Autorki:
Daria Łakoma (matematyk, tyflopedagog, oligofrenopedagog),
Natalia Grajewska (matematyk, nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej, tyflopedagog, oligofrenopedagog)
Współczesna edukacja stawia przed nauczycielami coraz większe wymagania dotyczące indywidualizacji procesu nauczania, zwłaszcza w odniesieniu do uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Jedną z najliczniejszych grup w tej kategorii są uczniowie z dysfunkcjami wzroku, w tym słabowidzący. W odpowiedzi na te potrzeby opracowałyśmy nowoczesną pomoc edukacyjną zatytułowaną “Z Darią i Natalią matematyka jest frajdą!”. Jest to zestaw kart pracy dedykowany uczniom edukacji wczesnoszkolnej, którego głównym celem jest rozwijanie elementarnych umiejętności matematycznych w sposób dostosowany do możliwości percepcyjnych dzieci z dysfunkcją wzroku.
Podstawowym motywatorem stworzenia kart pracy była potrzeba opracowania pomocy, która będzie wspierać rozwój kompetencji matematycznych uczniów z dysfunkcjami wzroku w taki sposób, aby nie tylko ułatwić im opanowanie podstawowych operacji matematycznych, ale także uczynić proces uczenia się bardziej angażującym, radosnym i dopasowanym do ich indywidualnych potrzeb.
“Z Darią i Natalią matematyka jest frajdą!” to zestaw, który opiera się na zasadach dydaktyki specjalnej, oparty jest na naszym blisko dwudziestoletnim doświadczeniu pracy z uczniami niepełnosprawnymi, w tym słabowidzącymi. Pomoc edukacyjna łączy wiedze z zakresu dydaktyki matematyki, tyflopedagogiki oraz terapii pedagogicznej.
Zestaw kart “Z Darią i Natalią matematyka jest frajdą!” został podzielony na trzy części, trzy rodzaje działań i aktywności celem urozmaicenia i uatrakcyjnienia oferty dla uczniów. Pierwsza część zestawu koncentruje się na zadaniach, które stymulują współpracę lewej i prawej półkuli mózgowej. Poprzez łączenie elementów wzrokowo- ruchowej koordynacji oraz integracji sensorycznej, karty pracy wspomagają rozwój kluczowych funkcji poznawczych.
Zastosowanie tych form aktywności ma na celu nie tylko rozwijanie zdolności matematycznych, ale także poprawę funkcji wykonawczych uczniów oraz wzmacnianie mechanizmów uwagi, planowania i organizacji.
Druga część to karty pracy wykorzystujące rywalizację i elementy zabawy. Opiera się ona na pracy z kostką do gry oraz zestawami specjalnie zaprojektowanych kart.
Dzięki wykorzystaniu gier:
- uczniowie mogą uczyć się poprzez doświadczenie i działanie,
- rozwijane są kompetencje społeczne (współpraca, przestrzeganie zasad, komunikacja),
- proces nauczania staje się atrakcyjniejszy i bardziej motywujący.
Trzecia część zestawu skupia się na systematycznym treningu podstawowych
operacji matematycznych: dodawania, odejmowania, mnożenia i dzielenia.
Zadania zostały przygotowane w taki sposób, by:
- mogły być stosowane podczas zajęć w klasie razem z innymi uczniami,
- były maksymalnie dostosowane do potrzeb wzrokowych uczniów,
- wspierały automatyzację i rozumienie działań matematycznych.
Każda karta pracy posiada odpowiednie powiększenie czcionki (Arial 24 pkt i 36 pkt), zachowany czarno-biały kontrast, a możliwość druku na kolorowych kartkach (np. żółtych, czerwonych, granatowych) pozwala na dalsze indywidualizowanie materiału.
Dodatkowo do tej części przygotowane zostały gry online w aplikacji LearningApps, zawierające atrakcyjne wizualnie, ale proste w formie zadania, łatwość obsługi na ekranach dotykowych oraz możliwość ćwiczeń zarówno w szkole, jak i w domu.
Zestaw kart pracy został przygotowany zgodnie z zasadami adaptacji materiałów edukacyjnych dla uczniów słabowidzących. Uwzględniono następujące aspekty:
- Odpowiednia czcionka: Arial jest czcionką bezszeryfową, łatwą do odczytania przez osoby z dysfunkcjami wzroku.
- Wielkość czcionki: W zależności od potrzeb użyto czcionek 24 i 36 punktów.
- Kontrast: Czarny tekst na białym tle zapewnia czytelność, a możliwość druku na specjalnych kolorowych papierach (dostosowanych do indywidualnych zaleceń specjalistycznych) umożliwia optymalizację percepcji wzrokowej.
- Układ strony: Zachowano logiczny i przejrzysty układ graficzny, bez nadmiaru elementów ozdobnych.
Dobrze zaprojektowane pomoce edukacyjne mają kluczowe znaczenie w edukacji dzieci z niepełnosprawnościami wzrokowymi. Pozwalają one nie tylko na skuteczne przekazywanie treści programowych, ale również wspierają rozwój emocjonalno-społeczny i budują motywację do nauki.
Zestaw “Z Darią i Natalią matematyka jest frajdą!” to kompleksowa pomoc edukacyjna, która wpisuje się w aktualne potrzeby edukacyjne uczniów o specjalnych potrzebach wzrokowych na I etapie edukacyjnym. Wierzymy, że nasza pomoc edukacyjna może stanowić inspirację dla nauczycieli uczących uczniów słabowidzących i zachęci ich do tworzenia materiałów edukacyjnych zgodnych z zasadami tyflopedagogiki, posiadających praktyczne rozwiązania, atrakcyjne dla uczniów. Nasze karty pracy są jednak przede wszystkim odpowiedzią na realne potrzeby dzieci, które chcą uczyć się matematyki z radością, mimo ograniczeń wzrokowych.
