiał się przy starcie systemu (pole wyboru “Launch Hammerspoon at login”), nie pokazywał się w Docku (pole “Show Dock icon”), i dać dostęp do funkcji dostępności (przycisk “Enable Accessibility”). Hammerspoon pokaże swoją ikonę w pasku Menu, z poziomu której możemy nim zarządzać.

W przeciwieństwie do Autohotkey, w systemie Windows, gdzie nasze skrypty uruchamiamy poprzez kliknięcie na nie w eksploratorze, Hammerspoon po starcie wykonuje główny skrypt o nazwie init.lua. Jeśli chcemy uruchomić inne skrypty, musimy je wywołać z tego pliku. Na szczęście instalacja dodatkowych narzędzi jest bardzo prosta i wygląda następująco:

Wszystkie opisane poniżej narzędzia znajdują się na githubie. Po kliknięciu w link do strony dodatku, szukamy przycisku “Code”, rozwijamy go a potem klikamy w link download zip. W artykule podam również bezpośrednie linki do pobrania każdego narzędzia.

Po rozpakowaniu archiwum, powinniśmy zobaczyć plik .spoon czytany jako “Hammerspoon Module” przez Finder. Klikamy w niego, a Hammerspoon skopiuje dodatek w odpowiednie miejsce.

W menu Hammerspoon klikamy w “Open Config”. Spowoduje to otwarcie pliku init.lua w domyślnym edytorze tekstu. Jeśli pracujesz w TextEdit, przed modyfikowaniem tego pliku upewnij się, że opcja inteligentnych cudzysłowów w menu Edycja>Zastąpienia jest nie zaznaczona.

Aby uruchomić zainstalowany właśnie dodatek, trzeba wpisać dwie linijki do tego pliku. Są podane w dokumentacji każdego narzędzia, podam je również w tym artykule.

Po zapisaniu zmian, wracamy do menu Hammerspoon i tym razem klikamy w “Reload Config”. Spowoduje to ponowne załadowanie ustawień, a co za tym idzie również zainstalowanego właśnie dodatku.

Dodatki do Hammerspoon

Triggrd

hs.loadSpoon("Triggrd")

spoon.Triggrd:start()

 

W przeciwieństwie do Windowsa, Mac OS sam z siebie nie wydaje wielu dźwięków. Głównym zadaniem Triggrd jest to zmienić. Dodatek pozwala nam na odtworzenie dźwięku na wiele zdarzeń, w tym podłączanie/odłączanie urządzeń, zmiany poziomu naładowania baterii, klikanie w Menu, otwieranie/zamykanie aplikacji i wiele innych. Nasze pliki umieszczamy do folderu “My Triggrd Automations” w folderze dokumenty. W archiwum z dodatkiem znajdziemy przykładowy katalog “My Example Triggrd Automations” zawierający dźwięki na większość najbardziej przydatnych zdarzeń i warto właśnie od niego zacząć – wystarczy zmienić nazwę folderu i go skopiować do Dokumentów.

Nazwa pliku informuje program, na jakie zdarzenie powinien zareagować. Pełną listę dostępnych zdarzeń można znaleźć na stronie dodatku. Co ciekawe, wiele zdarzeń oferuje dodatkowe parametry, które pozwalają nam uściślić, kiedy program ma na nie zareagować. I tak NP. Plik o nazwie app.launched będzie wykonany gdy dowolna aplikacja się uruchamia, ale możemy również dodać plik o nazwie app.launched.Safari, który uruchomi się tylko jeśli tą aplikacją jest Safari. Zdarzenia odpowiedzialne za poziom baterii czy urządzenia USB mają podobne opcje pozwalające nam na reagowanie na konkretny poziom naładowania baterii czy urządzenie USB. Możliwość ta jest o tyle potężna, że dodatek nie obsługuje tylko plików dźwiękowych. Do folderu możemy również dodawać pliki tekstowe, które będą odczytane przez syntezator, lub skrypty lua, które zostaną automatycznie wykonane.

Transpoon

hs.loadSpoon("Transpoon")

spoon.Transpoon:start()

 

Dodatek pozwala nam przetłumaczyć ostatni tekst wypowiedziany przez VoiceOver lub zawartość schowka tłumaczem Google. Obsługa jest bardzo prosta i sprowadza się do trzech skrótów:

  • CTRL+Shift+T – przetłumacz ostatnio wypowiedziany tekst
  • CTRL+Shift+Y – przetłumacz schowek
  • CTRL+Shift+D – ustaw język docelowy. Jesteśmy proszeni o dwuliterowy kod języka, domyślnie będzie ustawiony język naszego systemu. Okno zawiera również przycisk wyświetlający pełną listę dostępnych języków.

Przetłumaczony tekst jest czytany przez VoiceOver. Jeśli chcemy skopiować go do schowka, możemy wykorzystać do tego skrót VO+Shift+C wbudowany w VoiceOver.

Speech History

hs.loadSpoon("SpeechHistory")

spoon.SpeechHistory:start()

 

Dodatek pozwalający nam przeglądać historie komunikatów wypowiedzianych przez VoiceOver. Jak poprzednio, obsługa sprowadza się do kilku prostych skrótów:

  • CTRL+Shift+F11 – poprzedni komunikat
  • CTRL+Shift+F12 – następny komunikat
  • CTRL+Shift+Cmd+F11 – najstarszy komunikat w historii
  • CTRL+Shift+Cmd+F12 – najnowszy komunikat w historii

Również w tym przypadku autor sugeruje użyć wbudowanego polecenia VO+Shift+C, jeśli chcemy skopiować wybrany komunikat do schowka.

Recmon

hs.loadSpoon("recmon")

spoon.recmon:start()

 

Dodatek pozwalający nam sprawdzić wykorzystanie zasobów naszego Maca. Do dyspozycji mamy następujące skróty:

  • CTRL+Shift+1 – czyta użycie procesora, z podziałem na użytkownika i system
  • CTRL+Shift+3 – czyta wykorzystane miejsce na wszystkich dyskach – zarówno wbudowanych jak i tych podłączonych przez USB lub sieć)
  • CTRL+Shift+4 – czyta wersje i numer kompilacji Mac OS
  • CTRL+Shift+5 – czyta czas upłynięty od uruchomienia systemu (TZW. Uptime)
  • CTRL+Shift+6 – czyta poziom naładowania baterii oraz szacowany czas do rozładowania/naładowania zależnie od tego, czy komputer jest podłączony do ładowarki
  • CTRL+Shift+7 – czyta nazwę urządzeń audio wybranych jako domyślny mikrofon i głośniki w systemie, ich poziom głośności oraz w przypadku mikrofonu czy jest wyciszony

Uważni czytelnicy pewnie zauważyli, że na liście pominąłem skrót CTRL+Shift+2. Według dokumentacji, był on zarezerwowany na odczytanie wykorzystania pamięci, jednak autorowi nie udało się uzyskać dokładnych danych – takich, jakie są widoczne w monitorze aktywności. Dlatego w aktualnej wersji ten skrót na razie jest nieaktywny.

IndentBeeper

hs.loadSpoon("IndentBeeper")

spoon.IndentBeeper:start()

 

Dodatek informujący o wcięciach dźwiękami (tak jak NVDA na Windowsie). Im większe wcięcie linii tym wyższy ton. Po instalacji nie musimy nic robić, IndentBeeper powinien zacząć działać automatycznie i informować o wcięciach podczas poruszania się kursorem w dowolnym polu edycji.

Hammerboard

hs.loadSpoon("Hammerboard")

spoon.Hammerboard:start()

 

Hammerboard pozwala nam odtwarzać dźwięki na dowolnej karcie dźwiękowej z każdego miejsca w systemie. Może być bardzo przydatne NP. Do odtwarzania Singli podczas audycji radiowych czy podcastów.

Po instalacji dodatek utworzy katalog Hammerboard/sounds w naszym folderze domowym, do którego możemy kopiować dźwięki. O utworzeniu tego katalogu poinformuje nas okno dialogowe. W folderze sounds możemy tworzyć dowolną ilość podkatalogów z dźwiękami. Pozwala nam to mieć kilka zestawów dźwięków do różnych zastosowań – NP. Jeden z ogólnymi jinglami stacji radiowej, drugi z jinglami naszej audycji, trzeci z śmiesznymi efektami dźwiękowymi itd.

Nazwy plików informują program, pod jakim klawiszem ma się znajdować dany dźwięk. NP. Plik o nazwie 1.wav będzie odtworzony po naciśnięciu cyfry 1. Do dyspozycji mamy prawie całą klawiaturę.

Po skopiowaniu nowych plików, musimy przeładować konfiguracje Hammerspoon z jego menu (tak samo jak po instalacji nowego dodatku). Aby odtworzyć dźwięk, naciskamy CTRL+Shift+P. Zostaniemy poinformowani z jakiego folderu będą odtwarzane dźwięki. Teraz wystarczy nacisnąć klawisz przypisany do dźwięku, który nas interesuje. Możemy również przełączać się między folderami używając strzałek w prawo i lewo, lub anulować odtwarzanie naciskając Escape. Jeśli chcemy przerwać odtwarzanie, możemy nacisnąć CTRL+Shift+S.

Jeśli chcemy zmienić kartę dźwiękową, na której będą odtwarzane dźwięki, możemy to zrobić używając ikony “audio device switcher”, którą Hammerboard dodaje do paska Menu.

Podsumowanie

Jak widać, społeczność użytkowników komputerów Mac również nie próżnuje jeśli chodzi o tworzenie małych narzędzi ułatwiających pracę. Wprowadzenie na rynek nowych Maców z bardzo wydajnymi procesorami Apple Silicon sprawiło, że komputery Mac znów zaczęły zyskiwać na popularności wśród niewidomych. Można się więc spodziewać, że takich narzędzi będzie przybywać. Warto zapisać sobie stronę Mac Accessibility Hub w zakładkach i od czasu do czasu ją odwiedzać, żeby nie przegapić wszelkich nowości!

Piotr Machacz

Partnerzy

 Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego                     Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Back to top